Абу Дардо

Абу Дардо (р.а.)нинг асл исми Уяйма бўлиб, Хазраж қабиласига мансуб. У ҳижрий 2 йилда Исломни қабул қилди. Унинг мусулмон бўлиш тарихи ўзига хос. Абу Дардонинг ўраб қўйилган бути бор эди. Уни Исломга даъват қилиб юрган дўсти ибн Равоҳа ўзи йўқлигида бутини олиб синдириб ташлади ва чиқиб кетди. Абу Дардо уйга қайтиб, бутининг синиб ётганини кўргач жаҳли чиқиб кетди: “Агар бутнинг бирор каромати бўлсайди, ўзини ҳимоя қила оларди”, деди ва Пайғамбаримизнинг (с.а.в.) ҳузурларига бориб мусулмон бўлди.

Абу Дардо саҳобалар орасида илми ва зуҳди билан ажралиб турарди. Авваллари тижорат билан шуғулланиб, кейинчалик ибодат ва илм олишга бел боғлади.

Абу Дардо Расулллоҳ (с.а.в.)нинг вафотларидан кейин Умар (р.а.)дан Қуръон ва суннатни одамларга ўргатиш учун бирор жойга юборишни сўради. Умар (р.а.) бунга рози бўлиб, Абу Дардони Шомга жўнатди. Абу Дардо дунёга муҳаббат қўймаган ҳолда, жуда камсуқум ҳаёт кечирарди. Уйига меҳмонга келган дўстлари ноқулайликлардан нолиганда: “Бизнинг бошқа уйимиз бор. Барчамиз ўша ерда тўпланамиз”, дерди. Умар (р.а.) ёки Усмон (р.а.) даврларида Шом қозилигига тайинланиб, ҳижрий 32 йилда вафот этган.

Бир умр тақво ва илм ичра ҳаёт кечирган Абу Дардони истараси иссиқ, соқолини бўяб, эгнига сариқ чопон кийиб юрувчи инсон дея таърифлашган.

Абу Дардо Қуръони каримни ёд олиб, масжидда ҳар куни Қуръондан сабоқ берарди. У Шомда юзлаб ҳофизлар етиштирган. Тафсир илмининг ривожига камтарин бўлсада ҳисса қўшган ва баъзи оятлар тафсирини Расулуллоҳ (с.а.в.)дан эиштганидек етказиб берган.

Абу Дардо фиқҳ ва ҳадис илмларини пухта эгаллаган эди. Хусусан, фиҳқда фикрлари инобатга олинадиган саҳобалардан эди. У Шомдалигида Куфадан одамлар келиб у билан маслаҳатлашишарди.

 У Расулуллоҳ (с.а.в.)дан ўрганган ва эшитган барча нарсаларини мусулмонларга етказишга ғайрат қиларди. Зикр ҳақидаги ушбу машҳур ҳадисни ҳам Абу Дардо ривоят қилган: “Ҳар бир намоздан кейин 33 бора тасбеҳ, 33 бора ҳамд, 33 бора такбир айтинг” (Аҳмад ривояти).

Абу Дардо Расулуллоҳ (с.а.в.)дан яна кўплаб ҳадислар ривоят қилган. Ундан ҳадис ўрганганлар орасида Анас ибн Молик, Абдуллоҳ ибн Умар, Абдуллоҳ ибн Аббос каби йирик олимлар ҳам бор. Умумий ҳисобда Абу Дардо 79 та ҳадис ривоят қилган.

 “Бир одам илм йўлида йўлга чиқса, Парвардигор унга жаннат сари йўл очади. Фаришталар унинг илм йўлида эканлигидан севиниб, қанотларини унга пойандоз қиладилар. Илм соҳиблари ҳаққига ердаги ва кўкдагилар мағфират тилайдилар. Олимлар пайғамбарларнинг меросхўрларидир” (Аҳмад ривояти).

Абу Дардо астойдил Аллоҳ зикрини қилар, одамларга гапиришни ўрганганлари каби сукут сақлашни ҳам ўрганишлари кераклигини тавсия қиларди. У керакли пайтда сукут сақлаш ҳам илм экани ва инсон тили туфайли жаннат ё дўзах сари йўл ҳозирлаши мумкинлигини уқтирарди.

Аллоҳ у зотдан рози бўлсин!

“Ирфон” тақвимининг 2013 йил 2-сонидан олинди.

* * *

Abu Dardo (r.a.)ning asl ismi Uyayma bo‘lib, Xazraj qabilasiga mansub. U hijriy 2 yilda Islomni qabul qildi. Uning musulmon bo‘lish tarixi o‘ziga xos. Abu Dardoning o‘rab qo‘yilgan buti bor edi. Uni Islomga da’vat qilib yurgan do‘sti ibn Ravoha o‘zi yo‘qligida butini olib sindirib tashladi va chiqib ketdi. Abu Dardo uyga qaytib, butining sinib yotganini ko‘rgach jahli chiqib ketdi: “Agar butning biror karomati bo‘lsaydi, o‘zini himoya qila olardi”, dedi va Payg‘ambarimizning (s.a.v.) huzurlariga borib musulmon bo‘ldi.

Abu Dardo sahobalar orasida ilmi va zuhdi bilan ajralib turardi. Avvallari tijorat bilan shug‘ullanib, keyinchalik ibodat va ilm olishga bel bog‘ladi.

Abu Dardo Rasullloh (s.a.v.)ning vafotlaridan keyin Umar (r.a.)dan Qur’on va sunnatni odamlarga o‘rgatish uchun biror joyga yuborishni so‘radi. Umar (r.a.) bunga rozi bo‘lib, Abu Dardoni Shomga jo‘natdi. Abu Dardo dunyoga muhabbat qo‘ymagan holda, juda kamsuqum hayot kechirardi. Uyiga mehmonga kelgan do‘stlari noqulayliklardan noliganda: “Bizning boshqa uyimiz bor. Barchamiz o‘sha yerda to‘planamiz”, derdi. Umar (r.a.) yoki Usmon (r.a.) davrlarida Shom qoziligiga tayinlanib, hijriy 32 yilda vafot etgan.

Bir umr taqvo va ilm ichra hayot kechirgan Abu Dardoni istarasi issiq, soqolini bo‘yab, egniga sariq chopon kiyib yuruvchi inson deya ta’riflashgan.

Abu Dardo Qur’oni karimni yod olib, masjidda har kuni Qur’ondan saboq berardi. U Shomda yuzlab hofizlar yetishtirgan. Tafsir ilmining rivojiga kamtarin bo‘lsada hissa qo‘shgan va ba’zi oyatlar tafsirini Rasululloh (s.a.v.)dan eishtganidek yetkazib bergan.

Abu Dardo fiqh va hadis ilmlarini puxta egallagan edi. Xususan, fihqda fikrlari inobatga olinadigan sahobalardan edi. U Shomdaligida Kufadan odamlar kelib u bilan maslahatlashishardi.

 U Rasululloh (s.a.v.)dan o‘rgangan va eshitgan barcha narsalarini musulmonlarga yetkazishga g‘ayrat qilardi. Zikr haqidagi ushbu mashhur hadisni ham Abu Dardo rivoyat qilgan: “Har bir namozdan keyin 33 bora tasbeh, 33 bora hamd, 33 bora takbir ayting” (Ahmad rivoyati).

Abu Dardo Rasululloh (s.a.v.)dan yana ko‘plab hadislar rivoyat qilgan. Undan hadis o‘rganganlar orasida Anas ibn Molik, Abdulloh ibn Umar, Abdulloh ibn Abbos kabi yirik olimlar ham bor. Umumiy hisobda Abu Dardo 79 ta hadis rivoyat qilgan.

 “Bir odam ilm yo‘lida yo‘lga chiqsa, Parvardigor unga jannat sari yo‘l ochadi. Farishtalar uning ilm yo‘lida ekanligidan sevinib, qanotlarini unga poyandoz qiladilar. Ilm sohiblari haqqiga yerdagi va ko‘kdagilar mag‘firat tilaydilar. Olimlar payg‘ambarlarning merosxo‘rlaridir” (Ahmad rivoyati).

Abu Dardo astoydil Alloh zikrini qilar, odamlarga gapirishni o‘rganganlari kabi sukut saqlashni ham o‘rganishlari kerakligini tavsiya qilardi. U kerakli paytda sukut saqlash ham ilm ekani va inson tili tufayli jannat yo do‘zax sari yo‘l hozirlashi mumkinligini uqtirardi.

Alloh u zotdan rozi bo‘lsin!

“Irfon” taqvimining 2013 yil 2-sonidan olindi.

• Олдинги
• Кейинги