Наҳотки шу нарсага суянсам...

Ёхуд собиқ кашанданинг чекишни қандай ташлагани ҳақида

Аксарият ёшлар тамаки тутатишни катта бўлиб қолганлик белгиси сифатида тушунади. Мен ҳам "мустақил ҳает"ни сигарет тортишдан бошлаганман. Ўн етги ёшда эдим ўшанда. Тезда ҳаваскорликдан "профессионал" даражасига кўтарилдим. Доим тергаб турадиган онам ҳам, умрида оқзига на нос, на тамаки олган отам ҳам, катта бўлиб қолди, деб ҳисоблашди, шекилли, қаттиқ эътироз қилишмади. Тамаки тушмагур билан ўн йил "қадрдон"лик қилдим. Усиз куним ўтишини тасаввур этолмасдим. Сигаретга пул топилмай қолиши болаларимнинг ош-овқатсиз оч қолишидан ваҳималироқ туюларди. Айни пайтда, шу ҳолатим учун ўзимни ўзим маломат қилардим. Кунига бир қути чекиш меъёр эди. Аммо унинг пулига бир-икки кило узум ёки олма ҳам олиш мумкин. Ҳар сафар сигарет олаётиб, шуни ўйлардим, сиқилардим. Лекин барибир олардим. Бундан тўрт йилча бурун сиқинтилар, маломатлар оқибатида, бу балодан қутулишим керак, деган қатий қарорга келдим. Аста-секин чекишни камайтирдим. Лекин ташлаёлмадим. Кейинги уринишимда ҳагго ўзимга ўзим: "Чексам, йигит, эмасман!" деб сўз бердим. Бир ҳафта чекмай юрдим. Аммо...

Бошқалар чекишни ташлаш учун нималар қилишган, қанчалик уддасидан чиқишган - билмайман, лекин ўзимнинг иродасиз эканимни шунда англадим. Энди шу кўйда ўтиб кетаманми, деб ўйлардйм. Баъзан ўзимча:
"Домлаларнинг сигаретни ҳаром дейишларига ҳеч қандай ҳужжатлари йўқ-ку", дея кўнглимни овутар эдим.
Орадан икки-уч ой ўтди. "Тафсири ҳилол"дан Нисо сурасини ўқиб ўтириб, бир оят эътиборимни тортди: "Аллоҳга, Унинг расулига ва ўзларингиздан бўлган ишбошиларга итоат этинг". Тафсирдан Расулуллоҳга (с.а.в) ва ишбошиларга итоатсизлик Аллоҳга итоатсизлик эканини англадим. Оятда айнан менга мурожаат этилаётгандек туюлди. Демак, мен имомларимизнинг: "Сигарет чекманглар", деган тақиқларига қарши бориб, Аллоҳга осийлик қилаётган эканман-да! Бирдан қўрқиб кетдим. Аллоҳ қалбимга тақво солди. Дарҳол жойнамозга турдим. Намоз ўқиб, тавба қилдим. Энди менга Ўзи мадад бермаса, бу балодан қутула олмаслигимни айтиб ёлвордим. Сигаретларни олдингидек эзмадим, синдирмадим, улоқтирмадим. Турган жойида қолди. Парво ҳам қилмадим. Оят ва унинг тасиридан англаганларим фикру зикримни буткул банд қилган эди. Бу сафар энди чекмайман деб Аллоҳга сўз бердим. Эртасига сахарликка турдим. Икки ракат намоз ўқидим. Нафл рўзага ният боғладим. Ҳаммасида дуоларим бир хил эди: тавба ва заҳарли тутундан халос бўлиш. Кечқурун ифторликдан кейин тамакининг хумори тута бошлади. Бунинг устига укам бозордан нохуш хабар келтирди. Таниш, лекин синашта бўлмаган бир шеригимиз савдодаги бор нулни ўғирлаб кетибди. Энди аҳволимни кўринг. Бундай ҳолларда одатда аламимни чекишдан олардим.
Укам ўтириб тутата бошлади. "Менга ҳам битта ол", деб юборай дейман. Зўрға ўзимни тияман. "Сигарет менга пулимни топиб берармиди? Қайтага субутсиз бўлганим қолади. Дунёдаги ҳар бир иш синов. Ҳа, Аллоҳ мени сахар вақти берган сўзимнинг устидан чиқаманми, йўқми, синовдан ўтказяпти..." Шу ўйлар билан ўзимни ҳийлагина тутиб олдим. Кейинчалик ўша кунги ҳолатимни эслаб хурсанд бўламан. Синовларнинг лоақал биттагинасидан бўлса ҳам, яхши ўтган эдим.
Аммо орадан олти ойлар кечиб, имтиҳоннинг янада каттароғига йўлиқдим. Аҳволимиз жуда оғир эди. Туҳмат туфайли ҳалок бўлаёзган эдик. Ўшанда яна чекиб юборишимга бир баҳя қолди. Лекин Худо ярлақаб, миямга: "Наҳот шу нарсага суянсам", деган фикр келди. Ўзимни ёмон кўриб кетдим. Дарҳол Аллоҳга юзландим: “Ё Парвардигор! Мен фақат Сенга суянаман, Ўзинг паноҳ бергин, ғўллагин..." деб илтижо этдим.
Аллохга ҳар бир иш осон. Бизнинг ишимизга ҳам Унинг ўзи кифоя қилди.
Мен энди бандаси топиниши, суяниши, мадад сўраши мумкин бўлган Зотни топдим, деб айта оламан. Ундан бошқа "суянчиқ" ва "овунчиқ"лар фақат хасратни зиёда қилишини барча биродарларимиз ҳам англаб етишларини истар эдим.

Мўмин Муҳаммад оққа кўчирди.
“Ҳидоят” журналининг 2000 йил, 6-сониданолинди

• Ҳозирги кунда дунё бўйича бир юз тўқсон милён нафардан ортиқ гиёҳванд (банги) рўйҳатга олинган. Шуниси ачинарлики, уларнинг ярмидан кўпроғи ўн бешдан ўттиз беш ёшгача бўлган навқирон авлод вакилларидир.

• Фақатгина Афғонистонда гиёҳванд моддалар ҳисобидан йилига 120-150 милярд АҚШ доллари миқдорида фойда кўрилиши аниқланган.

• Одам наркомоддалар асирига айлангач, ўрта ҳисобда беш йилдан ортиқ умр кўра олмас экан. Мутахассисларнинг кузатишларича, наркотик моддани истеъмол қилган ҳар ўн кишидан тўққиз нафари, албатта, наркоманга айланар экан.

• Бирор мамлакат аҳолисининг етти фоизи наркомоддаларни истеъмол этадиган бўлса, у мамлакатнинг келажаги ҳалокат ёқасида бўлиши аниқланган. Русияда эса, аҳолининг ўн бир фоизи бу заҳри қотилни мунтазам истеъмол қилади. ("АиФ" ҳафтаномаси, 1999 й, 24-сон).

• Бугунги кунда Ўзбекистонда БМТнинг тегишли идоралари билан ҳамкорликда наркомоддаларнинг ноқонуний ҳаракатига қарши умумий қиймати 2 милён 530 минг АҚШ долларига тенг бўлган бешта миллий дастур амалга оширилмоқда.

• Сунгги ҳисоб-китобларга кўра, битта гиёҳвандни даволаш учун йилига саккиз-ўн икки минг АҚШ доллари миқдорида маблағ зарур бўлади.

• Аёллар наркомоддаларни эркакларга қараганда уч баравар кам истеъмол этишади. Шундай бўлса-да, кейинги йилларда дунё бўйича банги аёллар сони олти ярим маротаба ортгани қайд этилди. Бу ҳол жуда аянчлидир. Чунки гиёҳванд аёллардан кўпинча туғилганданоқ ўз "ҳаққи"ни талаб қилувчи ногирон чақалоқлар дунёга келади.

• Маълумотларга қараганда, гиёҳвандликка берилганларнинг ота-оналаридан тўқсон фоизи фарзандларининг бундай ҳалокатли одатидан жуда кеч - бир ярим-икки йилдан сўнг хабар топишади.

• Аллома Ибн Ҳажар ал-Маккийнинг "Ал-фатово ал-исломия" номли асарида гиёҳвандлик иллати инсон саломатлиги ва жамият ҳаётига етказадиган бир юз йигирма хил жиддий зарар санаб ўтилган.

Маълумотларни Сафар Муҳаммад тўплади.

 * * *

Aksariyat yoshlar tamaki tutatishni katta bo‘lib qolganlik belgisi sifatida tushunadi. Men ham "mustaqil haet"ni sigaret tortishdan boshlaganman. O‘n yetgi yoshda edim o‘shanda. Tezda havaskorlikdan "professional" darajasiga ko‘tarildim. Doim tergab turadigan onam ham, umrida oqziga na nos, na tamaki olgan otam ham, katta bo‘lib qoldi, deb hisoblashdi, shekilli, qattiq e’tiroz qilishmadi. Tamaki tushmagur bilan o‘n yil "qadrdon"lik qildim. Usiz kunim o‘tishini tasavvur etolmasdim. Sigaretga pul topilmay qolishi bolalarimning osh-ovqatsiz och qolishidan vahimaliroq tuyulardi. Ayni paytda, shu holatim uchun o‘zimni o‘zim malomat qilardim. Kuniga bir quti chekish me’yor edi. Ammo uning puliga bir-ikki kilo uzum yoki olma ham olish mumkin. Har safar sigaret olayotib, shuni o‘ylardim, siqilardim. Lekin baribir olardim. Bundan to‘rt yilcha burun siqintilar, malomatlar oqibatida, bu balodan qutulishim kerak, degan qatiy qarorga keldim. Asta-sekin chekishni kamaytirdim. Lekin tashlayolmadim. Keyingi urinishimda haggo o‘zimga o‘zim: "Cheksam, yigit, emasman!" deb so‘z berdim. Bir hafta chekmay yurdim. Ammo...

Boshqalar chekishni tashlash uchun nimalar qilishgan, qanchalik uddasidan chiqishgan - bilmayman, lekin o‘zimning irodasiz ekanimni shunda angladim. Endi shu ko‘yda o‘tib ketamanmi, deb o‘ylardym. Ba’zan o‘zimcha:
"Domlalarning sigaretni harom deyishlariga hech qanday hujjatlari yo‘q-ku", deya ko‘nglimni ovutar edim.
Oradan ikki-uch oy o‘tdi. "Tafsiri hilol"dan Niso surasini o‘qib o‘tirib, bir oyat e’tiborimni tortdi: "Allohga, Uning rasuliga va o‘zlaringizdan bo‘lgan ishboshilarga itoat eting". Tafsirdan Rasulullohga (s.a.v) va ishboshilarga itoatsizlik Allohga itoatsizlik ekanini angladim. Oyatda aynan menga murojaat etilayotgandek tuyuldi. Demak, men imomlarimizning: "Sigaret chekmanglar", degan taqiqlariga qarshi borib, Allohga osiylik qilayotgan ekanman-da! Birdan qo‘rqib ketdim. Alloh qalbimga taqvo soldi. Darhol joynamozga turdim. Namoz o‘qib, tavba qildim. Endi menga O‘zi madad bermasa, bu balodan qutula olmasligimni aytib yolvordim. Sigaretlarni oldingidek ezmadim, sindirmadim, uloqtirmadim. Turgan joyida qoldi. Parvo ham qilmadim. Oyat va uning tasiridan anglaganlarim fikru zikrimni butkul band qilgan edi. Bu safar endi chekmayman deb Allohga so‘z berdim. Ertasiga saxarlikka turdim. Ikki rakat namoz o‘qidim. Nafl ro‘zaga niyat bog‘ladim. Hammasida duolarim bir xil edi: tavba va zaharli tutundan xalos bo‘lish. Kechqurun iftorlikdan keyin tamakining xumori tuta boshladi. Buning ustiga ukam bozordan noxush xabar keltirdi. Tanish, lekin sinashta bo‘lmagan bir sherigimiz savdodagi bor nulni o‘g‘irlab ketibdi. Endi ahvolimni ko‘ring. Bunday hollarda odatda alamimni chekishdan olardim.
Ukam o‘tirib tutata boshladi. "Menga ham bitta ol", deb yuboray deyman. Zo‘rg‘a o‘zimni tiyaman. "Sigaret menga pulimni topib berarmidi? Qaytaga subutsiz bo‘lganim qoladi. Dunyodagi har bir ish sinov. Ha, Alloh meni saxar vaqti bergan so‘zimning ustidan chiqamanmi, yo‘qmi, sinovdan o‘tkazyapti..." Shu o‘ylar bilan o‘zimni hiylagina tutib oldim. Keyinchalik o‘sha kungi holatimni eslab xursand bo‘laman. Sinovlarning loaqal bittaginasidan bo‘lsa ham, yaxshi o‘tgan edim.
Ammo oradan olti oylar kechib, imtihonning yanada kattarog‘iga yo‘liqdim. Ahvolimiz juda og‘ir edi. Tuhmat tufayli halok bo‘layozgan edik. O‘shanda yana chekib yuborishimga bir bahya qoldi. Lekin Xudo yarlaqab, miyamga: "Nahot shu narsaga suyansam", degan fikr keldi. O‘zimni yomon ko‘rib ketdim. Darhol Allohga yuzlandim: “Yo Parvardigor! Men faqat Senga suyanaman, O‘zing panoh bergin, g‘o‘llagin..." deb iltijo etdim.
Alloxga har bir ish oson. Bizning ishimizga ham Uning o‘zi kifoya qildi.
Men endi bandasi topinishi, suyanishi, madad so‘rashi mumkin bo‘lgan Zotni topdim, deb ayta olaman. Undan boshqa "suyanchiq" va "ovunchiq"lar faqat xasratni ziyoda qilishini barcha birodarlarimiz ham anglab yetishlarini istar edim.

• Hozirgi kunda dunyo bo‘yicha bir yuz to‘qson milyon nafardan ortiq giyohvand (bangi) ro‘yhatga olingan. Shunisi achinarliki, ularning yarmidan ko‘prog‘i o‘n beshdan o‘ttiz besh yoshgacha bo‘lgan navqiron avlod vakillaridir.

• Faqatgina Afg‘onistonda giyohvand moddalar hisobidan yiliga 120-150 milyard AQSh dollari miqdorida foyda ko‘rilishi aniqlangan.

• Odam narkomoddalar asiriga aylangach, o‘rta hisobda besh yildan ortiq umr ko‘ra olmas ekan. Mutaxassislarning kuzatishlaricha, narkotik moddani iste’mol qilgan har o‘n kishidan to‘qqiz nafari, albatta, narkomanga aylanar ekan.

• Biror mamlakat aholisining yetti foizi narkomoddalarni iste’mol etadigan bo‘lsa, u mamlakatning kelajagi halokat yoqasida bo‘lishi aniqlangan. Rusiyada esa, aholining o‘n bir foizi bu zahri qotilni muntazam iste’mol qiladi. ("AiF" haftanomasi, 1999 y, 24-son).

• Bugungi kunda O‘zbekistonda BMTning tegishli idoralari bilan hamkorlikda narkomoddalarning noqonuniy harakatiga qarshi umumiy qiymati 2 milyon 530 ming AQSh dollariga teng bo‘lgan beshta milliy dastur amalga oshirilmoqda.

• Sunggi hisob-kitoblarga ko‘ra, bitta giyohvandni davolash uchun yiliga sakkiz-o‘n ikki ming AQSh dollari miqdorida mablag‘ zarur bo‘ladi.

• Ayollar narkomoddalarni erkaklarga qaraganda uch baravar kam iste’mol etishadi. Shunday bo‘lsa-da, keyingi yillarda dunyo bo‘yicha bangi ayollar soni olti yarim marotaba ortgani qayd etildi. Bu hol juda ayanchlidir. Chunki giyohvand ayollardan ko‘pincha tug‘ilgandanoq o‘z "haqqi"ni talab qiluvchi nogiron chaqaloqlar dunyoga keladi.

• Ma’lumotlarga qaraganda, giyohvandlikka berilganlarning ota-onalaridan to‘qson foizi farzandlarining bunday halokatli odatidan juda kech - bir yarim-ikki yildan so‘ng xabar topishadi.

• Alloma Ibn Hajar al-Makkiyning "Al-fatovo al-islomiya" nomli asarida giyohvandlik illati inson salomatligi va jamiyat hayotiga yetkazadigan bir yuz yigirma xil jiddiy zarar sanab o‘tilgan.

• Олдинги
• Кейинги