Эҳсон ва садақанинг хосияти

Ироқнинг Куфа шаҳрида жуда ночор оила яшар, норасида болалари кўп бўлгани учун уларни кийинтириш, едириб-ичириш мақсадида ота бечора тинимсиз ишларди. Болалар тарбияси ва рўзғор ишлари билан банд бўлган онанинг эса бирор иш топиб, эрига кўмаклашишга имкони йўқ эди. Борига шукр қилиб, қаноат билан яшардилар.

Кунлардан бир куни отанинг қаттиқ тоби қочиб, ётиб қолди. Касали тобора оғирлашиб борарди. Бир-икки кун ўтгач, рўзғорда егулик ҳеч нарса қолмади. Болалар оч қолиб, “нон” деб йиғлашарди. Бечора она ўйлай-ўйлай болаларига:

– Сизларга ҳозир бирор егулик топиб келаман, – деб уйдан чиқди. Мақсади – ҳовлидан узоқ бўлмаган жойдаги ахлат уюмидан бирор нарса топиб, болаларини тинчлантириш эди.

Бу пайтда ҳаж мавсуми яқинлашиб қолганлиги сабабли ҳажга борувчилар сафарга отланган эдилар. Қутлуғ мақсад билан сафарга чиққан таниқли аллома Абдуллоҳ бин Муборак Куфа шаҳри кўчасидан ўтиб борар экан, ахлатлар орасидан ҳаром ўлган ўрдакни топиб, патларини тозалаётган аёлга кўзи тушди. Унга яқин келиб сўради:

– Бу ўрдак ҳаром ўлган-ку, уни тозалаб нима қиласан?

– Болаларим билан ейман, – деб жавоб берди аёл.

– Ахир, Аллоҳ таоло ҳаром ўлган нарсаларнинг гўштини истеъмол қилишни ман этган-ку, – деди куйиниб аллома.

– Менинг болаларим кўп, улар уч кундан бери ҳеч нарса еганлари йўқ, – зорланди аёл.

Бу ҳолатга ачинган Абдуллоҳ бин Муборак аёлдан уйи қаерда эканини сўраб олди-да, кийим-кечак, озиқ-овқат харид қилди. Уларни ўз хачирига юклаб, айтилган уйга келди ва эшикни тақиллатди. Эшикни очган аёлга нарсаларни бериб:

– Эй муштипар аёл, хачир ҳам, унинг устидаги нарсалар ҳам сизларга, ол, тортинма, – деди.

Аёл эҳсонни оларкан, Абдуллоҳ бин Муборак ҳақига йиғлаб дуо қилди.

Аллома яна бир неча кун Куфада турди ва ҳажга бормай ўз шаҳрига қайтди. Чунки у бор маблағини аёлнинг оиласи учун сарф қилиб бўлганди. Унинг қайтиши ҳаж мавсуми тугаб, ҳожилар ҳам ўз уйларига қайтишларига тўғри келиб қолган эди. Шунинг учун одамлар ва таниш-билишлари келиб, муборакбод этдилар. Аммо Абдуллоҳ бин Муборак эътироз билдириб:

– Азизлар, мени маъзур тутинглар, бу йил ҳаж қилолмадим, – деди.

Келганлар: “Во ажаб, ахир, ҳажда бирга бўлиб, сиздан ёрдам олдим-ку”, “Ташна бўлиб, чарчаб қолганимизда бизга сув бериб, чанқоғимизни қондирдингиз”, “Фалон жойдан бизларга совға-саломлар олиб бердингиз”, каби сўзлар билан ҳайратларини изҳор этишди. Абдуллоҳ бин Муборакнинг: “Мен буларни эслолмаяпман”, деган гапидан ҳайратлари ортиб тарқалдилар.

Шу кеча алломанинг тушига бир нуроний Шайх кириб:

– Эй Абдуллоҳ! Аллоҳ таоло садақа ва эҳсонингни қабул қилди, бир фариштани сенинг суратингда ҳаж қилишга юборди. Фаришта сенинг ихлос, пок ният билан қилган садақотинг эвазига сен учун ҳаж қилди. Ҳажинг Худо даргоҳида қабул қилинди. Ҳожилик муборак бўлсин! – деди-да, ғойиб бўлди.

Арабчадан Аҳмад Убайдуллоҳ таржимаси

“Ирфон” тақвимининг 2009 йил, 1-сонидан олинди.

* * *

Iroqning Kufa shahrida juda nochor oila yashar, norasida bolalari ko‘p bo‘lgani uchun ularni kiyintirish, yedirib-ichirish maqsadida ota bechora tinimsiz ishlardi. Bolalar tarbiyasi va ro‘zg‘or ishlari bilan band bo‘lgan onaning esa biror ish topib, eriga ko‘maklashishga imkoni yo‘q edi. Boriga shukr qilib, qanoat bilan yashardilar.

Kunlardan bir kuni otaning qattiq tobi qochib, yotib qoldi. Kasali tobora og‘irlashib borardi. Bir-ikki kun o‘tgach, ro‘zg‘orda yegulik hech narsa qolmadi. Bolalar och qolib, “non” deb yig‘lashardi. Bechora ona o‘ylay-o‘ylay bolalariga:

– Sizlarga hozir biror yegulik topib kelaman, – deb uydan chiqdi. Maqsadi – hovlidan uzoq bo‘lmagan joydagi axlat uyumidan biror narsa topib, bolalarini tinchlantirish edi.

Bu paytda haj mavsumi yaqinlashib qolganligi sababli hajga boruvchilar safarga otlangan edilar. Qutlug‘ maqsad bilan safarga chiqqan taniqli alloma Abdulloh bin Muborak Kufa shahri ko‘chasidan o‘tib borar ekan, axlatlar orasidan harom o‘lgan o‘rdakni topib, patlarini tozalayotgan ayolga ko‘zi tushdi. Unga yaqin kelib so‘radi:

– Bu o‘rdak harom o‘lgan-ku, uni tozalab nima qilasan?

– Bolalarim bilan yeyman, – deb javob berdi ayol.

– Axir, Alloh taolo harom o‘lgan narsalarning go‘shtini iste’mol qilishni man etgan-ku, – dedi kuyinib alloma.

– Mening bolalarim ko‘p, ular uch kundan beri hech narsa yeganlari yo‘q, – zorlandi ayol.

Bu holatga achingan Abdulloh bin Muborak ayoldan uyi qaerda ekanini so‘rab oldi-da, kiyim-kechak, oziq-ovqat xarid qildi. Ularni o‘z xachiriga yuklab, aytilgan uyga keldi va eshikni taqillatdi. Eshikni ochgan ayolga narsalarni berib:

– Ey mushtipar ayol, xachir ham, uning ustidagi narsalar ham sizlarga, ol, tortinma, – dedi.

Ayol ehsonni olarkan, Abdulloh bin Muborak haqiga yig‘lab duo qildi.

Alloma yana bir necha kun Kufada turdi va hajga bormay o‘z shahriga qaytdi. Chunki u bor mablag‘ini ayolning oilasi uchun sarf qilib bo‘lgandi. Uning qaytishi haj mavsumi tugab, hojilar ham o‘z uylariga qaytishlariga to‘g‘ri kelib qolgan edi. Shuning uchun odamlar va tanish-bilishlari kelib, muborakbod etdilar. Ammo Abdulloh bin Muborak e’tiroz bildirib:

– Azizlar, meni ma’zur tutinglar, bu yil haj qilolmadim, – dedi.

Kelganlar: “Vo ajab, axir, hajda birga bo‘lib, sizdan yordam oldim-ku”, “Tashna bo‘lib, charchab qolganimizda bizga suv berib, chanqog‘imizni qondirdingiz”, “Falon joydan bizlarga sovg‘a-salomlar olib berdingiz”, kabi so‘zlar bilan hayratlarini izhor etishdi. Abdulloh bin Muborakning: “Men bularni eslolmayapman”, degan gapidan hayratlari ortib tarqaldilar.

Shu kecha allomaning tushiga bir nuroniy Shayx kirib:

– Ey Abdulloh! Alloh taolo sadaqa va ehsoningni qabul qildi, bir farishtani sening suratingda haj qilishga yubordi. Farishta sening ixlos, pok niyat bilan qilgan sadaqoting evaziga sen uchun haj qildi. Hajing Xudo dargohida qabul qilindi. Hojilik muborak bo‘lsin! – dedi-da, g‘oyib bo‘ldi.

Arabchadan Ahmad Ubaydulloh tarjimasi

“Irfon” taqvimining 2009 yil, 1-sonidan olindi.

• Олдинги
• Кейинги