Алкогол ва тамаки маҳсулотларининг тарқатилиши ҳамда истеъмол қилиниши юзасидан янги чекловлар

Рукн: Янгиликлар Чоп этилган: 07.10.2011

2011 йил 4 октябр куни «Алкогол ва тамаки маҳсулотларининг тарқатилиши ҳамда истеъмол қилинишини чеклаш тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси қонуни қабул қилинди.

Ушбу ҳужжат алкогол ва тамаки маҳсулотларининг фуқаролар саломатлигига зарарли таъсирини камайтириш мақсадида амалга оширилаётган қонуний ҳужжатларнинг навбатдагиси бўлди.

Алкогол ва тамаки маҳсулотларининг ишлаб чиқарилиши ҳамда реализация қилинишини, шунингдек, таркибидаги инсон ҳаёти ва соғлиғи учун зарарли моддалар миқдори йўл қўйиладиган энг юқори меъёрдан ортиқ бўлган алкогол ва тамаки маҳсулотини импорт қилиш тақиқланишини тартибга солувчи ҳуқуқий нормалар белгилаб қўйилаётган «Алкогол ва тамаки маҳсулотларининг тарқатилиши ҳамда истеъмол қилинишини чеклаш тўғрисида»ги қонун ҳужжатига кўра қуйидаги янги тартиблар жорий этилди:

- Пиво алкогол маҳсулотлари таркибига киритилди.
- Давлат органларига алкогол ва тамаки маҳсулотлари чеклови учун ваколат берилди.
- Алкогол ва тамаки маҳсулотларини ишлаб чиқариш ва тарқатиш фақатгина юридик шахслар томонидан амалга оширилади. Турли мустақил расталарда (мактаб ва метро атрофида тамаки сотаётган майда тадбиркорлар ҳам) бу маҳсулотларни сотиш қонунан тақиқланади.
- Алкогол ва тамаки маҳсулотларининг зарари ҳақидаги ёзув этикетканинг 40% майдонини эгаллаши лозим (аввал 20% эди).
- 20 ёшга тўлмаганларга алкогол ва тамаки маҳсулотларини сотиш тақиқланади.
- Таълим, спорт ва диний муассасалардан 500 метр кам радиусда алкогол ва тамаки маҳсулотларини сотиш тақиқланади.
- Очиқ пачкадан доналаб сигарет сотиш тақиқланади (болалар учун олиш имкони бўлмаслиги мақсадида)
- Алкогол ва тамаки маҳсулотларининг ҳар қандай рекламаси тақиқланади.
- Алкогол ва тамаки маҳсулотларининг ҳар қандай очиқ ва яширин тарғиботи тақиқланади. Клип, филм, плакат, фотография ва бадиий постановкаларда алкогол ва тамаки тарғиб этилмаслиги керак.
- Жамоат жойларида (иш жойи, кўча, стадион, майдон, парк, жамоат тарнспорти) алкогол маҳсулотларини истеъмол қилиш тақиқланади.
- Иш жойлари, соғлиқни сақлаш, таълим муассасалари, спорт-соғломлаштириш масканлари, ёнғинга хавфли жойлар, автомобилларга ёнилғи қуйиш шаҳобчалари, жамоат транспортида тамаки маҳсулотлари истеъмоли тақиқланади.

Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотининг маълумотига кўра, дунйода алкогол маҳсулотлари истеъмоли билан боғлиқ касалликлар ва жароҳатлардан ҳар йили 2,5 миллион одам вафот этади, улардан 320 минг нафари ёшлардир. Тамаки маҳсулотларининг истеъмоли 2008 йилда дунё бўйича 5 миллиондан ортиқ одамнинг ўлимига сабабчи бўлган.

* * *

2011-yil 4-oktabr kuni «Alkogol va tamaki mahsulotlarining tarqatilishi hamda iste’mol qilinishini cheklash to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi qonuni qabul qilindi.

Ushbu hujjat alkogol va tamaki mahsulotlarining fuqarolar salomatligiga zararli ta’sirini kamaytirish maqsadida amalga oshirilayotgan qonuniy hujjatlarning navbatdagisi bo‘ldi.

Alkogol va tamaki mahsulotlarining ishlab chiqarilishi hamda realizatsiya qilinishini, shuningdek, tarkibidagi inson hayoti va sog‘lig‘i uchun zararli moddalar miqdori yo‘l qo‘yiladigan eng yuqori me’yordan ortiq bo‘lgan alkogol va tamaki mahsulotini import qilish taqiqlanishini tartibga soluvchi huquqiy normalar belgilab qo‘yilayotgan «Alkogol va tamaki mahsulotlarining tarqatilishi hamda iste’mol qilinishini cheklash to‘g‘risida»gi qonun hujjatiga ko‘ra quyidagi yangi tartiblar joriy etildi:

- Pivo alkogol mahsulotlari tarkibiga kiritildi.
- Davlat organlariga alkogol va tamaki mahsulotlari cheklovi uchun vakolat berildi.
- Alkogol va tamaki mahsulotlarini ishlab chiqarish va tarqatish faqatgina yuridik shaxslar tomonidan amalga oshiriladi. Turli mustaqil rastalarda (maktab va metro atrofida tamaki sotayotgan mayda tadbirkorlar ham) bu mahsulotlarni sotish qonunan taqiqlanadi.
- Alkogol va tamaki mahsulotlarining zarari haqidagi yozuv etiketkaning 40% maydonini egallashi lozim (avval 20% edi).
- 20 yoshga to‘lmaganlarga alkogol va tamaki mahsulotlarini sotish taqiqlanadi.
- Ta’lim, sport va diniy muassasalardan 500 metr kam radiusda alkogol va tamaki mahsulotlarini sotish taqiqlanadi.
- Ochiq pachkadan donalab sigaret sotish taqiqlanadi (bolalar uchun olish imkoni bo‘lmasligi maqsadida)
- Alkogol va tamaki mahsulotlarining har qanday reklamasi taqiqlanadi.
- Alkogol va tamaki mahsulotlarining har qanday ochiq va yashirin targ‘iboti taqiqlanadi. Klip, film, plakat, fotografiya va badiiy postanovkalarda alkogol va tamaki targ‘ib etilmasligi kerak.
- Jamoat joylarida (ish joyi, ko‘cha, stadion, maydon, park, jamoat tarnsporti) alkogol mahsulotlarini iste’mol qilish taqiqlanadi.
- Ish joylari, sog‘liqni saqlash, ta’lim muassasalari, sport-sog‘lomlashtirish maskanlari, yong‘inga xavfli joylar, avtomobillarga yonilg‘i quyish shahobchalari, jamoat transportida tamaki mahsulotlari iste’moli taqiqlanadi.

Jahon sog‘liqni saqlash tashkilotining ma’lumotiga ko‘ra, dunyoda alkogol mahsulotlari iste’moli bilan bog‘liq kasalliklar va jarohatlardan har yili 2,5 million odam vafot etadi, ulardan 320 ming nafari yoshlardir. Tamaki mahsulotlarining iste’moli 2008 yilda dunyo bo‘yicha 5 milliondan ortiq odamning o‘limiga sababchi bo‘lgan.