Акс садо ва ҳаёт

Рукн: Ибрат Чоп этилган: 10.12.2014


Ота билан ўғил тоғда кезиб юришарди. Бирдан ўғли қоқилиб тушди ва жони оғриб, бақириб юборди. Узоқдаги чўққидан у чеккан “оҳ: акс-садоси келди. Бола бу садони эшитиб, ҳайрон қолди ва: “Сен кимсан?” деб бақирди. Яна: “Сен кимсан?” деб акс-садо келди. Бола ғазаб билан: “Сен қўрқоқсан!” деб бақирди. Тоғдан ҳам: “Сен қўрқоқсан!” деган жавоб келди.
Бола отасига қараб:
—     Дада, нима бўляпти? — деб сўради.
—     Ўғлим, буни билиб ол, — дедию отаси тоққа қараб: “Сенга ҳайронман!” деб бақирди. Тоғдан жавоб келди: “Сенга ҳайронман!” Отаси энди: “Сен муҳташамсан!” деб бақирди. Жавоб келди: “Сен муҳташамсан!” Бола ҳайрон қолди, аммо ҳали ҳам нималар бўлаётганини фаҳмлай олмасди. Отаси бу воқеани шундай изоҳлади:
—     Ўғлим, буни одамлар “акс-садо” дейишади, аслида бу ҳаётнинг бир қонунидир. Бошқаларга берганларингни ҳаётдан оласан. Ҳаёт бизнинг қилмишларимиздан иборат. Севги истасанг, кўпроқ сев! Шафқат тиласанг, янада шафқатли бўл! Ҳурмат истасанг, катта-кичикни эъзозла. Инсонларнинг сенга сабрли бўлишларини истасанг, ўзинг ҳам сабрли бўлишни ўрган.

* * *

Ota bilan o‘g‘il tog‘da kezib yurishardi. Birdan o‘g‘li qoqilib tushdi va joni og‘rib, baqirib yubordi. Uzoqdagi cho‘qqidan u chekkan “oh: aks-sadosi keldi. Bola bu sadoni eshitib, hayron qoldi va: “Sen kimsan?” deb baqirdi. Yana: “Sen kimsan?” deb aks-sado keldi. Bola g‘azab bilan: “Sen qo‘rqoqsan!” deb baqirdi. Tog‘dan ham: “Sen qo‘rqoqsan!” degan javob keldi.
Bola otasiga qarab:
—     Dada, nima bo‘lyapti? — deb so‘radi.
—     O‘g‘lim, buni bilib ol, — dediyu otasi toqqa qarab: “Senga hayronman!” deb baqirdi. Tog‘dan javob keldi: “Senga hayronman!” Otasi endi: “Sen muhtashamsan!” deb baqirdi. Javob keldi: “Sen muhtashamsan!” Bola hayron qoldi, ammo hali ham nimalar bo‘layotganini fahmlay olmasdi. Otasi bu voqeani shunday izohladi:
—     O‘g‘lim, buni odamlar “aks-sado” deyishadi, aslida bu hayotning bir qonunidir. Boshqalarga berganlaringni hayotdan olasan. Hayot bizning qilmishlarimizdan iborat. Sevgi istasang, ko‘proq sev! Shafqat tilasang, yanada shafqatli bo‘l! Hurmat istasang, katta-kichikni e’zozla. Insonlarning senga sabrli bo‘lishlarini istasang, o‘zing ham sabrli bo‘lishni o‘rgan.