Энг гўзал исмлар («Асмаи ҳусна»)

Аллоҳ таолонинг борлигига ишонган киши у Зотнинг гўзал исмлари ва сифатларини билиши керак. Мўмин-мусулмон банда дуо қилганида Аллоҳнинг гўзал исмларини тилга олиб илтижо этса, фазилатли бўлади. Энг гўзал исмлар («Асмаи ҳусна») Аллоҳникидир, Ундан бошқа ибодат қилинадиган илоҳ йўқ. Ҳақ таолонинг чиройли исмларига имон келтириш нолойиқ сифатлардан Аллоҳ таолони поклашни ҳам тақозо қилади.
Аллоҳ таолонинг гўзал исмларининг маънолари билан қисқача танишайлик:

1. Аллоҳ (жалла жалалаҳу) — бутун оламларни яратган Холиқ, барча махлуқот ва мавжудот сиғинадиган ягона маъбуд Исми Зотидир. У Зотдан бошқага нисбатан бу исм ишлатил майди.
2. Раҳмон — яратган барча махлуқларига дунё ҳаётида раҳм қилувчи, неъмат берувчи.
3. Раҳим — охиратда фақатгина мўминларга меҳрибонлик қилувчи чексиз марҳаматли.
4. Малик — мулк (ҳақиқий подшолик) Уникидир. Ундан ўзга эга йўқ. Шунинг учун бандалар фақат Унга ибодат қилишлари лозим.
5. Қуддус — ҳар қандай айбу камчиликлардан мутлақ пок Зот.
6. Салом — барча айб ва нуқсонлардан омон, махлуқлар зулмидан омон Зот.
7. Муъмин — бандаларига зулмдан омонлик ато этувчи, Унга қуллик қилганларга савоб беришни ваъда этган Зот.
8. Муҳаймин — ҳамма нарсага шоҳид, асровчи, сақловчи. Ундан ҳеч нарса сир қолмайди.
9. Азиз — ҳамма вақт барчанинг устидан ғолиб, ҳеч қачон мағлуб бўлмаган, тенги йўқ қудрат эгаси.
10. Жаббор — яратганларининг ишларини ислоҳ этувчи, нуқсонларини тузатувчи.
11. Мутакаббир — ҳамма нарсадан улуғ.
12. Холиқ — оламдаги ҳамма нарсани ўз хоҳишига кўра яратувчи, мутлақ вужудга келтирувчи.
13. Бориъ — борлиқни, нарсаларни йўқдан пайдо қилувчи, вужудга келтирувчи.
14. Мусаввир — ҳамма нарсасини ўзи истаган сурат (шакл)да яратувчи.
15. Ғаффор — бандаларнинг айби (гуноҳи)ни Ўз фазли ила кечирувчи, ўта марҳаматли.
16. Қаҳҳор — енгилмас, ҳамиша ҳаммадан ғолиб, қудратли.
17. Ваҳҳоб — чексиз неъматларни ҳисобсиз, миннатсиз ато этувчи.
18. Раззоқ — ер юзидаги барча тирик мавжудотларнинг ризқларини етказиб берувчи.
19. Фаттоҳ — ҳақиқат билан ҳукм қилувчи, тўғри ҳукм чиқарувчи.
20. Алим — бўлган ва бўладиган, аввалги ва охирги, зоҳир ва ботин ҳамма нарсани билувчи.
21. Қобиз — истаган бандасининг ризқини камайтирувчи.
22. Босит — хоҳлаган бандасининг ризқини кўпайтирувчи.
23. Хофиз — ёмонни ер билан битта қилувчи; унга ибодат қилишдан бош тортганларни пастлатувчи, мартабасини туширувчи.
24. Рофиъ — мўминларнинг мартабасини кўтарувчи.
25. Муъизз — истаган бандасини (иззат, қувват, илм бериб) тўғри йўлга солиб, азиз ва мукаррам қилувчи.
26. Музилл — истаган бандасини (эгри йўлда юргани учун) хор қилиб, раҳматидан узоқлаштирувчи.
27. Самиъ — махфий ва ошкора гап ва шарпаларни (ҳатто кўнгилдан ўтган туйғуларни ҳам) доим эшитиб турувчи.
28. Басир — барча махфий ва ошкора нарсаларни доим кўриб турувчи.
29. Ҳакам — қатъий, (зулм ва жафодан мутлақ холи, рад этилмайдиган) мутлақ одил ҳукм қилувчи.
30. Адл — мутлақ адолат қилувчи.
31. Латиф — бандаларига Ўз эҳсонини (комил лутфу карами ила) етказиб берувчи. Барча нарсаларни билувчи.
32. Хобир — ҳамма яширин ва ошкор ишлардан хабардор.
33. Ҳалим — жазолашга шошмовчи.
34. Азим — ақл тасаввур қила олмайдиган даражада улуғ, буюк.
35. Ғофир — бандаларининг катта ва кичик гуноҳларини кечирувчи.
36. Шокир — бандаларини Ўзига тоатлари учун мақтовчи, савоб берувчи; бандаларининг тоатларини қабул қилувчи.
37. Алий — ҳар бир нарсадан юксак, ўхшаш ва тенгликдан пок.
38. Кабир — улуғлик, буюклик соҳиби.
39. Ҳафиз — ҳамма нарсага шоҳид, ҳамма нарсани паноҳида асровчи.
40. Муқит — ҳар бир нарсага қодир.
41. Ҳасиб — ҳар бир нарсадан ҳисобот сўровчи.
42. Жалил — энг улуғ, буюк.
43. Карим — неъмат берувчи.
44. Рақиб — ҳар бир ишни кузатувчи; ҳамма нарсани (ҳеч бир заррани қўймай) назорат остида сақловчи.
45. Мужиб — дуоларни ижобат қилувчи.
46. Восиъ — фазли, марҳамати кенг.
47. Ҳаким — ҳикмат соҳиби; ҳар нарсанинг ҳақиқатини билувчи.
48. Вадуд — яхши кўрувчи.
49. Мажид — улуғлик ва шараф эгаси.
50. Боъис —ўликларни қайта тирилтирувчи.
51. Шоҳид — ҳамма нарсага гувоҳ.
52. Ҳаққ — ҳақиқий Тангри.
53. Вакил — ҳамма нарсани бутунлай тасарруф этувчи, бошқарувчи.
54. Қавий — куч ва қувват эгаси.
55. Матин — кучли.
56. Валий — мўмин бандаларининг ҳимоячиси, уларга ёрдам берувчи.
57. Ҳамид — ҳамд, сано ва барча мақтовларга лойиқ ягона Зот.
58. Муҳсий — барча махлуқот ва мавжудотларнинг ҳисоб-китобини яхши билувчи.
59. Мубдиъ — барча нарсаларни ҳеч бир намунасиз йўқдан яратувчи.
60. Муъийд — махлуқотларини ўлганларидан сўнг, яна қайта аслига қайтарувчи.
61. Муҳйи — тирилтирувчи (барча махлуқотларига жон бериб, тирилтирувчи).
62. Мумит — ўлдирувчи (барча жонзотларни ажаллари етганида ўлдирувчи).
63. Ҳайй — азалий ва абадий тирик.
64. Қаййум — махлуқотларини доим назорат ва ҳимоя қилувчи.
65. Важид — ҳожатсиз, қудратли.
66. Можид — шавкат, шараф, улуғворлик ва иззат эгаси.
67. Воҳид — танҳо, тенги ва ўхшаши йўқ.
68. Самад — ҳожатларни раво қилишга қодир бўлгани учун ҳожатлар сўралгувчи.
69. Қодир — азалдан ҳар нарсага қодир, чексиз қудратли.
70. Муқтадир — ҳар нарсага қудрати етгувчи.
71. Муқаддим — истаган бандасини (ва нарсасини) хоҳлаганидан олдинга қўювчи.
72. Муаххир — истаган бандасини (ва нарсасини) хоҳлаганидан орқага қўювчи.
73. Аввал — азалий; ҳамма нарсадан олдин бор бўлган; борлигининг бошланиши йўқ.
74. Охир — абадий; ҳамма нарса йўқ бўлиб кетганида ҳам қолувчи; борлигининг ниҳояси йўқ.
75. Зоҳир — борлиги очиқойдин; борлигига ҳар бир нарса далил; ҳамма нарсадан ғолиб.
76. Ботин — кўзлар кўролмайдиган; барча яширин нарсаларни билувчи.
77. Волий — барча нарсани бошқарувчи. Ҳимоя қилувчи.
78. Мутаъол — қудрати, улуғлиги ҳар нарсадан улуғ; ҳар нарсани бўйсундирувчи.
79. Барр — рост сўзловчи.
80. Таввоб — бандаларининг тавбаларини қабул қилувчи.
81. Мунтақим — золим ва осийларни жазоловчи.
82. Афувв — кечирувчи.
83. Рауф — ўта меҳрибон.
84. Моликул мулк — коинотдаги барча мулкнинг танҳо эгаси.
85. Зул Жалоли вал Икром — улуғлик ва камол эгаси; барча нуқсонлардан пок.
86. Муқсит — одил; адолат билан ҳукм қилувчи.
87. Жомиъ — одамларни қиёмат куни тўпловчи.
88. Ғаний — ҳеч бир эҳтиёжи йўқ.
89. Муғний — хоҳлаган бандасига бойлик берувчи.
90. Мониъ — хоҳлаган бандасини бойликдан маҳрум этувчи. Асрагувчи.
91. Зорр — зарар етказаувчи.
92. Нофиъ — фойда етказувчи.
93. Нур — борлиқни мунаввар, нурли этувчи.
94. Ҳодий — тўғри йўлга, ҳаққа бошқарувчи.
95. Бадиъ — нарсаларни йўқдан яратувчи.
96. Боқий — доим бор.
97. Ворис — борлиқдаги барча нарсалар вориси, эгаси.
98. Рашид — тўғри йўлга бошловчи.
99. Сабур — жуда сабрли, жуда ҳалим.

«Асмаи Ҳусна» — Аллоҳ таолонинг гўзал исмлари маънолари билан танишгач, Унинг барча исм ва сифатлари азалий эканини билдик. Аллоҳ таоло Ўзи яратган борлиқлардан ҳеч бирига ўхшамайди. Унинг билиши бизнинг билишимизга, Унинг қудрати бизнинг қудратимизга, кўриши бизнинг кўришимизга, эшитиши бизнинг эшитишимизга, сўзлаши бизнинг сўзлашимизга ўхшамайди...
Ё Аллоҳ! Бутун сифатларинг ва исмларинг ҳурмати, бизларни розилигингга эриштир, Сени камоли маърифат ила танимоқни бизларга осон айлагин!

Alloh taoloning borligiga ishongan kishi u Zotning go‘zal ismlari va sifatlarini bilishi kerak. Mo‘min-musulmon banda duo qilganida Allohning go‘zal ismlarini tilga olib iltijo etsa, fazilatli bo‘ladi. Eng go‘zal ismlar («Asmai husna») Allohnikidir, Undan boshqa ibodat qilinadigan iloh yo‘q. Haq taoloning chiroyli ismlariga imon keltirish noloyiq sifatlardan Alloh taoloni poklashni ham taqozo qiladi.
Alloh taoloning go‘zal ismlarining ma’nolari bilan qisqacha tanishaylik:

1. Alloh (jalla jalalahu) — butun olamlarni yaratgan Xoliq, barcha maxluqot va mavjudot sig‘inadigan yagona ma’bud Ismi Zotidir. U Zotdan boshqaga nisbatan bu ism ishlatil maydi.
2. Rahmon — yaratgan barcha maxluqlariga dunyo hayotida rahm qiluvchi, ne’mat beruvchi.
3. Rahim — oxiratda faqatgina mo‘minlarga mehribonlik qiluvchi cheksiz marhamatli.
4. Malik — mulk (haqiqiy podsholik) Unikidir. Undan o‘zga ega yo‘q. Shuning uchun bandalar faqat Unga ibodat qilishlari lozim.
5. Quddus — har qanday aybu kamchiliklardan mutlaq pok Zot.
6. Salom — barcha ayb va nuqsonlardan omon, maxluqlar zulmidan omon Zot.
7. Mu’min — bandalariga zulmdan omonlik ato etuvchi, Unga qullik qilganlarga savob berishni va’da etgan Zot.
8. Muhaymin — hamma narsaga shohid, asrovchi, saqlovchi. Undan hech narsa sir qolmaydi.
9. Aziz — hamma vaqt barchaning ustidan g‘olib, hech qachon mag‘lub bo‘lmagan, tengi yo‘q qudrat egasi.
10. Jabbor — yaratganlarining ishlarini isloh etuvchi, nuqsonlarini tuzatuvchi.
11. Mutakabbir — hamma narsadan ulug‘.
12. Xoliq — olamdagi hamma narsani o‘z xohishiga ko‘ra yaratuvchi, mutlaq vujudga keltiruvchi.
13. Bori’ — borliqni, narsalarni yo‘qdan paydo qiluvchi, vujudga keltiruvchi.
14. Musavvir — hamma narsasini o‘zi istagan surat (shakl)da yaratuvchi.
15. G‘affor — bandalarning aybi (gunohi)ni O‘z fazli ila kechiruvchi, o‘ta marhamatli.
16. Qahhor — yengilmas, hamisha hammadan g‘olib, qudratli.
17. Vahhob — cheksiz ne’matlarni hisobsiz, minnatsiz ato etuvchi.
18. Razzoq — yer yuzidagi barcha tirik mavjudotlarning rizqlarini yetkazib beruvchi.
19. Fattoh — haqiqat bilan hukm qiluvchi, to‘g‘ri hukm chiqaruvchi.
20. Alim — bo‘lgan va bo‘ladigan, avvalgi va oxirgi, zohir va botin hamma narsani biluvchi.
21. Qobiz — istagan bandasining rizqini kamaytiruvchi.
22. Bosit — xohlagan bandasining rizqini ko‘paytiruvchi.
23. Xofiz — yomonni yer bilan bitta qiluvchi; unga ibodat qilishdan bosh tortganlarni pastlatuvchi, martabasini tushiruvchi.
24. Rofi’ — mo‘minlarning martabasini ko‘taruvchi.
25. Mu’izz — istagan bandasini (izzat, quvvat, ilm berib) to‘g‘ri yo‘lga solib, aziz va mukarram qiluvchi.
26. Muzill — istagan bandasini (egri yo‘lda yurgani uchun) xor qilib, rahmatidan uzoqlashtiruvchi.
27. Sami’ — maxfiy va oshkora gap va sharpalarni (hatto ko‘ngildan o‘tgan tuyg‘ularni ham) doim eshitib turuvchi.
28. Basir — barcha maxfiy va oshkora narsalarni doim ko‘rib turuvchi.
29. Hakam — qat’iy, (zulm va jafodan mutlaq xoli, rad etilmaydigan) mutlaq odil hukm qiluvchi.
30. Adl — mutlaq adolat qiluvchi.
31. Latif — bandalariga O‘z ehsonini (komil lutfu karami ila) yetkazib beruvchi. Barcha narsalarni biluvchi.
32. Xobir — hamma yashirin va oshkor ishlardan xabardor.
33. Halim — jazolashga shoshmovchi.
34. Azim — aql tasavvur qila olmaydigan darajada ulug‘, buyuk.
35. G‘ofir — bandalarining katta va kichik gunohlarini kechiruvchi.
36. Shokir — bandalarini O‘ziga toatlari uchun maqtovchi, savob beruvchi; bandalarining toatlarini qabul qiluvchi.
37. Aliy — har bir narsadan yuksak, o‘xshash va tenglikdan pok.
38. Kabir — ulug‘lik, buyuklik sohibi.
39. Hafiz — hamma narsaga shohid, hamma narsani panohida asrovchi.
40. Muqit — har bir narsaga qodir.
41. Hasib — har bir narsadan hisobot so‘rovchi.
42. Jalil — eng ulug‘, buyuk.
43. Karim — ne’mat beruvchi.
44. Raqib — har bir ishni kuzatuvchi; hamma narsani (hech bir zarrani qo‘ymay) nazorat ostida saqlovchi.
45. Mujib — duolarni ijobat qiluvchi.
46. Vosi’ — fazli, marhamati keng.
47. Hakim — hikmat sohibi; har narsaning haqiqatini biluvchi.
48. Vadud — yaxshi ko‘ruvchi.
49. Majid — ulug‘lik va sharaf egasi.
50. Bo’is —o‘liklarni qayta tiriltiruvchi.
51. Shohid — hamma narsaga guvoh.
52. Haqq — haqiqiy Tangri.
53. Vakil — hamma narsani butunlay tasarruf etuvchi, boshqaruvchi.
54. Qaviy — kuch va quvvat egasi.
55. Matin — kuchli.
56. Valiy — mo‘min bandalarining himoyachisi, ularga yordam beruvchi.
57. Hamid — hamd, sano va barcha maqtovlarga loyiq yagona Zot.
58. Muhsiy — barcha maxluqot va mavjudotlarning hisob-kitobini yaxshi biluvchi.
59. Mubdi’ — barcha narsalarni hech bir namunasiz yo‘qdan yaratuvchi.
60. Mu’iyd — maxluqotlarini o‘lganlaridan so‘ng, yana qayta asliga qaytaruvchi.
61. Muhyi — tiriltiruvchi (barcha maxluqotlariga jon berib, tiriltiruvchi).
62. Mumit — o‘ldiruvchi (barcha jonzotlarni ajallari yetganida o‘ldiruvchi).
63. Hayy — azaliy va abadiy tirik.
64. Qayyum — maxluqotlarini doim nazorat va himoya qiluvchi.
65. Vajid — hojatsiz, qudratli.
66. Mojid — shavkat, sharaf, ulug‘vorlik va izzat egasi.
67. Vohid — tanho, tengi va o‘xshashi yo‘q.
68. Samad — hojatlarni ravo qilishga qodir bo‘lgani uchun hojatlar so‘ralguvchi.
69. Qodir — azaldan har narsaga qodir, cheksiz qudratli.
70. Muqtadir — har narsaga qudrati yetguvchi.
71. Muqaddim — istagan bandasini (va narsasini) xohlaganidan oldinga qo‘yuvchi.
72. Muaxxir — istagan bandasini (va narsasini) xohlaganidan orqaga qo‘yuvchi.
73. Avval — azaliy; hamma narsadan oldin bor bo‘lgan; borligining boshlanishi yo‘q.
74. Oxir — abadiy; hamma narsa yo‘q bo‘lib ketganida ham qoluvchi; borligining nihoyasi yo‘q.
75. Zohir — borligi ochiqoydin; borligiga har bir narsa dalil; hamma narsadan g‘olib.
76. Botin — ko‘zlar ko‘rolmaydigan; barcha yashirin narsalarni biluvchi.
77. Voliy — barcha narsani boshqaruvchi. Himoya qiluvchi.
78. Muta’ol — qudrati, ulug‘ligi har narsadan ulug‘; har narsani bo‘ysundiruvchi.
79. Barr — rost so‘zlovchi.
80. Tavvob — bandalarining tavbalarini qabul qiluvchi.
81. Muntaqim — zolim va osiylarni jazolovchi.
82. Afuvv — kechiruvchi.
83. Rauf — o‘ta mehribon.
84. Molikul mulk — koinotdagi barcha mulkning tanho egasi.
85. Zul Jaloli val Ikrom — ulug‘lik va kamol egasi; barcha nuqsonlardan pok.
86. Muqsit — odil; adolat bilan hukm qiluvchi.
87. Jomi’ — odamlarni qiyomat kuni to‘plovchi.
88. G‘aniy — hech bir ehtiyoji yo‘q.
89. Mug‘niy — xohlagan bandasiga boylik beruvchi.
90. Moni’ — xohlagan bandasini boylikdan mahrum etuvchi. Asraguvchi.
91. Zorr — zarar yetkazauvchi.
92. Nofi’ — foyda yetkazuvchi.
93. Nur — borliqni munavvar, nurli etuvchi.
94. Hodiy — to‘g‘ri yo‘lga, haqqa boshqaruvchi.
95. Badi’ — narsalarni yo‘qdan yaratuvchi.
96. Boqiy — doim bor.
97. Voris — borliqdagi barcha narsalar vorisi, egasi.
98. Rashid — to‘g‘ri yo‘lga boshlovchi.
99. Sabur — juda sabrli, juda halim.

«Asmai Husna» — Alloh taoloning go‘zal ismlari ma’nolari bilan tanishgach, Uning barcha ism va sifatlari azaliy ekanini bildik. Alloh taolo O‘zi yaratgan borliqlardan hech biriga o‘xshamaydi. Uning bilishi bizning bilishimizga, Uning qudrati bizning qudratimizga, ko‘rishi bizning ko‘rishimizga, eshitishi bizning eshitishimizga, so‘zlashi bizning so‘zlashimizga o‘xshamaydi...
Yo Alloh! Butun sifatlaring va ismlaring hurmati, bizlarni roziligingga erishtir, Seni kamoli ma’rifat ila tanimoqni bizlarga oson aylagin!

• Олдинги
• Кейинги