Жалолиддин Румий. Мияси бўлса, келармиди

Арслон ўрмонда фил билан олишиб чарчади. Сўнг тулкини ёнига чақириб:
— Ҳолдан тойдим. Овга ярамайман. Бор, менга бир эшак овлаб келтир. Биргаликда еймиз, — деди.
— Амрингиз бош устига, султоним. Ҳийла билан сизга тириклай келтираман, — деди.
Бир қояга чиқиб қараса, ўтлоқда эгасиз бир озғин эшак юрибди. Ёнига борди, қуюқ салом берди ва аврай бошлади:
— Бу қуп-қуруқ жойда бир ўзинг нима қиляпсан, дўстим?
— Шу ҳолимга шукр қиламан. Ризқни Аллоҳ беради. Шикоятим йўқ, куним ўтиб турибди. Жон берган Аллоҳ, нон ҳам беряпти.
— Ў! Сенинг бу таваккалинг жуда кам топилади. Жуда кам бўлган нарса эса йўқ ҳукмидадир. Лекин озуқа йўқ жойда тентираб юриш сенга ярашмайди.
Бу сўзларни эшитган эшак такрор:
— Гапинг тўғри эмас. Барча ёмонликлар очкўзликдан келади. Қаноатдан ҳеч ким ўлмаган, ҳирсдан эса ҳеч ким султон бўлмаган, — деб жавоб берди.
Тулки эшакнинг сўзини бўлиб:
— Шу қуруқ қояга, чўлга сабр қилиш аҳмоқликдир. Кел, ўтлоққа кўчгин. Билсанг, у ерда барра ўт-ўланлар, оқар сувлар бор, деди.
Тулки ширин сўзлар билан эшакни авраб, ўрмонга — тўғри арслоннинг уйига томон етаклади. Арслон эшакни кўрар-кўрмас, ўкира бошлади. Эшак жон ҳолатда ортга қараб қочди. Тулки унга етиб олиб:
— Ҳой содда ва гўл махлуқ! Нега қочяпсан. Бу товуш сенинг ваҳиманг, хаёлингдир. Эндигина майсазорга келган эдик-ку. Сен эса қўрқдинг, қочдинг, — деди.
Тулки яна минг бир ёлғон билан эшакни эргаштирди. Арслоннинг уйи олдига олиб борди. Арслон эшакни ғажиб, қорнини тўйдирди. Сўнгра сув ичиш учун ғордан чиқди. Тулки арслон йўқлигида эшакнинг мияси билан ўпкасини еб қўйди. Арслон қайтгач, вазиятни англаб, тулкидан:
— Бунинг мияси қани? — деб сўради.
— Эй султоним! Агар эшак мияси бўлса, шундай даҳшатли ўкирикни эшитганидан кейин ҳам бу ерга (яъни, остонангизга) келармиди?

Arslon o‘rmonda fil bilan olishib charchadi. So‘ng tulkini yoniga chaqirib:
— Holdan toydim. Ovga yaramayman. Bor, menga bir eshak ovlab keltir. Birgalikda yeymiz, — dedi.
— Amringiz bosh ustiga, sultonim. Hiyla bilan sizga tiriklay keltiraman, — dedi.
Bir qoyaga chiqib qarasa, o‘tloqda egasiz bir ozg‘in eshak yuribdi. Yoniga bordi, quyuq salom berdi va avray boshladi:
— Bu qup-quruq joyda bir o‘zing nima qilyapsan, do‘stim?
— Shu holimga shukr qilaman. Rizqni Alloh beradi. Shikoyatim yo‘q, kunim o‘tib turibdi. Jon bergan Alloh, non ham beryapti.
— O‘! Sening bu tavakkaling juda kam topiladi. Juda kam bo‘lgan narsa esa yo‘q hukmidadir. Lekin ozuqa yo‘q joyda tentirab yurish senga yarashmaydi.
Bu so‘zlarni eshitgan eshak takror:
— Gaping to‘g‘ri emas. Barcha yomonliklar ochko‘zlikdan keladi. Qanoatdan hech kim o‘lmagan, hirsdan esa hech kim sulton bo‘lmagan, — deb javob berdi.
Tulki eshakning so‘zini bo‘lib:
— Shu quruq qoyaga, cho‘lga sabr qilish ahmoqlikdir. Kel, o‘tloqqa ko‘chgin. Bilsang, u yerda barra o‘t-o‘lanlar, oqar suvlar bor, dedi.
Tulki shirin so‘zlar bilan eshakni avrab, o‘rmonga — to‘g‘ri arslonning uyiga tomon yetakladi. Arslon eshakni ko‘rar-ko‘rmas, o‘kira boshladi. Eshak jon holatda ortga qarab qochdi. Tulki unga yetib olib:
— Hoy sodda va go‘l maxluq! Nega qochyapsan. Bu tovush sening vahimang, xayolingdir. Endigina maysazorga kelgan edik-ku. Sen esa qo‘rqding, qochding, — dedi.
Tulki yana ming bir yolg‘on bilan eshakni ergashtirdi. Arslonning uyi oldiga olib bordi. Arslon eshakni g‘ajib, qornini to‘ydirdi. So‘ngra suv ichish uchun g‘ordan chiqdi. Tulki arslon yo‘qligida eshakning miyasi bilan o‘pkasini yeb qo‘ydi. Arslon qaytgach, vaziyatni anglab, tulkidan:
— Buning miyasi qani? — deb so‘radi.
— Ey sultonim! Agar eshak miyasi bo‘lsa, shunday dahshatli o‘kirikni eshitganidan keyin ham bu yerga (ya’ni, ostonangizga) kelarmidi?

• Олдинги
• Кейинги