Мучал ёши маросимлари динимизда борми?

Савол: Худо хоҳласа, бу йил ўғлим 12 ёшга тўлади. Халкимизда бу ёшни мучал ёш деб аташади. Шунга исломда кандай йул тутиш керак? Кимдир бош-оёқ оқлик мато атаб, масжидга олиб боришинг керак, деса, яна кимдир боланг кийган кийимидан шароити оғир инсонларга бериб юбор деб маслаҳат бермоқда. Нима килишга ҳайронман. Илтимос, маслаҳат берсангиз (Дилноза).

Жавоб: Бу гап динда йўқ (Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф).

Мучал тўйи деган нарса шариатда йўқ (Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф).

Мучал йилини белгилаш ва ҳисоблаш туркий халқларнинг қадим замонлардан бери келаётган урф-одатлари жумласидандир. У Ислом динидан аввал пайдо бўлган нарса. Унинг Исломга ҳеч бир алоқаси йўқ. Ундан қайтарилган ёки ман қилинган жойи ҳам йўқ. Демак, исломнинг халқчиллиги, хусусан, Абу Ҳанифа Имоми Аъзам мазҳаби халқларнинг урф-одатларини инобатга олишини назарда тутиб, мучал ёшини белгилаш ва “унинг мучали фалон” дейишнинг ҳеч бир зарари йўқ (Усмонхон Алимов. “Сўраган эдингиз”).

Мучалнинг шариатга ҳеч қандай дахли йўқ. Бу ҳақида Қуръонда ҳам, ҳадиси шарифларда ҳам бирон нарса айтилмаган. Мучал асосан туркий халқлар орасида тарқалган.

Мучалда ҳайвонларни муқаддаслаштириш, улуғлаш, уларга сиғиниш каби иллатлар ҳам бор. Баъзилар мучал ёшида инсонда турли ўзгаришлар юз беришини айтишган. Лекин бу инсоният даврлар ўтиб кашф қилган нарсалигини унутмаслик керак.

Хуллас, шариатда мучал йўқ. Фалон ҳайвон йили ундай бўлади, бунисида бундай бўлади, дейиш умуман нотўғри. Сабаби ғайбни, келажакни фақат Аллоҳ билади (Одилхон қори Юнусхон ўғли).

Мучал бу қадимда шарқ халқлари йил ҳисобини билишда мурожаат қиладиган ўзига хос тақвим бўлиб, бунинг динимизга тааллуқли жойи йўқ. Улар 12 йилда айланиб келадиган шундай тақвим тузишган ва ҳар бир йилга маълум ҳайвоннинг номини беришган. Чунки, бу вақтда мазкур халқларда ҳозиргидек осонлаштирилган араб рақамлари бўлмаган. Ва милодий ва ҳижрий йилномалар ҳам ҳали жорий қилинмаган бир вақт бўлган. Шунинг учун улар мучални мана шундай тарзда тузганлар. Шунингдек, одамлар орасида мучалга боғлиқ турли-туман хурофий эътиқодлар ҳам пайдо бўлган. Турли бидъат одатлар юзага келган. Улардан бири ҳам Сиз саволда зикр қилганингиз нарсадир. Мучал йилида оқсурпдан тугун қилиб, қабристонга бориб келиш керак, деган нарса динимиз таълимотида йўқ. Бу чаламуллалар ва авом халқ томонидан ўйлаб топилган бидъат, валлоҳу аълам! (Одилхон қори Юнусхон ўғли).

* * *

Savol: Xudo xohlasa, bu yil o‘g‘lim 12 yoshga to‘ladi. Xalkimizda bu yoshni muchal yosh deb atashadi. Shunga islomda kanday yul tutish kerak? Kimdir bosh-oyoq oqlik mato atab, masjidga olib borishing kerak, desa, yana kimdir bolang kiygan kiyimidan sharoiti og‘ir insonlarga berib yubor deb maslahat bermoqda. Nima kilishga hayronman. Iltimos, maslahat bersangiz (Dilnoza).

Javob: Bu gap dinda yo‘q (Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf).

Muchal to‘yi degan narsa shariatda yo‘q (Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf).

Muchal yilini belgilash va hisoblash turkiy xalqlarning qadim zamonlardan beri kelayotgan urf-odatlari jumlasidandir. U Islom dinidan avval paydo bo‘lgan narsa. Uning Islomga hech bir aloqasi yo‘q. Undan qaytarilgan yoki man qilingan joyi ham yo‘q. Demak, islomning xalqchilligi, xususan, Abu Hanifa Imomi A’zam mazhabi xalqlarning urf-odatlarini inobatga olishini nazarda tutib, muchal yoshini belgilash va “uning muchali falon” deyishning hech bir zarari yo‘q (Usmonxon Alimov. “So‘ragan edingiz”).

Muchalning shariatga hech qanday daxli yo‘q. Bu haqida Qur’onda ham, hadisi shariflarda ham biron narsa aytilmagan. Muchal asosan turkiy xalqlar orasida tarqalgan.

Muchalda hayvonlarni muqaddaslashtirish, ulug‘lash, ularga sig‘inish kabi illatlar ham bor. Ba’zilar muchal yoshida insonda turli o‘zgarishlar yuz berishini aytishgan. Lekin bu insoniyat davrlar o‘tib kashf qilgan narsaligini unutmaslik kerak.

Xullas, shariatda muchal yo‘q. Falon hayvon yili unday bo‘ladi, bunisida bunday bo‘ladi, deyish umuman noto‘g‘ri. Sababi g‘aybni, kelajakni faqat Alloh biladi (Odilxon qori Yunusxon o‘g‘li).

Muchal bu qadimda sharq xalqlari yil hisobini bilishda murojaat qiladigan o‘ziga xos taqvim bo‘lib, buning dinimizga taalluqli joyi yo‘q. Ular 12 yilda aylanib keladigan shunday taqvim tuzishgan va har bir yilga ma’lum hayvonning nomini berishgan. Chunki, bu vaqtda mazkur xalqlarda hozirgidek osonlashtirilgan arab raqamlari bo‘lmagan. Va milodiy va hijriy yilnomalar ham hali joriy qilinmagan bir vaqt bo‘lgan. Shuning uchun ular muchalni mana shunday tarzda tuzganlar. Shuningdek, odamlar orasida muchalga bog‘liq turli-tuman xurofiy e’tiqodlar ham paydo bo‘lgan. Turli bid’at odatlar yuzaga kelgan. Ulardan biri ham Siz savolda zikr qilganingiz narsadir. Muchal yilida oqsurpdan tugun qilib, qabristonga borib kelish kerak, degan narsa dinimiz ta’limotida yo‘q. Bu chalamullalar va avom xalq tomonidan o‘ylab topilgan bid’at, vallohu a’lam! (Odilxon qori Yunusxon o‘g‘li).

• Олдинги
• Кейинги