1000 динордан қиммат шараф

Рукн: Ибрат Чоп этилган: 10.12.2014


Имом Бухорий ҳазратлари ҳадис ровийларини излаб денгиз сафарига чиқдилар. Ҳамёнларида минг динор пул бор эди. Йўловчилардан бири олим ёнига келиб, “иззат-икроми, ҳурматини” билдирди, ўзини яқин тутди. Имом Бухорий ҳам илтифот кўрсатиб, самимий муомала қилди. Бир неча бор суҳбатлашиб ўтиришди. Бир гал шериги қувлик билан Имом Бухорийнинг ростгўйлигидан фойдаланиб, олимда минг динор пул борлигини билиб олди.
Эртасига ҳалиги одам уйқудан уйғонгач, ҳўнграб йиғлашга тушди. Бақирганича ёқасини йиртиб, юз-бошларига уриб, дод-вой солди. Одамлар унинг фарёдидан ҳайратга тушишди. Кема масъуллари сабабини сўраб, уни саволга тутишди. Ўзини жабрдийда кўрсатиб: “Минг динорим бор эди, йўқолиб қолди”, деб зорланди у. Шунда тафтишчилар кемадаги барча йўловчиларнинг чўнтакларини бирма-бир текшира бошлашди. Имом Бухорий ҳазратлари ҳамёнидаги пулни денгизга улоқтирдилар. Тафтишчилар ҳаммани текширишди, ҳеч қандай пул топишмади. Шундан сўнг улар пул йўқотдим деб туҳматчилик қилгани, ёлғон гапиргани учун ҳалиги одамнинг таъзирини беришди.
Кема манзилга етиб келди, одамлар қирғоққа тушишди. Ёлғончи кимса Имом Бухорий ҳазратларининг ёнига келиб, минг динорини қаерга, қандай яшириб қўйганини сўради. “Денгизга ташлаб юбордим”, дедилар Имом Бухорий хотиржам. “Шунча кўп пулни-я. Қандай кўзинг қийди?” деб сўради у яна. Имом Бухорий ҳазратлари: “Эй жоҳил, ҳаётимни илмга, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳадисларини тўплашга сарф қилганимни билмайсан шекилли? Ҳамма менинг ҳалол, тўғри одамлигимни билади. Нега энди ҳурматимни, қадримни ёлғончи бир ўғрининг туҳматига бой беришим керак? Қандайдир динорларни деб умр бўйи мисқоллаб топганим ишонч ва адолатдек баҳосиз дурни йўқотишим тўғрими, ахир?” дея жавоб қайтардилар.

* * *

Imom Buxoriy hazratlari hadis roviylarini izlab dengiz safariga chiqdilar. Hamyonlarida ming dinor pul bor edi. Yo‘lovchilardan biri olim yoniga kelib, “izzat-ikromi, hurmatini” bildirdi, o‘zini yaqin tutdi. Imom Buxoriy ham iltifot ko‘rsatib, samimiy muomala qildi. Bir necha bor suhbatlashib o‘tirishdi. Bir gal sherigi quvlik bilan Imom Buxoriyning rostgo‘yligidan foydalanib, olimda ming dinor pul borligini bilib oldi.
Ertasiga haligi odam uyqudan uyg‘ongach, ho‘ngrab yig‘lashga tushdi. Baqirganicha yoqasini yirtib, yuz-boshlariga urib, dod-voy soldi. Odamlar uning faryodidan hayratga tushishdi. Kema mas’ullari sababini so‘rab, uni savolga tutishdi. O‘zini jabrdiyda ko‘rsatib: “Ming dinorim bor edi, yo‘qolib qoldi”, deb zorlandi u. Shunda taftishchilar kemadagi barcha yo‘lovchilarning cho‘ntaklarini birma-bir tekshira boshlashdi. Imom Buxoriy hazratlari hamyonidagi pulni dengizga uloqtirdilar. Taftishchilar hammani tekshirishdi, hech qanday pul topishmadi. Shundan so‘ng ular pul yo‘qotdim deb tuhmatchilik qilgani, yolg‘on gapirgani uchun haligi odamning ta’zirini berishdi.
Kema manzilga yetib keldi, odamlar qirg‘oqqa tushishdi. Yolg‘onchi kimsa Imom Buxoriy hazratlarining yoniga kelib, ming dinorini qaerga, qanday yashirib qo‘yganini so‘radi. “Dengizga tashlab yubordim”, dedilar Imom Buxoriy xotirjam. “Shuncha ko‘p pulni-ya. Qanday ko‘zing qiydi?” deb so‘radi u yana. Imom Buxoriy hazratlari: “Ey johil, hayotimni ilmga, Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) hadislarini to‘plashga sarf qilganimni bilmaysan shekilli? Hamma mening halol, to‘g‘ri odamligimni biladi. Nega endi hurmatimni, qadrimni yolg‘onchi bir o‘g‘rining tuhmatiga boy berishim kerak? Qandaydir dinorlarni deb umr bo‘yi misqollab topganim ishonch va adolatdek bahosiz durni yo‘qotishim to‘g‘rimi, axir?” deya javob qaytardilar.

Abdussalom Muborakfuriyning "Imom Buxoriy siyrati" kitobidan olingan.