Буюк сабр ва ризо

Рукн: Ибрат Чоп этилган: 28.08.2015

Ибн Ҳалликон «Вафаётул-аъён» номли асарида бундай ёзади: «Урва ибн Зубайр ўғли Муҳаммад билан ҳукмдор Валид ибн Абдулмаликни зиёрат қилиш мақсадида Мадинадан Шомга йўл олди. Етиб боришганида севикли ўғли саркаш ҳайвоннинг тепкиси зарби билан вафот этди. Бу фожиадан ҳеч қанча вақт ўтмай Урва (р.а.)нинг оёғида қорасон бошланди. Хабарни эшитган халифа келди ва оёқни кесиш кераклигини, акс ҳолда, хасталик бутун вужудга тарқаши мумкинлигини айтди. Бемор ҳам илоҳий тақдирга розилик билан бу сўзларни қабул қилди. Жарроҳ амалиёт қаттиқ оғриқ беришини таъкидлади ва хастага:

– Рози бўлсангиз, оғриқни ҳис этмаслигингиз учун шароб ичирсак... – деди. Бу гапни эшитиб ҳазрат Урва жарроҳнинг юзига ҳайрат билан қаради, тақво ила йўғрилган кўнглидан тилига чақмоқ тезлигида шу сўзлар чиқди:

– Агар хасталикдан қутқарадиган бўлса ҳам, Аллоҳ ҳаром қилган нарсадан асло фойдаланмайман!

Жарроҳнинг ухлатиб қўядиган бирор дори бериш таклифини: «Ҳам бир аъзойим кесиларкан оғриқни ҳис этмайин, ҳам Аллоҳ таолодан бунга ажр кутай, шундайми?» дея рад этди.

Хонага бир неча киши кирди. «Амалиёт пайтида оғриқ чидай олмайдиган даражага етиши мумкин. Агар шундай бўлса, бу одамлар сизни ушлаб туришади», деб изоҳ берди жарроҳ. Бемор: «Иншааллоҳ, сабр қиламан, сизларга қийинчилик туғдирмайман», дея келганларга раҳмат айтиб, ортларига қайтарди. Амалиёт бошланди. Жарроҳ оёқларини кесаркан улуғ саҳобий таваккул ва розилик ҳолида таҳлил, такбир келтирарди: «Ла илаҳа иллаллоҳу валлоҳу акбар».

Кесилган жойга қиздирилган зайтун ёғи босилаётганда оғриқлар натижасида бемор ҳушидан кетганди. Ўзига келгач, юзидаги терларни артиб: «...ҳақиқатан, бу сафаримиздан жуда чарчадик...» оятини ўқиди (Каҳф, 62). Ке­йин кесилган оёғини қўлига олди ва деди: «Мени устинг­га юклаган Зотга қасамки, сен билан ҳеч қачон ҳаромга юрмадим, беҳисоб шукр».

Бу йил Шомга Авс қабиласидан баъзи кишилар келди. Ораларида кўзи ожиз одам ҳам бор эди. Валид ибн Абдулмалик ундан қандай кўр бўлиб қолганини сўради. У киши жавоб берди: «Эй мўминлар амири! Қабиламизда менчалик моли кўп киши йўқ эди. Бир водийда тунашга тўғри келди. Ўша кеча келган сел битта туя ва янги туғилган чақалоқдан бошқа барча оила аъзоларим, молу мулкимни оқизиб кетди. Бу аснода туя ҳам қочиб бораётганини кўриб, ортидан югурдим. Шу пайт гўдак чинқирди. Ортга қайтдим, аммо бўри ҳужумига учраган боламни қутқаролмадим. Кейин яна туянинг ортидан бордим, энди етдим деганимда, юзимга шундай зарб билан тепдики, икки кўзим ҳам кўр бўлди. Бир кечада ҳам оилам, ҳам мулким, ҳам кўзларимдан айрилдим...»

– Бу кишини Урва ибн Зубайрнинг олдиларига олиб боринг, – деди халифа. – Инсонлар орасида ундан ҳам каттароқ балога дучор бўлганлар борлигини кўрсин.

Урва ибн Зубайр Мадинага қайтгач, Аллоҳга ҳамд келтирди: «Раббим! Менинг икки қўлим ва икки оёғим бор эди. Оёқларимдан бирини олдинг, бирини менга қолдирдинг. Сенга ҳисобсиз ҳамду санолар бўлсин. Валлоҳи, Сен бир нарсани оласан, яна зиёда неъматлар ато қиласан; Бир бора мусибатга дучор қилсанг, минг бора офият берасан».

“Ирфон” тақвимининг 2012 йил 3-сонидан олинди.

* * *

Ibn Hallikon «Vafayotul-a’yon» nomli asarida bunday yozadi: «Urva ibn Zubayr o‘g‘li Muhammad bilan hukmdor Valid ibn Abdulmalikni ziyorat qilish maqsadida Madinadan Shomga yo‘l oldi. Yetib borishganida sevikli o‘g‘li sarkash hayvonning tepkisi zarbi bilan vafot etdi. Bu fojiadan hech qancha vaqt o‘tmay Urva (r.a.)ning oyog‘ida qorason boshlandi. Xabarni eshitgan xalifa keldi va oyoqni kesish kerakligini, aks holda, xastalik butun vujudga tarqashi mumkinligini aytdi. Bemor ham ilohiy taqdirga rozilik bilan bu so‘zlarni qabul qildi. Jarroh amaliyot qattiq og‘riq berishini ta’kidladi va xastaga:

– Rozi bo‘lsangiz, og‘riqni his etmasligingiz uchun sharob ichirsak... – dedi. Bu gapni eshitib hazrat Urva jarrohning yuziga hayrat bilan qaradi, taqvo ila yo‘g‘rilgan ko‘nglidan tiliga chaqmoq tezligida shu so‘zlar chiqdi:

– Agar xastalikdan qutqaradigan bo‘lsa ham, Alloh harom qilgan narsadan aslo foydalanmayman!

Jarrohning uxlatib qo‘yadigan biror dori berish taklifini: «Ham bir a’zoyim kesilarkan og‘riqni his etmayin, ham Alloh taolodan bunga ajr kutay, shundaymi?» deya rad etdi.

Xonaga bir necha kishi kirdi. «Amaliyot paytida og‘riq chiday olmaydigan darajaga yetishi mumkin. Agar shunday bo‘lsa, bu odamlar sizni ushlab turishadi», deb izoh berdi jarroh. Bemor: «Inshaalloh, sabr qilaman, sizlarga qiyinchilik tug‘dirmayman», deya kelganlarga rahmat aytib, ortlariga qaytardi. Amaliyot boshlandi. Jarroh oyoqlarini kesarkan ulug‘ sahobiy tavakkul va rozilik holida tahlil, takbir keltirardi: «La ilaha illallohu vallohu akbar».

Kesilgan joyga qizdirilgan zaytun yog‘i bosilayotganda og‘riqlar natijasida bemor hushidan ketgandi. O‘ziga kelgach, yuzidagi terlarni artib: «...haqiqatan, bu safarimizdan juda charchadik...» oyatini o‘qidi (Kahf, 62). Ke­yin kesilgan oyog‘ini qo‘liga oldi va dedi: «Meni usting­ga yuklagan Zotga qasamki, sen bilan hech qachon haromga yurmadim, behisob shukr».

Bu yil Shomga Avs qabilasidan ba’zi kishilar keldi. Oralarida ko‘zi ojiz odam ham bor edi. Valid ibn Abdulmalik undan qanday ko‘r bo‘lib qolganini so‘radi. U kishi javob berdi: «Ey mo‘minlar amiri! Qabilamizda menchalik moli ko‘p kishi yo‘q edi. Bir vodiyda tunashga to‘g‘ri keldi. O‘sha kecha kelgan sel bitta tuya va yangi tug‘ilgan chaqaloqdan boshqa barcha oila a’zolarim, molu mulkimni oqizib ketdi. Bu asnoda tuya ham qochib borayotganini ko‘rib, ortidan yugurdim. Shu payt go‘dak chinqirdi. Ortga qaytdim, ammo bo‘ri hujumiga uchragan bolamni qutqarolmadim. Keyin yana tuyaning ortidan bordim, endi yetdim deganimda, yuzimga shunday zarb bilan tepdiki, ikki ko‘zim ham ko‘r bo‘ldi. Bir kechada ham oilam, ham mulkim, ham ko‘zlarimdan ayrildim...»

– Bu kishini Urva ibn Zubayrning oldilariga olib boring, – dedi xalifa. – Insonlar orasida undan ham kattaroq baloga duchor bo‘lganlar borligini ko‘rsin.

Urva ibn Zubayr Madinaga qaytgach, Allohga hamd keltirdi: «Rabbim! Mening ikki qo‘lim va ikki oyog‘im bor edi. Oyoqlarimdan birini olding, birini menga qoldirding. Senga hisobsiz hamdu sanolar bo‘lsin. Vallohi, Sen bir narsani olasan, yana ziyoda ne’matlar ato qilasan; Bir bora musibatga duchor qilsang, ming bora ofiyat berasan».

“Irfon” taqvimining 2012 yil 3-sonidan olindi.