Сафия бинти Абдулмутталиб

Тўлиқ исми: Сафия бинти Абдулмутталиб ибн Ҳошим ибн Абдуманоф ибн Қусай. Милодий 570 йили туғилди. Онаси: Ҳола бинти Ваҳб ибн Абдуманоф ибн Зуҳра ибн Килоб. Ҳазрат Ҳамза ибн Абдулмутталибнинг (розияллоҳу анҳу) она бир опаси. Отаси Абдулмутталиб вафот этганида 9 ёшда эди. Акаларидан бири уни қарамоғига олган. Саҳиҳ ривоятларга кўра, бу Абу Толиб бўлган. Чунки у оғалари орасида сингилларига яхши қаровчи ва тўғри тарбия берувчи эди. Жоҳилият замонида Абу Суфён ибн Ҳарбнинг акаси Ҳорис ибн Ҳарбга турмушга чиққан. Фижор урушида эри ҳалок бўлганидан сўнг Аввом ибн Хувайлидга эрга тегди. Ушбу турмушидан Шаиб, Зубайр ва Абдулкаъба исмли фарзандлар кўрди.

Исломни қабул тсилиши: Сафия ўғли Зубайр ва укаси Ҳамза ибн Абдулмутталиб (розияллоҳу анҳум) билан бир вақтда Исломга кирди. Ривоятларда келишича ўғли Шаиб ҳам Исломни қабул қилган.

Расулуллоҳга (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) байъат берган аёлларнинг ичида Сафия (розияллоҳу анҳо) ҳам бор эди. Бу воқеа онамизнинг ҳаётида ёрқин из қолдирди. Расулуллоҳнинг (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) даъватларини ёйиш йўлида жонбозлик кўрсатди. Кейинчалик ўғли Зубайр билан Мадинага сафар қилди.

Фазилатлари: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Сафия онамизни (розияллоҳу анҳо) жуда яхши кўрганлар, эъзозлаганлар. У зот (алайҳиссалом) оила аҳлларига васият қилаётганларида унинг исмини алоҳида тилга олиб, бундай деганлар: “Эй Муҳаммаднинг қизи Фотима! Эй Абдулмутталибнинг қизи Сафия! Эй Абумутталиб болалари! Сизга Аллоҳдан келадиган бирор нарсани қайтаришга қодир эмасман. Мол-мулкимдан нимани хоҳласангиз, сўранг”.

Сафия (розияллоҳу анҳо) қурайшлик аёлларнинг эътиборлиси, жасури ва олимаси эди. Расулуллоҳдан (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бир нечта ҳадис ривоят қилди. Шеър айтишда ўзига хос маҳоратга эга бўлиб, отаси Абдулмутталиб ва Пайғамбаримизга (алайҳиссалом) бағишланган марсиялари ҳозиргача етиб келган. Шунингдек, у Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) жаннат башоратини берган ўн саҳобанинг бири Зубайр ибн Аввомнинг (розияллоҳу анҳу) онасидир.

Бардошли аёл: Уҳуд куни ҳазрат Ҳамза (розияллоҳу анҳу) ўлдирилди. Ўша куни Сафия (розияллоҳу анҳо) мусибат келганида инсон қандай сабр қилиши кераклигини амалда кўрсатди. Акасининг жасади ёнига кетаётганида Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) уни ўғли Зубайр ибн Аввом (розияллоҳу анҳу) орқали тўхтатишга уриндилар ва: “Онангни қайтар. Акасининг жасадини кўрмасин”, дедилар. Зубайр ибн Аввом (розияллоҳу анҳу) онасининг олдига келиб: “Эй онажон, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайхи ва саллам) сизни қайтсин, деб буюрдилар”, деди. Сафия (розияллоҳу анҳо): “Нима учун? Акамнинг ўлдирилгани ҳақида эшитдим. Бунга сабр қиламан ва савоб умидида бўламан”, деди. Зубайр ибн Аввом (розияллоҳу анҳу) онасининг сўзини етказганида Пайғамбаримиз (алайҳиссалом): “Унинг йўлини тўсманг”, дедилар. Сафия (розияллоҳу анҳо) акаси учун истиржо ва истиғфор айтиб, чиройли сабр қилди.

Талабчан она: Сафия (розияллоҳу анҳо) фарзанд тарбиясида ҳам намунали оналардан бўлди. Кичиклигида отасидан етим қолган ўғли Зубайрни меҳр ва талабчанлик билан тарбия қилди. Одамлар: “Болани қийнаб юбординг”, деб танбеҳ беришса, “Унинг тоғдек мустаҳкам йигит бўлишини истайман”, дерди. Онанинг орзуси ушалди. Ўғли Зубайр (розияллоҳу анҳу) 15-16 ёшида Исломни қабул қилиб, шариат илмларини ўрганди. Моҳир саркарда, жамоат арбоби ва саховатпеша инсон бўлиб етишди. “Расулуллоҳнинг ҳаворийси” деган номга мушарраф бўлди. Сафия (розияллоҳу анҳо) эса “Ҳаворийнинг онаси” унвонига эришди.

Вафоти: Сафия (розияллоҳу анҳо) ҳижратнинг 20-йили (милодий 641) Умар ибн Хаттоб замонасида 73 ёшда дунйодан ўтди. Жаноза намозини Умар ибн Хаттоб ўқиб берди. Бақиъ қабристонига дафн қилинди.

Абдулазиз Ҳамдамов | "Ҳидоят" журналидан

To‘liq ismi: Safiya binti Abdulmuttalib ibn Hoshim ibn Abdumanof ibn Qusay. Milodiy 570 yili tug‘ildi. Onasi: Hola binti Vahb ibn Abdumanof ibn Zuhra ibn Kilob. Hazrat Hamza ibn Abdulmuttalibning (roziyallohu anhu) ona bir opasi. Otasi Abdulmuttalib vafot etganida 9 yoshda edi. Akalaridan biri uni qaramog‘iga olgan. Sahih rivoyatlarga ko‘ra, bu Abu Tolib bo‘lgan. Chunki u og‘alari orasida singillariga yaxshi qarovchi va to‘g‘ri tarbiya beruvchi edi. Johiliyat zamonida Abu Sufyon ibn Harbning akasi Horis ibn Harbga turmushga chiqqan. Fijor urushida eri halok bo‘lganidan so‘ng Avvom ibn Xuvaylidga erga tegdi. Ushbu turmushidan Shaib, Zubayr va Abdulka’ba ismli farzandlar ko‘rdi.

Islomni qabul tsilishi: Safiya o‘g‘li Zubayr va ukasi Hamza ibn Abdulmuttalib (roziyallohu anhum) bilan bir vaqtda Islomga kirdi. Rivoyatlarda kelishicha o‘g‘li Shaib ham Islomni qabul qilgan.

Rasulullohga (sollallohu alayhi va sallam) bay’at bergan ayollarning ichida Safiya (roziyallohu anho) ham bor edi. Bu voqea onamizning hayotida yorqin iz qoldirdi. Rasulullohning (sollallohu alayhi va sallam) da’vatlarini yoyish yo‘lida jonbozlik ko‘rsatdi. Keyinchalik o‘g‘li Zubayr bilan Madinaga safar qildi.

Fazilatlari: Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Safiya onamizni (roziyallohu anho) juda yaxshi ko‘rganlar, e’zozlaganlar. U zot (alayhissalom) oila ahllariga vasiyat qilayotganlarida uning ismini alohida tilga olib, bunday deganlar: “Ey Muhammadning qizi Fotima! Ey Abdulmuttalibning qizi Safiya! Ey Abumuttalib bolalari! Sizga Allohdan keladigan biror narsani qaytarishga qodir emasman. Mol-mulkimdan nimani xohlasangiz, so‘rang”.

Safiya (roziyallohu anho) qurayshlik ayollarning e’tiborlisi, jasuri va olimasi edi. Rasulullohdan (sollallohu alayhi va sallam) bir nechta hadis rivoyat qildi. She’r aytishda o‘ziga xos mahoratga ega bo‘lib, otasi Abdulmuttalib va Payg‘ambarimizga (alayhissalom) bag‘ishlangan marsiyalari hozirgacha yetib kelgan. Shuningdek, u Payg‘ambarimiz (alayhissalom) jannat bashoratini bergan o‘n sahobaning biri Zubayr ibn Avvomning (roziyallohu anhu) onasidir.

Bardoshli ayol: Uhud kuni hazrat Hamza (roziyallohu anhu) o‘ldirildi. O‘sha kuni Safiya (roziyallohu anho) musibat kelganida inson qanday sabr qilishi kerakligini amalda ko‘rsatdi. Akasining jasadi yoniga ketayotganida Payg‘ambarimiz (alayhissalom) uni o‘g‘li Zubayr ibn Avvom (roziyallohu anhu) orqali to‘xtatishga urindilar va: “Onangni qaytar. Akasining jasadini ko‘rmasin”, dedilar. Zubayr ibn Avvom (roziyallohu anhu) onasining oldiga kelib: “Ey onajon, Rasululloh (sollallohu alayxi va sallam) sizni qaytsin, deb buyurdilar”, dedi. Safiya (roziyallohu anho): “Nima uchun? Akamning o‘ldirilgani haqida eshitdim. Bunga sabr qilaman va savob umidida bo‘laman”, dedi. Zubayr ibn Avvom (roziyallohu anhu) onasining so‘zini yetkazganida Payg‘ambarimiz (alayhissalom): “Uning yo‘lini to‘smang”, dedilar. Safiya (roziyallohu anho) akasi uchun istirjo va istig‘for aytib, chiroyli sabr qildi.

Talabchan ona: Safiya (roziyallohu anho) farzand tarbiyasida ham namunali onalardan bo‘ldi. Kichikligida otasidan yetim qolgan o‘g‘li Zubayrni mehr va talabchanlik bilan tarbiya qildi. Odamlar: “Bolani qiynab yubording”, deb tanbeh berishsa, “Uning tog‘dek mustahkam yigit bo‘lishini istayman”, derdi. Onaning orzusi ushaldi. O‘g‘li Zubayr (roziyallohu anhu) 15-16 yoshida Islomni qabul qilib, shariat ilmlarini o‘rgandi. Mohir sarkarda, jamoat arbobi va saxovatpesha inson bo‘lib yetishdi. “Rasulullohning havoriysi” degan nomga musharraf bo‘ldi. Safiya (roziyallohu anho) esa “Havoriyning onasi” unvoniga erishdi.

Vafoti: Safiya (roziyallohu anho) hijratning 20-yili (milodiy 641) Umar ibn Xattob zamonasida 73 yoshda dunyodan o‘tdi. Janoza namozini Umar ibn Xattob o‘qib berdi. Baqi’ qabristoniga dafn qilindi.

Abdulaziz Hamdamov | "Hidoyat" jurnalidan

• Олдинги
• Кейинги