Масжидларни дабдабали қуриб бўлмайдими?

Савол: Диний китобларда масжидларни ортиқча безаш, дабдаба билан қуриш яхши амаллардан эмас эканлиги, бу ҳам қиёмат аломатлариданлиги таъкидланган экан. Ҳозирда эса бунинг аксини кўрамиз. Шунга изоҳ берсангиз (Файзуллоҳ).

Жавоб: Масжидларнинг ҳозирги кунда дабдабали қилиб безатилишини Хулафойи рошидиндан бири Ҳазрати Усмон розийаллоҳу анҳунинг Масжиди Набавийни дабдабали безатгани, Тобиъинлар даврида – халифа Валид ибн Абдулмаликнинг ясатгани ва уламолар тарафидан иттифоқ қилиниб, биринчи юз йилликнинг мужаддиди деб тан олинган. Умар ибн Абдулазиз даврида эса, янада дабдабали безатилгани билан изоҳланишини тушиниш керак. Икки юзинчи йилга келиб эса, Пайғамбар алайҳиссаломнинг масжидлари халифа Ҳорун ар-Рашиднинг ўғли Маъмун тарафидан жуда дабдабали қилиб безатилди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг масжидларни зийнатлаш қиёмат аломатларидан эканини айтганлар. Шунинг учун баъзан масжидларни зийнатлашни макруҳ дейишган. Унинг макруҳ бўлишига сабаб қилиб меҳробда дақиқ ва нозик нақшларни кўпайтириб юбориш, чиройли масжидлари борлиги билан қавмнинг мақтанчоқлик қилишлари, риёга берилишлари, намоз ўқимасдан масжидни зийнатлашни чўзиб юборишлари каби нарсалар кўрсатилган (“Қозийхон”, “Фатҳ ул-Қадийр”). Аллома Ибн Обидийн аш-Шомий эса “Радд ул-Мухтор”да масжид деворларига оятларни ёзишни ҳам кариҳ кўрганлар.

Буларнинг ҳаммаси масжидга тушган маблағ эвазига қилинса, мутавалли зомин бўлишини “Ҳидоя”да таъкидлаб ўтилган. Чунки масжидга тушган маблағлар масжиднинг асосий ишларига, асосий биноларига ишлатилмоғи даркор. Унинг нақшлари эса асосий эмас, ортиқчадир. Уни одамлар ўзлари келиб ишлаб берсалар жоиз ва бу асло макруҳ эмас. (Муфтий Усмонхон Алимов, “Сўраган эдингиз”)

* * *

Savol: Diniy kitoblarda masjidlarni ortiqcha bezash, dabdaba bilan qurish yaxshi amallardan emas ekanligi, bu ham qiyomat alomatlaridanligi ta’kidlangan ekan. Hozirda esa buning aksini ko‘ramiz. Shunga izoh bersangiz (Fayzulloh).

Javob: Masjidlarning hozirgi kunda dabdabali qilib bezatilishini Xulafoyi roshidindan biri Hazrati Usmon roziyallohu anhuning Masjidi Nabaviyni dabdabali bezatgani, Tobi’inlar davrida – xalifa Valid ibn Abdulmalikning yasatgani va ulamolar tarafidan ittifoq qilinib, birinchi yuz yillikning mujaddidi deb tan olingan. Umar ibn Abdulaziz davrida esa, yanada dabdabali bezatilgani bilan izohlanishini tushinish kerak. Ikki yuzinchi yilga kelib esa, Payg‘ambar alayhissalomning masjidlari xalifa Horun ar-Rashidning o‘g‘li Ma’mun tarafidan juda dabdabali qilib bezatildi.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning masjidlarni ziynatlash qiyomat alomatlaridan ekanini aytganlar. Shuning uchun ba’zan masjidlarni ziynatlashni makruh deyishgan. Uning makruh bo‘lishiga sabab qilib mehrobda daqiq va nozik naqshlarni ko‘paytirib yuborish, chiroyli masjidlari borligi bilan qavmning maqtanchoqlik qilishlari, riyoga berilishlari, namoz o‘qimasdan masjidni ziynatlashni cho‘zib yuborishlari kabi narsalar ko‘rsatilgan (“Qoziyxon”, “Fath ul-Qadiyr”). Alloma Ibn Obidiyn ash-Shomiy esa “Radd ul-Muxtor”da masjid devorlariga oyatlarni yozishni ham karih ko‘rganlar.

Bularning hammasi masjidga tushgan mablag‘ evaziga qilinsa, mutavalli zomin bo‘lishini “Hidoya”da ta’kidlab o‘tilgan. Chunki masjidga tushgan mablag‘lar masjidning asosiy ishlariga, asosiy binolariga ishlatilmog‘i darkor. Uning naqshlari esa asosiy emas, ortiqchadir. Uni odamlar o‘zlari kelib ishlab bersalar joiz va bu aslo makruh emas. (Muftiy Usmonxon Alimov, “So‘ragan edingiz”)

• Олдинги
• Кейинги