Исмларга оид хурофотлар (Исм оғирлик қиладими? Ортиқ, Жумагул, Норхол исмлари мумкинми?)

Савол: Муҳаммад деб исм қўйса бола зиёни бор, оғир бўп қолади, дейишади. Шу гаплар ростми?

Жавоб: Ўғил болага Муҳаммад деб исм қўйиш жудаям яхшидир. Бирор қўшимча қўшиш шарт эмасдир. Унинг ҳеч қандай оғирлиги ҳам, зиёни ҳам бўлмайди. Аксинча фойдаси бўлади. Муҳаммад исмини ёлғиз ўзини қўйишнинг зиёни бор дейиш Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга нисбатан беҳурматлик ҳисобаланади. Валлоҳу аълам.

Савол: Эгизак жиянларим бор, бири ўғил, бири қиз. Ўғилнинг исми Саидҳасан. Энди 6 ойлик бўлди. Жуда кўп касал бўлади. Бир домлага кўрсатишганида исми оғирлик қиляпти депти. Шу нарса Исломда борми? Исм боланинг саломатлигига таъсир қиладими? Исмини ўзгартириш керакми?

Жавоб: Жиянингизнинг исми яхши исм ҳисобланади. Бундай исмлар асло оғирлик қилмайди. Бундай исмларни оғирлик қилади дейиш хурофот эътиқодларидан ҳисобланади. Исмини ўзгартирманглар. Аллоҳ шифо берсин!

Савол: Қизимнинг қўлида холи бор. Биз унга Малика деб исм қўйгандик. Унга Холида, Норхол еки шунга ўхшаш исм қўйиш шартми? Биз нотўғри исм қўйганмизми?

Жавоб: Холи бор қизларга Холида ёки Норхол деб исм қўйиш шарт эмас. Агар шундай исм қўйиш шарт деб эътиқод қилса, бидъат ишни қилган бўлиб, гуноҳкор ҳам бўлади. Валлоҳу аълам.

Савол: Аллоҳга шукур жума куни қиз фарзандлик бўлдим. Жума куни туғилган қиз фарзандга Одина исмини қуйиш шартми?

Жавоб: Жума куни туғилган қизга Одина исмини қўйиш шарт қилинмаган. Шунинг учун Одина исмини ҳам, ундан бошқа исмни қўйса ҳам бўлаверади. Валлоҳу аълам.

Савол: Оламдан ўтган ота-онанинг исмини фарзандга қўйса, ота-онага ҳурматсизлик бўлмайдими?

Жавоб: Туғилган фарзандларга оламдан ўтган ота-она ёки улардан бошқаларнинг исмини қўйиш жоиздир. Бундаги шарт исмнинг яхши маънони англатувчи шариатга мувофиқ исмлардан бўлишидир. Агар отангизнинг исми шариатга мувофиқ исм бўлса, уни ўғлингизга қўйишда динимизда ҳеч қандай монелик йўқ. Валлоҳу аълам.

Савол: Фарзандга халифаларнинг исмларини қўйиш жоизми масалан қўшимчаси билан (Алихон, Бакирхўжа, Усмонхўжа, Умархон)? Айримлар исмга яраша инсон бўла олиш ва ўша исмнинг оғирлигини кўтариши керак дейишади?

Жавоб: Ҳа, фарзандга Пайғамбарларнинг исмини ҳам, ёки буюк саҳобалар бўлмиш – Абу Бакр, Умар, Усмон ва Алий розияллоҳу анҳумларнинг исмини ҳам қўйса бўлади. Унга бирорта қўшимчани қўйиш шарт эмас. Қўшимча қўймаса, оғир бўлади деган гаплар асоссиз айтилган ботил гаплардир.

Савол:  2014 йил, жума куни сафар ойида туғилган қизимни Жасмина деб номладик. Баъзилар Жумагул ёки Сапаргул қўйиш керак, дейишди. Жасмина исмининг маъноси қандай?

Жавоб: Шариатимизда жума кунда туғилган чақалоққа фалон исмни қўйиш керак деган кўрсатма берилмаган. Балки ота-онага фарзандига маъноли, Аллоҳнинг бандаси эканлигини англатиб турадиган гўзал исмларни қўйишлари буюрилган. Фарзандларимизга ҳар-хил гулларнинг исмини қўймасдан чиройли исмлар қўйиб, зиммамиздаги бурчларимизни адо этайлик.

Савол: Фарзандимнинг исмини Муҳаммадюсуф деб қўйгандик. Баъзилар икки пайғамбар исмини жамлаб қўйибсиз дейишди. Шунга фарзандим исмини ўзгартиришим шарт эмасми?

Жавоб: Фарзандингиз исмини ўзгартирманг. Чунки Муҳаммадюсуф деб исм қўйиш жоиздир.

Савол: 2 ой олдин укам фарзандли бўлганди. Имронбек деб исм қўйишди. Яқинда бўйнида озгина зиёди (қўшимча эт) бор экан, ёши улуғ кишилар кўриб унинг исмини Зиёдулло қўйиш керак эди дейишибди. Бу бидъат эмасми?

Жавоб: Бу шариат эмас, одатдир. Исмнинг маъноси нотўғри бўлса, тўғрисига алмашитирш суннатда бор. Лекин зиёда аъзоси борларга Ортиқали, нори борларга Норали ва бошқа отларни қўйиш шариатга алоқаси йўқ. Одамларнинг одати холос бу! Бу ибодат маъносидаги эътиқод даражасидаги иш эмас. Шунинг учун буни бидъат эмас, одат дейилади. Исм оғир келиши деган тушунча ҳам йўқ шариатимизда. Гўзал маънога эга исм қўйишга буюрилган. Валлоҳу аълам!

Савол: Инсон ўз исми билан туғилиши мумкинми? Мисол учун рамазон ойида туғилса Рўзивой, хол билан туғилса Холида ва яна шунга ўхшаш.

Жавоб: Динимизда “инсон ўз исми билан туғилади” деган гап йўқ. Динимизда гўзал, маъноли исм қўйишни фарзанднинг ота-она зиммасидаги ҳақларидан бири деб ҳисобланади.

Ўзбекистон Мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати

Savol: Muhammad deb ism qo‘ysa bola ziyoni bor, og‘ir bo‘p qoladi, deyishadi. Shu gaplar rostmi?

Javob: O‘g‘il bolaga Muhammad deb ism qo‘yish judayam yaxshidir. Biror qo‘shimcha qo‘shish shart emasdir. Uning hech qanday og‘irligi ham, ziyoni ham bo‘lmaydi. Aksincha foydasi bo‘ladi. Muhammad ismini yolg‘iz o‘zini qo‘yishning ziyoni bor deyish Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga nisbatan behurmatlik hisobalanadi. Vallohu a’lam.

Savol: Egizak jiyanlarim bor, biri o‘g‘il, biri qiz. O‘g‘ilning ismi Saidhasan. Endi 6 oylik bo‘ldi. Juda ko‘p kasal bo‘ladi. Bir domlaga ko‘rsatishganida ismi og‘irlik qilyapti depti. Shu narsa Islomda bormi? Ism bolaning salomatligiga ta’sir qiladimi? Ismini o‘zgartirish kerakmi?

Javob: Jiyaningizning ismi yaxshi ism hisoblanadi. Bunday ismlar aslo og‘irlik qilmaydi. Bunday ismlarni og‘irlik qiladi deyish xurofot e’tiqodlaridan hisoblanadi. Ismini o‘zgartirmanglar. Alloh shifo bersin!

Savol: Qizimning qo‘lida xoli bor. Biz unga Malika deb ism qo‘ygandik. Unga Xolida, Norxol yeki shunga o‘xshash ism qo‘yish shartmi? Biz noto‘g‘ri ism qo‘yganmizmi?

Javob: Xoli bor qizlarga Xolida yoki Norxol deb ism qo‘yish shart emas. Agar shunday ism qo‘yish shart deb e’tiqod qilsa, bid’at ishni qilgan bo‘lib, gunohkor ham bo‘ladi. Vallohu a’lam.

Savol: Allohga shukur juma kuni qiz farzandlik bo‘ldim. Juma kuni tug‘ilgan qiz farzandga Odina ismini quyish shartmi?

Javob: Juma kuni tug‘ilgan qizga Odina ismini qo‘yish shart qilinmagan. Shuning uchun Odina ismini ham, undan boshqa ismni qo‘ysa ham bo‘laveradi. Vallohu a’lam.

Savol: Olamdan o‘tgan ota-onaning ismini farzandga qo‘ysa, ota-onaga hurmatsizlik bo‘lmaydimi?

Javob: Tug‘ilgan farzandlarga olamdan o‘tgan ota-ona yoki ulardan boshqalarning ismini qo‘yish joizdir. Bundagi shart ismning yaxshi ma’noni anglatuvchi shariatga muvofiq ismlardan bo‘lishidir. Agar otangizning ismi shariatga muvofiq ism bo‘lsa, uni o‘g‘lingizga qo‘yishda dinimizda hech qanday monelik yo‘q. Vallohu a’lam.

Savol: Farzandga xalifalarning ismlarini qo‘yish joizmi masalan qo‘shimchasi bilan (Alixon, Bakirxo‘ja, Usmonxo‘ja, Umarxon)? Ayrimlar ismga yarasha inson bo‘la olish va o‘sha ismning og‘irligini ko‘tarishi kerak deyishadi?

Javob: Ha, farzandga Payg‘ambarlarning ismini ham, yoki buyuk sahobalar bo‘lmish – Abu Bakr, Umar, Usmon va Aliy roziyallohu anhumlarning ismini ham qo‘ysa bo‘ladi. Unga birorta qo‘shimchani qo‘yish shart emas. Qo‘shimcha qo‘ymasa, og‘ir bo‘ladi degan gaplar asossiz aytilgan botil gaplardir.

Savol:  2014 yil, juma kuni safar oyida tug‘ilgan qizimni Jasmina deb nomladik. Ba’zilar Jumagul yoki Sapargul qo‘yish kerak, deyishdi. Jasmina ismining ma’nosi qanday?

Javob: Shariatimizda juma kunda tug‘ilgan chaqaloqqa falon ismni qo‘yish kerak degan ko‘rsatma berilmagan. Balki ota-onaga farzandiga ma’noli, Allohning bandasi ekanligini anglatib turadigan go‘zal ismlarni qo‘yishlari buyurilgan. Farzandlarimizga har-xil gullarning ismini qo‘ymasdan chiroyli ismlar qo‘yib, zimmamizdagi burchlarimizni ado etaylik.

Savol: Farzandimning ismini Muhammadyusuf deb qo‘ygandik. Ba’zilar ikki payg‘ambar ismini jamlab qo‘yibsiz deyishdi. Shunga farzandim ismini o‘zgartirishim shart emasmi?

Javob: Farzandingiz ismini o‘zgartirmang. Chunki Muhammadyusuf deb ism qo‘yish joizdir.

Savol: 2 oy oldin ukam farzandli bo‘lgandi. Imronbek deb ism qo‘yishdi. Yaqinda bo‘ynida ozgina ziyodi (qo‘shimcha et) bor ekan, yoshi ulug‘ kishilar ko‘rib uning ismini Ziyodullo qo‘yish kerak edi deyishibdi. Bu bid’at emasmi?

Javob: Bu shariat emas, odatdir. Ismning ma’nosi noto‘g‘ri bo‘lsa, to‘g‘risiga almashitirsh sunnatda bor. Lekin ziyoda a’zosi borlarga Ortiqali, nori borlarga Norali va boshqa otlarni qo‘yish shariatga aloqasi yo‘q. Odamlarning odati xolos bu! Bu ibodat ma’nosidagi e’tiqod darajasidagi ish emas. Shuning uchun buni bid’at emas, odat deyiladi. Ism og‘ir kelishi degan tushuncha ham yo‘q shariatimizda. Go‘zal ma’noga ega ism qo‘yishga buyurilgan. Vallohu a’lam!

Savol: Inson o‘z ismi bilan tug‘ilishi mumkinmi? Misol uchun ramazon oyida tug‘ilsa Ro‘zivoy, xol bilan tug‘ilsa Xolida va yana shunga o‘xshash.

Javob: Dinimizda “inson o‘z ismi bilan tug‘iladi” degan gap yo‘q. Dinimizda go‘zal, ma’noli ism qo‘yishni farzandning ota-ona zimmasidagi haqlaridan biri deb hisoblanadi.

O‘zbekiston Musulmonlari idorasi Fatvo hay’ati

• Олдинги
• Кейинги