Нусайба бинти Каъб

Умму Уморанинг асл исми Насиба (Нусайба) бинти Каъб ибн Амр ибн Авф ибн Мабзул Нажжорийя Маданийядир. У ҳаммага ибрат кўрсатган ва яхшилик қилиш борасида намуна бўлган улуғ саҳобия аёлларнинг биридир.

Имом Заҳабий ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг: “Бугун Нусайба бинти Каъбнинг ўрни фалончи ва фалончининг ўрнидан яхшидир”, деганларини эшитдим”.

Нусайба бинти Каъб саховати билан танилган, ислом ва мусулмонлар хизматида улкан ишларни қилган оилада улғайди. Акаси Абдуллоҳ ибн Каъб Мозиний Бадр жангида қатнашган саҳобийлардан эди. Яна бир акаси Абдураҳмон эса, Табук ғазотидан олдин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига йиғлаб келган етти саҳобийнинг бири бўлди. Улар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига келиб, жангга бориш учун бирорта улов топиб беришларини сўраган эдилар. Расулуллоҳ уларга улов топиб бера олмадилар. Ноилож орқаларига қайтар эканлар, кўзлари ёшланди. Одамлар уларни “Кўз ёши тўкувчилар” деб атаган эди. Шунда улар ҳақида ушбу оят нозил бўлди: Шунингдeк, сизнинг ҳузурингизгa улaрни улoвли қилиб қўйишингиз учун кeлгaнлaридa, "сизлaрни улoвли қилишгa нaрсa тoпa oлмaймaн", – дeдингиз. Улaр эсa сaрф қилишгa нaрсa тoпa oлмaгaнлaри учун ғaмгин бўлиб, кўзлaридaн ёш oқиб қaйтиб кeтдилaр. Улaргa ҳaм (тaънa йўқ) (Тавба, 92). 

Турмуш ўртоғи Зайд ибн Осим ибн Амр Мозиний Нажжорий Исломга биринчилардан бўлиб кирган, икки ўғли Ҳабиб ва Абдуллоҳ Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобалари бўлиш бахтига эришган эди. Умму Умора розияллоҳу анҳо кейинчалик Ғозийя ибн Амр ибн Атийя Мозиний Нажжорийга турмушга чиқди. Ундан икки фарзанд Тамим ва Хавла дунёга келди. Аллоҳ таоло ҳар иккисига ҳам ҳидоят ва ихлос неъматини берди.

Уҳуд жангида Умму Умора розияллоҳу анҳо бир неча жойидан жароҳатланди. Бу жароҳатларнинг энг каттаси елкасидаги Ибн Қомиа жароҳатлаган оғир жароҳат эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унинг жароҳатини кўриб ўғли Абдуллоҳга онасининг жароҳатини боғлаб қўйишни буюрдилар ва: “Сиздек оилага Аллоҳ таолонинг баракаси бўлсин! Онангнинг мақоми фалончи ва фалончиларнинг мақомидан яхши, отангнинг (ўгай ота) мақоми фалончи ва фалончининг мақомидан яхши, сенинг мақоминг фалончи ва фалончининг мақомидан яхши, Аллоҳ таоло сиздек оилага раҳм қилсин!” дедилар. Бу гапларни эшитган Умму Умора розияллоҳу анҳо: “Аллоҳ таолодан дуо қилиб сўрасангиз, жаннатда мени сизга ҳамроҳ қилса!” деди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Эй Аллоҳ, уларни жаннатда менга ҳамроҳ қилгин!” деб дуо қилдилар. Бу дуони эшитган Умму Умора розияллоҳу анҳо: “Энди менга дунёда нима етса ҳам парво қилмайман” деди.

Бу саҳобия аёл сабр қилиш борасида ҳам улуғ мартабаларга эришган. Ўғли Ҳабиб ўлдирилганида Аллоҳ таолодан савоб умидида сабр қилди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уни Ямомада пайғамбарлик даъвоси билан чиққан Мусайлама каззобнинг олдига юборган эдилар. Мусайлама ундан: “Муҳаммаднинг (с.а.в.) расул эканига гувоҳлик берасанми?” деб сўради. Ҳабиб: “Ҳа” деди. Мусайлама: “Менинг расул эканимга гувоҳлик берасанми?” деб сўради. Ҳабиб: “Гапингни эшитмадим!” деди. Бир неча бор сўраганда ҳам шу жавобни олгач, Мусайлама унинг аъзоларини бирма-бир кесиб ташлади.

Умму Умора розияллоҳу анҳо Абу Бакр розияллоҳу анҳунинг олдиларига келиб Мусайлама каззобга қарши жанга кетаётганлар билан бирга боришга изн сўради. У зот Холид ибн Валид розияллоҳу анҳу билан маслаҳатлашиб, унга изн бердилар. Ўша вақтда олтмиш ёшни қоралаб қўйган бўлса ҳам унинг қасду иродаси кучсизланмаган эди. Ушбу кундаги жангда ўн бир жойидан жароҳатланса ҳам ғайрати сусаймади. Улар зафар қучдилар. Умму Умора розияллоҳу анҳо халифалар даврида ўзига лойиқ мартабада ҳаёт кечирди. Абу Бакр розияллоҳу анҳу бу аёлнинг зиёратига келар ва баъзи масалаларда маслаҳатлашиб турардилар. Умар розияллоҳу анҳу ҳам бу аёлнинг ҳурматини жойига қўяр эдилар. Саҳобия ҳижратнинг ўн учинчи йили Умар розияллоҳу анҳунинг халифалик даврида вафот этди. Аллоҳ ундан рози бўлсин!

Дилфуза Раҳимова | Muslim.uz

Нусайба (розияллоҳу анҳо) эртанги кунини ўйлаб, ўзида йўқ хурсанд ва ширин хаёллар оғушида ўтирар эди. Эртага Ясрибнинг кўзга кўринган йигитларидан бири Зайд ибн Осим билан никоҳ тўйлари бўлади.

Эр-хотин бахтиёр кун кечирардилар. Бу орада Абдуллоҳ ва Ҳабиб исмли икки ўғил кўришди. Нусайба (розияллоҳу анҳо) фарзандларини жуда севар, уларни кўз қорачиғидек авайлаб-асрар эди.

Эр-хотин чексиз қувонч билан бир-бирини табриклаб иймон келтирдилар. Келгуси ҳаж мавсумида ясриблик мусулмонлар карвони билан Маккага бориб, Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га байъат этишга қарор қилдилар.

Мусъаб ҳам бир гуруҳ ясриблик мусулмонларга бош бўлиб, Маккага кириб келди. Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) нинг ҳузури саодатларига кириб, салом берди ва хушхабар билан келганини айтди. Ясриб халқининг Ислом даъватини очиқ юз билан қабул қилиб, байъат этиш учун келганларини эшитган Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) нинг муборак юзларида табассум кўринди. Ясриблик мусулмонлар билан бўладиган учрашув жойи ва пайтини тайин қилдилар.

Макка шаҳри узра сукунат ҳукмрон. Бироқ ана шу осудалик ичида кўзлари уйқусиз, кўнгиллари буюк бир мулоқотнинг соғинчи билан ёнаётган инсонлар ҳам бор. Бу инсонлар ясриблик мусулмонлар эди. Улар тун қўйнида Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)ни кутяптилар. Ақаба тупроғининг ҳар бир зарраси бу кеча инсоният тарихида энг улуғ келишув ва буюк вафодорликнинг шоҳиди бўлади.

Кечанинг тенг ярмида Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) амакилари Аббос билан биргаликда Ақабага келдилар. Ясрибликлар Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га байъат этиб, моддий ва башарий барча имкониятларини сарф этиб, Ислом дини ва Пайғамбарини мудофа этишга сўз бердилар. Нусайба ва эри Зайд ҳам байъат этганлар орасида эди.

Ҳамма қатори эр-хотин ҳам Ясрибга қайтди. Бироқ бу сафар уларнинг қалблари қувват ва жасорат, Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) нинг қалбларидан кўчиб ўтган кучли иймон билан тўла эди. Ислом нури Нусайбанинг бутун руҳини, вужудини қамраб олди.

Нусайба (розияллоҳу анҳо) Уҳуд жангида ҳамширалик вазифасини зиммасига олган эди. Жангчиларга ёрдам берар, ярадорларнинг жароҳатини боғларди. Аммо мусулмонлар ичида пайдо бўлган парокандаликни кўргач, қўлидаги мешни ташлаб, қиличга ёпишди ва жанг қила бошлади.

Пайғамбармиз (соллаллоҳу алайҳи васаллам)ни қўриқлаб турган ҳалқа тобора торайиб борарди. Нусайба эри Ғозийя ва ўғли Абдуллоҳ билан биргаликда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)ни мардонавор ҳимоя қилиб турардилар. Кейинчалик Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам) Нусайба (розияллоҳу анҳо) нинг бу қаҳрамонлиги ҳақида шундай деган эдилар: “Қачон ўнгимга ёки сўлимга қарасам, мени ҳимоя этиш учун жанг қилаётган Нусайбани кўрардим”.

Ҳа, Нусайба (розияллоҳу анҳо) нинг кўрсатган қаҳрамонлиги ҳар қандай эр йигитнинг қўлидан келмасди! У сувсаганларга сув тутар, яраланганларнинг жароҳатини боғлар, мардонавор жанг қиларди. Бу иймонли аёлнинг буюк жасоратига лойиқ мукофотни фақат Жаноби Аллоҳ эҳсон ато эта олади!

Бу жангда Нусайба (розияллоҳу анҳо) турли жойларидан ўн учта жароҳат олган эди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам) Абдуллоҳга: “Онангнинг олдига бор ва ярасини боғла! — дедилар.

Сўнг: “Эй Нусайба оиласи! Аллоҳ сизни муборак қилсин. Сенинг онангнинг мақоми фалон-фалон кишиларнинг мақомидан устунроқдир. Аллоҳ бугун оилангизни паноҳида сақласин!”  дедилар.

Нусайба (розияллоҳу анҳо) ўзи ва оиласи ҳаққига Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи васаллам) дан дуо сўради. “Ё Расулаллоҳ! Жаннатда сиз билан бирга бўлишимиз учун Аллоҳга дуо этинг”.

Расули акрам (соллаллоҳу алайҳи васаллам): “Аллоҳим! Жаннатда уларни менга дўст қил!”  дея дуо қилдилар.

Шундан сўнг Нусайба (розияллоҳу анҳо): “Ортиқ дунёда ҳар қандай алам чексам ҳам аҳамияти йўқ”, деб ҳайқирди ва янада кучли азму ирода билан мужодалани давом эттирди.

Нусайба (розияллоҳу анҳо) ўғиллари Абдуллоҳ ва Ҳабибни кўнгилларида Аллоҳ йўлидаги фидокорлик севгаси билан ўстирди. Ислом байроғининг юксалишида ихлос ва садоқат билан хизмат қилишга ўргатди.

Расули акрам (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) нинг вафотларидан сўнг, Нусайба (розияллоҳу анҳо) қолган умрини Пайғамбаримизни соғиниб, жаннатда у зот билан учрашадиган кунни кутиб ўтказди. Ҳаётининг охирида иймони берган буюк ҳузур ичида руҳини улуғ Раббига таслим этди.

Аллоҳ таоло ундан рози бўлсин ва уни ҳам рози қилсин

"Қаҳрамон мўмина аёллар"

Ummu Umoraning asl ismi Nasiba (Nusayba) binti Ka’b ibn Amr ibn Avf ibn Mabzul Najjoriyya Madaniyyadir. U hammaga ibrat ko‘rsatgan va yaxshilik qilish borasida namuna bo‘lgan ulug‘ sahobiya ayollarning biridir.

Imom Zahabiy rivoyat qiladi: “Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning: “Bugun Nusayba binti Ka’bning o‘rni falonchi va falonchining o‘rnidan yaxshidir”, deganlarini eshitdim”.

Nusayba binti Ka’b saxovati bilan tanilgan, islom va musulmonlar xizmatida ulkan ishlarni qilgan oilada ulg‘aydi. Akasi Abdulloh ibn Ka’b Moziniy Badr jangida qatnashgan sahobiylardan edi. Yana bir akasi Abdurahmon esa, Tabuk g‘azotidan oldin Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning oldilariga yig‘lab kelgan yetti sahobiyning biri bo‘ldi. Ular Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning oldilariga kelib, jangga borish uchun birorta ulov topib berishlarini so‘ragan edilar. Rasululloh ularga ulov topib bera olmadilar. Noiloj orqalariga qaytar ekanlar, ko‘zlari yoshlandi. Odamlar ularni “Ko‘z yoshi to‘kuvchilar” deb atagan edi. Shunda ular haqida ushbu oyat nozil bo‘ldi: Shuningdek, sizning huzuringizga ularni ulovli qilib qo‘yishingiz uchun kelganlarida, "sizlarni ulovli qilishga narsa topa olmayman", – dedingiz. Ular esa sarf qilishga narsa topa olmaganlari uchun g‘amgin bo‘lib, ko‘zlaridan yosh oqib qaytib ketdilar. Ularga ham (ta’na yo‘q) (Tavba, 92). 

Turmush o‘rtog‘i Zayd ibn Osim ibn Amr Moziniy Najjoriy Islomga birinchilardan bo‘lib kirgan, ikki o‘g‘li Habib va Abdulloh Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sahobalari bo‘lish baxtiga erishgan edi. Ummu Umora roziyallohu anho keyinchalik G‘oziyya ibn Amr ibn Atiyya Moziniy Najjoriyga turmushga chiqdi. Undan ikki farzand Tamim va Xavla dunyoga keldi. Alloh taolo har ikkisiga ham hidoyat va ixlos ne’matini berdi.

Uhud jangida Ummu Umora roziyallohu anho bir necha joyidan jarohatlandi. Bu jarohatlarning eng kattasi yelkasidagi Ibn Qomia jarohatlagan og‘ir jarohat edi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uning jarohatini ko‘rib o‘g‘li Abdullohga onasining jarohatini bog‘lab qo‘yishni buyurdilar va: “Sizdek oilaga Alloh taoloning barakasi bo‘lsin! Onangning maqomi falonchi va falonchilarning maqomidan yaxshi, otangning (o‘gay ota) maqomi falonchi va falonchining maqomidan yaxshi, sening maqoming falonchi va falonchining maqomidan yaxshi, Alloh taolo sizdek oilaga rahm qilsin!” dedilar. Bu gaplarni eshitgan Ummu Umora roziyallohu anho: “Alloh taolodan duo qilib so‘rasangiz, jannatda meni sizga hamroh qilsa!” dedi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ey Alloh, ularni jannatda menga hamroh qilgin!” deb duo qildilar. Bu duoni eshitgan Ummu Umora roziyallohu anho: “Endi menga dunyoda nima yetsa ham parvo qilmayman” dedi.

Bu sahobiya ayol sabr qilish borasida ham ulug‘ martabalarga erishgan. O‘g‘li Habib o‘ldirilganida Alloh taolodan savob umidida sabr qildi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uni Yamomada payg‘ambarlik da’vosi bilan chiqqan Musaylama kazzobning oldiga yuborgan edilar. Musaylama undan: “Muhammadning (s.a.v.) rasul ekaniga guvohlik berasanmi?” deb so‘radi. Habib: “Ha” dedi. Musaylama: “Mening rasul ekanimga guvohlik berasanmi?” deb so‘radi. Habib: “Gapingni eshitmadim!” dedi. Bir necha bor so‘raganda ham shu javobni olgach, Musaylama uning a’zolarini birma-bir kesib tashladi.

Ummu Umora roziyallohu anho Abu Bakr roziyallohu anhuning oldilariga kelib Musaylama kazzobga qarshi janga ketayotganlar bilan birga borishga izn so‘radi. U zot Xolid ibn Valid roziyallohu anhu bilan maslahatlashib, unga izn berdilar. O‘sha vaqtda oltmish yoshni qoralab qo‘ygan bo‘lsa ham uning qasdu irodasi kuchsizlanmagan edi. Ushbu kundagi jangda o‘n bir joyidan jarohatlansa ham g‘ayrati susaymadi. Ular zafar quchdilar. Ummu Umora roziyallohu anho xalifalar davrida o‘ziga loyiq martabada hayot kechirdi. Abu Bakr roziyallohu anhu bu ayolning ziyoratiga kelar va ba’zi masalalarda maslahatlashib turardilar. Umar roziyallohu anhu ham bu ayolning hurmatini joyiga qo‘yar edilar. Sahobiya hijratning o‘n uchinchi yili Umar roziyallohu anhuning xalifalik davrida vafot etdi. Alloh undan rozi bo‘lsin!

Dilfuza Rahimova | Muslim.uz

Nusayba (roziyallohu anho) ertangi kunini o‘ylab, o‘zida yo‘q xursand va shirin xayollar og‘ushida o‘tirar edi. Ertaga Yasribning ko‘zga ko‘ringan yigitlaridan biri Zayd ibn Osim bilan nikoh to‘ylari bo‘ladi.

Er-xotin baxtiyor kun kechirardilar. Bu orada Abdulloh va Habib ismli ikki o‘g‘il ko‘rishdi. Nusayba (roziyallohu anho) farzandlarini juda sevar, ularni ko‘z qorachig‘idek avaylab-asrar edi.

Er-xotin cheksiz quvonch bilan bir-birini tabriklab iymon keltirdilar. Kelgusi haj mavsumida yasriblik musulmonlar karvoni bilan Makkaga borib, Payg‘ambar (sollallohu alayhi va sallam)ga bay’at etishga qaror qildilar.

Mus’ab ham bir guruh yasriblik musulmonlarga bosh bo‘lib, Makkaga kirib keldi. Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) ning huzuri saodatlariga kirib, salom berdi va xushxabar bilan kelganini aytdi. Yasrib xalqining Islom da’vatini ochiq yuz bilan qabul qilib, bay’at etish uchun kelganlarini eshitgan Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) ning muborak yuzlarida tabassum ko‘rindi. Yasriblik musulmonlar bilan bo‘ladigan uchrashuv joyi va paytini tayin qildilar.

Makka shahri uzra sukunat hukmron. Biroq ana shu osudalik ichida ko‘zlari uyqusiz, ko‘ngillari buyuk bir muloqotning sog‘inchi bilan yonayotgan insonlar ham bor. Bu insonlar yasriblik musulmonlar edi. Ular tun qo‘ynida Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam)ni kutyaptilar. Aqaba tuprog‘ining har bir zarrasi bu kecha insoniyat tarixida eng ulug‘ kelishuv va buyuk vafodorlikning shohidi bo‘ladi.

Kechaning teng yarmida Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) amakilari Abbos bilan birgalikda Aqabaga keldilar. Yasribliklar Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam)ga bay’at etib, moddiy va bashariy barcha imkoniyatlarini sarf etib, Islom dini va Payg‘ambarini mudofa etishga so‘z berdilar. Nusayba va eri Zayd ham bay’at etganlar orasida edi.

Hamma qatori er-xotin ham Yasribga qaytdi. Biroq bu safar ularning qalblari quvvat va jasorat, Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) ning qalblaridan ko‘chib o‘tgan kuchli iymon bilan to‘la edi. Islom nuri Nusaybaning butun ruhini, vujudini qamrab oldi.

Nusayba (roziyallohu anho) Uhud jangida hamshiralik vazifasini zimmasiga olgan edi. Jangchilarga yordam berar, yaradorlarning jarohatini bog‘lardi. Ammo musulmonlar ichida paydo bo‘lgan parokandalikni ko‘rgach, qo‘lidagi meshni tashlab, qilichga yopishdi va jang qila boshladi.

Payg‘ambarmiz (sollallohu alayhi vasallam)ni qo‘riqlab turgan halqa tobora torayib borardi. Nusayba eri G‘oziyya va o‘g‘li Abdulloh bilan birgalikda Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam)ni mardonavor himoya qilib turardilar. Keyinchalik Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) Nusayba (roziyallohu anho) ning bu qahramonligi haqida shunday degan edilar: “Qachon o‘ngimga yoki so‘limga qarasam, meni himoya etish uchun jang qilayotgan Nusaybani ko‘rardim”.

Ha, Nusayba (roziyallohu anho) ning ko‘rsatgan qahramonligi har qanday er yigitning qo‘lidan kelmasdi! U suvsaganlarga suv tutar, yaralanganlarning jarohatini bog‘lar, mardonavor jang qilardi. Bu iymonli ayolning buyuk jasoratiga loyiq mukofotni faqat Janobi Alloh ehson ato eta oladi!

Bu jangda Nusayba (roziyallohu anho) turli joylaridan o‘n uchta jarohat olgan edi. Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) Abdullohga: “Onangning oldiga bor va yarasini bog‘la! — dedilar.

So‘ng: “Ey Nusayba oilasi! Alloh sizni muborak qilsin. Sening onangning maqomi falon-falon kishilarning maqomidan ustunroqdir. Alloh bugun oilangizni panohida saqlasin!”  dedilar.

Nusayba (roziyallohu anho) o‘zi va oilasi haqqiga Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) dan duo so‘radi. “Yo Rasulalloh! Jannatda siz bilan birga bo‘lishimiz uchun Allohga duo eting”.

Rasuli akram (sollallohu alayhi vasallam): “Allohim! Jannatda ularni menga do‘st qil!”  deya duo qildilar.

Shundan so‘ng Nusayba (roziyallohu anho): “Ortiq dunyoda har qanday alam cheksam ham ahamiyati yo‘q”, deb hayqirdi va yanada kuchli azmu iroda bilan mujodalani davom ettirdi.

Nusayba (roziyallohu anho) o‘g‘illari Abdulloh va Habibni ko‘ngillarida Alloh yo‘lidagi fidokorlik sevgasi bilan o‘stirdi. Islom bayrog‘ining yuksalishida ixlos va sadoqat bilan xizmat qilishga o‘rgatdi.

Rasuli akram (sollallohu alayhi va sallam) ning vafotlaridan so‘ng, Nusayba (roziyallohu anho) qolgan umrini Payg‘ambarimizni sog‘inib, jannatda u zot bilan uchrashadigan kunni kutib o‘tkazdi. Hayotining oxirida iymoni bergan buyuk huzur ichida ruhini ulug‘ Rabbiga taslim etdi.

Alloh taolo undan rozi bo‘lsin va uni ham rozi qilsin

"Qahramon mo‘mina ayollar"

• Олдинги
• Кейинги