Илк намоз, илк сажда

Бу ҳикоя АҚШдаги Канзас университетининг математика ўқитувчиси, профессор Жефри Лангнинг “Мен мусулмон бўлган кун” китобидан олинган. Унда профессор ўзининг исломни қабул қилгач, биринчи бор ўқиган намози ҳақида ёзади:

“Мусулмонликни қабул қилган куним масжид имоми менга намоз ўқиш тартиб-қоидаларига оид китобча ҳадя қилди. Буни кўрган мусулмон ўқувчилардан баъзилари нафсингизга оғир келадиган ишларда ошиқманг, дейишди. Мен эса ҳайрон бўлдим: намоз ўқиш шунчалик қийин ишми? Шу ўй билан қарор қилдим – беш вақт намозни ўрганиб, бугунданоқ ўқишга киришаман.

Ўша кеча хонамда ўтириб олиб, китобчадаги сураларни, дуоларни ўқиб чиқдим, намоз ҳаракатларини ўзлаштиришга, арабча матнларни ўқиб, инглизча маъноларини тушунишга ҳаракат қилдим. Намозга тайёр эканимга ишонч ҳосил қилганимда ярим кеча бўлган эди. Демак, хуфтон намозидан бошлайман.

Таҳорат олиш учун ювиниш хонасига кирдим, китобга қараб-қараб тартиб бўйича таҳорат олдим, юз-қўлимдан сув томганича хонамга кирдим (чунки китобда таҳоратдан сўнг артинмаслик мустаҳаб эканлиги ёзилганди). Хонанинг ўртасига қиблани тахмин қилиб солинган жойнамоз устига бордим. Лекин шу пайт эшик очиқ эмасмикан, деган хавотир ўтди ўйимдан. Бориб қарадим, ёпган эканман. Намозга турдим, чуқур нафас олдим, кейин қўлларимни кўтардим. “Аллоҳу акбар” дея такбир айтдиму... овозимни ҳеч ким эшитмаяптими, деган хаёл билан деразага қарадим, парда очиқ эди. Тез дераза олдига бордим, мени кузатишмаяптими, деб ташқарига қарадим, ҳеч зоғ йўқ. Пардани яхшилаб ёпиб, жойнамозга қайтдим. Аввал “Фотиҳа”, ортидан кичик суралардан бирини ўқидим (арабча ўқишга жуда қийналдим, агар ўша пайтда бирорта араб мени эшитса, ҳеч нимани тушунмаган бўларди). Сўнгра паст овоз билан такбир келтирдим ва рукуъга эгилдим, қўлимни тиззам устига қўйдим. Шу пайтгача белим ҳеч ким қаршисида бунчалик майишмаганди. Уч бор “Субҳана роббийал азийм”, кейин қаддимни тиклаб “Самиъаллоҳу лиман ҳамидаҳ, Роббана лакал ҳамд”, дедим. Юрак уришим тезлашди, ҳаяжоним ошди. Энди саждага навбат келганди. Безовта нигоҳларим саждагоҳга қадалди: “Наҳотки мен соҳиби ҳузуридаги қулдай қўлларимни, тиззамни ерга қўйсам? Наҳотки ўзимни ўзим хор қилиб, бурнимни ерга ишқасам? Йўқ, бундай қилолмайман!” Шу ўйлар билан жойимда михлангандек ўтириб қолдим. Туриб кетай десам, оёқларим қотиб қолгандек эди. Йўқ, дедим ўзимга, бошладимми, ортга қайтмайман. Ёрдам бер, Аллоҳим, дея ўзимни мажбурлаб эгилдим, бошимни саждага қўйдим (бурним ерга тегди). Уч бора “Субҳана роббийал аъла” дедим. Туриб ўтирдим ва яна такрор саждага бордим. “Аллоҳу акбар” дея ўрнимдан турарканман, ғурурим билан тинмай баҳслашардим...

Кейинги ракатлар, саждалар анча осон, сокин кечди. Икки ёнимга салом бераётганимда вужудимда қаттиқ ҳорғинлик ҳис қилдим, воажаб, намоз ўқиш шунчалик мушкул ишми? Шу ўй хаёлимга урилиши билан борлиғимни уят, пушаймонлик ҳислари қамраб олди, бошим эгилди ва... йиғлай бошладим: “Аллоҳим, жоҳиллигимни, такаббурлигимни афв эт. Ўзингга маълум, мен узоқ йўл босиб келдим. Бу ёруғ йўлнинг бошидаман, тугатишимга ёрдам бер...”

Шу асно титроқ ичида қолган танамга ёйилган роҳатбахш ҳаловат виждонимгача етиб келди, гўёки Аллоҳ таолонинг раҳмати танамдаги кичик зарраларгача қамраб олди. Ўзим эса сабабини билмаганим ҳолда йиғлайвердим. Жуда тотли йиғи эди бу (ўша пайтдаги ҳиссиётларим изоҳини энди топгандекман: биз чин дилдан тавба қилганимизда Аллоҳ азза ва жалла ҳам гуноҳларимизни кечирар, ҳам қалбимизга шифо берар экан)...

Эгик бошимни икки қўлим орасига олиб узоқ йиғлаб ўтирдим. Кўзёшлар ичра Аллоҳ таоло ва намозга жуда муҳтожлигимни, уларсиз яшаш энди имконсиз эканини идрок этдим ва дуо қилдим:

Аллоҳим, агар мен Сенга яна куфр келтиришга журъат қилсам, жонимни ол, токи ҳузурингга имоним билан борай. Шу дақиқадан ишондимки, сенинг биру борлигингни инкор этадиган бўлсам, ҳаётнинг менга кераги йўқ. Сенсиз яшамоқ менга ҳаромдир!”

“Ирфон” тақвимининг 2009 йил, 4-сонидан олинди.

* * *

Bu hikoya AQShdagi Kanzas universitetining matematika o‘qituvchisi, professor Jefri Langning “Men musulmon bo‘lgan kun” kitobidan olingan. Unda professor o‘zining islomni qabul qilgach, birinchi bor o‘qigan namozi haqida yozadi:

“Musulmonlikni qabul qilgan kunim masjid imomi menga namoz o‘qish tartib-qoidalariga oid kitobcha hadya qildi. Buni ko‘rgan musulmon o‘quvchilardan ba’zilari nafsingizga og‘ir keladigan ishlarda oshiqmang, deyishdi. Men esa hayron bo‘ldim: namoz o‘qish shunchalik qiyin ishmi? Shu o‘y bilan qaror qildim – besh vaqt namozni o‘rganib, bugundanoq o‘qishga kirishaman.

O‘sha kecha xonamda o‘tirib olib, kitobchadagi suralarni, duolarni o‘qib chiqdim, namoz harakatlarini o‘zlashtirishga, arabcha matnlarni o‘qib, inglizcha ma’nolarini tushunishga harakat qildim. Namozga tayyor ekanimga ishonch hosil qilganimda yarim kecha bo‘lgan edi. Demak, xufton namozidan boshlayman.

Tahorat olish uchun yuvinish xonasiga kirdim, kitobga qarab-qarab tartib bo‘yicha tahorat oldim, yuz-qo‘limdan suv tomganicha xonamga kirdim (chunki kitobda tahoratdan so‘ng artinmaslik mustahab ekanligi yozilgandi). Xonaning o‘rtasiga qiblani taxmin qilib solingan joynamoz ustiga bordim. Lekin shu payt eshik ochiq emasmikan, degan xavotir o‘tdi o‘yimdan. Borib qaradim, yopgan ekanman. Namozga turdim, chuqur nafas oldim, keyin qo‘llarimni ko‘tardim. “Allohu akbar” deya takbir aytdimu... ovozimni hech kim eshitmayaptimi, degan xayol bilan derazaga qaradim, parda ochiq edi. Tez deraza oldiga bordim, meni kuzatishmayaptimi, deb tashqariga qaradim, hech zog‘ yo‘q. Pardani yaxshilab yopib, joynamozga qaytdim. Avval “Fotiha”, ortidan kichik suralardan birini o‘qidim (arabcha o‘qishga juda qiynaldim, agar o‘sha paytda birorta arab meni eshitsa, hech nimani tushunmagan bo‘lardi). So‘ngra past ovoz bilan takbir keltirdim va ruku’ga egildim, qo‘limni tizzam ustiga qo‘ydim. Shu paytgacha belim hech kim qarshisida bunchalik mayishmagandi. Uch bor “Subhana robbiyal aziym”, keyin qaddimni tiklab “Sami’allohu liman hamidah, Robbana lakal hamd”, dedim. Yurak urishim tezlashdi, hayajonim oshdi. Endi sajdaga navbat kelgandi. Bezovta nigohlarim sajdagohga qadaldi: “Nahotki men sohibi huzuridagi qulday qo‘llarimni, tizzamni yerga qo‘ysam? Nahotki o‘zimni o‘zim xor qilib, burnimni yerga ishqasam? Yo‘q, bunday qilolmayman!” Shu o‘ylar bilan joyimda mixlangandek o‘tirib qoldim. Turib ketay desam, oyoqlarim qotib qolgandek edi. Yo‘q, dedim o‘zimga, boshladimmi, ortga qaytmayman. Yordam ber, Allohim, deya o‘zimni majburlab egildim, boshimni sajdaga qo‘ydim (burnim yerga tegdi). Uch bora “Subhana robbiyal a’la” dedim. Turib o‘tirdim va yana takror sajdaga bordim. “Allohu akbar” deya o‘rnimdan turarkanman, g‘ururim bilan tinmay bahslashardim...

Keyingi rakatlar, sajdalar ancha oson, sokin kechdi. Ikki yonimga salom berayotganimda vujudimda qattiq horg‘inlik his qildim, voajab, namoz o‘qish shunchalik mushkul ishmi? Shu o‘y xayolimga urilishi bilan borlig‘imni uyat, pushaymonlik hislari qamrab oldi, boshim egildi va... yig‘lay boshladim: “Allohim, johilligimni, takabburligimni afv et. O‘zingga ma’lum, men uzoq yo‘l bosib keldim. Bu yorug‘ yo‘lning boshidaman, tugatishimga yordam ber...”

Shu asno titroq ichida qolgan tanamga yoyilgan rohatbaxsh halovat vijdonimgacha yetib keldi, go‘yoki Alloh taoloning rahmati tanamdagi kichik zarralargacha qamrab oldi. O‘zim esa sababini bilmaganim holda yig‘layverdim. Juda totli yig‘i edi bu (o‘sha paytdagi hissiyotlarim izohini endi topgandekman: biz chin dildan tavba qilganimizda Alloh azza va jalla ham gunohlarimizni kechirar, ham qalbimizga shifo berar ekan)...

Egik boshimni ikki qo‘lim orasiga olib uzoq yig‘lab o‘tirdim. Ko‘zyoshlar ichra Alloh taolo va namozga juda muhtojligimni, ularsiz yashash endi imkonsiz ekanini idrok etdim va duo qildim:

Allohim, agar men Senga yana kufr keltirishga jur’at qilsam, jonimni ol, toki huzuringga imonim bilan boray. Shu daqiqadan ishondimki, sening biru borligingni inkor etadigan bo‘lsam, hayotning menga keragi yo‘q. Sensiz yashamoq menga haromdir!”

“Irfon” taqvimining 2009 yil, 4-sonidan olindi.

• Олдинги
• Кейинги