Абу Зарр Ғифорий

Илк мусулмонлардан бўлган Абу Зарр Бани Ғифор қабиласидан бўлиб, туғилган санаси маълум эмас. Асл исми Жундуб ибн Жанода ибн Қайс. Ислом тарихида исмидан кўра куняси анча машҳур. Лақаби – “Масиҳул Ислом”. Бу лақабни унга шахсан Расулуллоҳ (с.а.в.)нинг ўзлари берганлар. Абу Заррнинг қабиласи жоҳилият даврида асосан карвонларни талаш ва талончилик билан шуғулланар, унинг ўзи эса жасур ва ботирлиги билан шуҳрат қозонганди.

Навқирон ёшдаги Абу Зарр кунларнинг бирида одатлари ва касбидан воз кечиб кескин ўзгарди. Исломдан олдин, ҳанифлардан бири бўлган. У атрофидагиларга “Аллоҳдан ўзгага ибодат қилманг. Бутларга сиғинманг. Улардан нарса сўраманг”, дейишни бошлади. У мусулмон бўлмасдан олдиноқ Аллоҳга ибодат қилишни бошлаганди.

Абу Зарр Исломни қабул қилишининг ўз тарихи бор. Кунларнинг бирида Бани Ғифордан бўлган бир киши Маккадан қайтиб, Абу Заррнинг олдига келди ва Маккада бир киши чиқиб, ўзини пайғамбар эълон этгани ва янги динга даъват қилаётганини айтди. Қабиладошининг сўзларини диққат билан тинглагач: “Аллоҳ билан қасам ичаман, бу зот одамларга яхшилик қилишни ўрганишлари ва ёмонликлардан сақланишлари учун насиҳат айтмоқда”, деди.

Бу суҳбатдан бир неча кун ўтиб, Абу Зарр Маккага йўл олди ва Расулуллоҳ (с.а.в.) билан учрашишни мақсад қилди. У зот (с.а.в.)ни ўша пайт саҳобалари қаттиқ қўриқлашаётгани сабаб бир неча кун қидирди. Ниҳоят Расулуллоҳ (с.а.в.) турган жойларини топди ва тинтувдан кейин ҳазрат Али етовида ҳузурларига кирди. Расулуллоҳ (с.а.в.) билан бироз суҳбатдан сўнг Абу Зарр Исломни қабул қилди. Шу кундан эътиборан бутун куч ва ғайратини, муҳаббат ва шавқини, жасорат ва шижоатини муборак динни ёйишга ва ўргатишга сафарбар қилди.

Абу Зарр табиатан фақир, зоҳид киши эди. Бойликка умуман қизиқмасди. Шу туфайли Расулуллоҳ (с.а.в.) унга Масиҳул Ислом дея лақаб бергандилар. Пайғамбар (а.с.) вафотларидан кейин бутунлай зуҳд ва тақвога берилди. Абу Бакр (р.а.) вафот этгач, Мадинада туролмай Шомга кўчиб кетди. Ҳазрат Усмон даврларида хасталаниб, ётиб қолди. Ҳижрий 31–милодий 651-652 йилда вафот этди. Ансордан бир йигит келиб, уни кафанлади ва Рабазага дафн қилинди.

Баланд бўйли, кенг елкали, сочларига оқ тушган ҳолида вафот этган Абу Зарр ўзидан хароба уй, уч қўй ва бир неча эчкидан бошқа нарса қолдирмади.

Абу Зарр саҳобалар томонидан “илм денгизи” дея аталарди. Чунки у Расулуллоҳ (с.а.в.)дан кўп савол сўрар, имон, эҳсон, яхшилик ва ёмонлик ҳақида анча нарса биларди. У жуда қаноатли бўлиб, оддий яшарди. Бир ўғли бўлиб Абу Зарр ҳаётлик чоғидаёқ вафот этганди. Унинг оиласидан фақат хотини ва қизи қолди.

Аллоҳ рози бўлсин!

Шоакмал Шоакбар ўғли тайёрлади.

“Ирфон” тақвимининг 2013 йил 1-сонидан олинди.

* * *

Ilk musulmonlardan bo‘lgan Abu Zarr Bani G‘ifor qabilasidan bo‘lib, tug‘ilgan sanasi ma’lum emas. Asl ismi Jundub ibn Janoda ibn Qays. Islom tarixida ismidan ko‘ra kunyasi ancha mashhur. Laqabi – “Masihul Islom”. Bu laqabni unga shaxsan Rasululloh (s.a.v.)ning o‘zlari berganlar. Abu Zarrning qabilasi johiliyat davrida asosan karvonlarni talash va talonchilik bilan shug‘ullanar, uning o‘zi esa jasur va botirligi bilan shuhrat qozongandi.

Navqiron yoshdagi Abu Zarr kunlarning birida odatlari va kasbidan voz kechib keskin o‘zgardi. Islomdan oldin, haniflardan biri bo‘lgan. U atrofidagilarga “Allohdan o‘zgaga ibodat qilmang. Butlarga sig‘inmang. Ulardan narsa so‘ramang”, deyishni boshladi. U musulmon bo‘lmasdan oldinoq Allohga ibodat qilishni boshlagandi.

Abu Zarr Islomni qabul qilishining o‘z tarixi bor. Kunlarning birida Bani G‘ifordan bo‘lgan bir kishi Makkadan qaytib, Abu Zarrning oldiga keldi va Makkada bir kishi chiqib, o‘zini payg‘ambar e’lon etgani va yangi dinga da’vat qilayotganini aytdi. Qabiladoshining so‘zlarini diqqat bilan tinglagach: “Alloh bilan qasam ichaman, bu zot odamlarga yaxshilik qilishni o‘rganishlari va yomonliklardan saqlanishlari uchun nasihat aytmoqda”, dedi.

Bu suhbatdan bir necha kun o‘tib, Abu Zarr Makkaga yo‘l oldi va Rasululloh (s.a.v.) bilan uchrashishni maqsad qildi. U zot (s.a.v.)ni o‘sha payt sahobalari qattiq qo‘riqlashayotgani sabab bir necha kun qidirdi. Nihoyat Rasululloh (s.a.v.) turgan joylarini topdi va tintuvdan keyin hazrat Ali yetovida huzurlariga kirdi. Rasululloh (s.a.v.) bilan biroz suhbatdan so‘ng Abu Zarr Islomni qabul qildi. Shu kundan e’tiboran butun kuch va g‘ayratini, muhabbat va shavqini, jasorat va shijoatini muborak dinni yoyishga va o‘rgatishga safarbar qildi.

Abu Zarr tabiatan faqir, zohid kishi edi. Boylikka umuman qiziqmasdi. Shu tufayli Rasululloh (s.a.v.) unga Masihul Islom deya laqab bergandilar. Payg‘ambar (a.s.) vafotlaridan keyin butunlay zuhd va taqvoga berildi. Abu Bakr (r.a.) vafot etgach, Madinada turolmay Shomga ko‘chib ketdi. Hazrat Usmon davrlarida xastalanib, yotib qoldi. Hijriy 31–milodiy 651-652 yilda vafot etdi. Ansordan bir yigit kelib, uni kafanladi va Rabazaga dafn qilindi.

Baland bo‘yli, keng yelkali, sochlariga oq tushgan holida vafot etgan Abu Zarr o‘zidan xaroba uy, uch qo‘y va bir necha echkidan boshqa narsa qoldirmadi.

Abu Zarr sahobalar tomonidan “ilm dengizi” deya atalardi. Chunki u Rasululloh (s.a.v.)dan ko‘p savol so‘rar, imon, ehson, yaxshilik va yomonlik haqida ancha narsa bilardi. U juda qanoatli bo‘lib, oddiy yashardi. Bir o‘g‘li bo‘lib Abu Zarr hayotlik chog‘idayoq vafot etgandi. Uning oilasidan faqat xotini va qizi qoldi.

Alloh rozi bo‘lsin!

Shoakmal Shoakbar o‘g‘li tayyorladi.

“Irfon” taqvimining 2013 yil 1-sonidan olindi.

• Олдинги
• Кейинги