Қандай дуо қиламиз?

Айримлар: “Дуо қилаверамиз, бирортасининг қабул бўлганини сезмадик!” деб ёзғиришади.

Ахир, қонун-қоидасига мувофиқ ёзилмаган оддий ариза ҳам қабул қилинмас экан, шартларига риоя этилмаган дуо қандай қабул бўлсин?! Ёшланмаган кўз, қизармаган юз, қалбдан чиқмаган минг бир сўз билан қилинган дуолар қандай ҳам ижобат бўлсин ҳузури Илоҳийда?

Кўпчилик одамларнинг дуолари худди мактубсиз хатжилдга ўхшайди. Жилди бор-у, ичида хат йўқ. Буни бошқачасига ифодаласак, жасад бор-у, руҳ йўқ, пўсти бор-у, мағзи йўқ, ниқоб бор-у, юз йўқ.

Оддий бандадан бирор нарса сўрашнинг ўзига хос йўли, одоби бўлгани ҳолда, оламлар Парвардигоридан сўрашнинг одоби бўлмасинми? Дуо инсоннинг ўз ожизлигини эътироф этишидир.

Дуо агар илоҳий нусрат бўлмаса, одамнинг ўзи, ҳеч нарса қилолмаслигини билишидир.

Дуо банданинг борлиғи битта юракка айланиб, илоҳий Даргоҳга юкунишидир.

Дуо бор кучини, бутун имкониятини ишга солиб ҳам мақсадига етолмаслигини билган одамнинг Парвардигоридан мадад сўраб, қилган нидосидир.

Буни тушунган одам, бола онасидан бир нимани қатъий туриб сўраганидек, қатъият билан дуо қилади. Илоҳий Даргоҳга қўл чўзиб, худди Фотиҳа сурасини ҳар куни ўн марта ўқигани каби қайта-қайта илтижо этди...

Шунда метин қалблар ҳам юмшайди, тошдан сув сизгани каби, улардан ожизлик “оҳ”лари сизиб, юксалади. Ҳеч кутмаган жойингиздан Эгам нажот эшикларини очади. Шоир айтганидек:

Сур, чиқар ағёрни дилдан, Ҳақ тажаллий айласин,

Подишоҳ кирмас саройга хона маъмур ўлмаса.

Ҳирсу ҳавас денгизига ғарқ бўлган, дунё матоларига муҳаббатни ўзига жо қилган юракка назар қилармикин У?

Тоиф сафаридан қайтар эканлар Муҳаммад пайғамбаримиз режалари пучга чиқиб, иложсиз қолганларида, гумроҳлар отган тошлардан покиза вужудлари қонга беланиб, ҳориб-чарчаб, бир девор панасига чўкдилар. Ақлнинг чораси қолмаган пайтда, камситилган, ҳорғин ва ғамнок ҳолда муҳаббатуллоҳнинг мушфиқ бағрига ташладилар ўзларини. Кейин муборак дудоқлардан пайғамбарлик даврининг бурилиш нуқтаси бўлган дуо отилиб чиқди:

“Илоҳим! Мадорим тугаганини, чорасиз қолганимни ва одамлар орасида хор бўлганимни фақат Ўзингга арз қилурман... Эй раҳмлиларнинг энг марҳаматлиси! Сен менинг Парвардигоримсан, эзилганларнинг мададкорисан. Мени кимларнинг ихтиёрига ташлаб қўйдинг? Менга ғаддорлик қилганларнинг қўлигами?..

...Майли, Сен мендан ғазабланмасанг бўлгани, бошқасига парво қилмайман. Аммо марҳаматингдан умидворман. Сенинг нурингга юкунаман, зулматларни ёритгувчи нурингга...

Менга ғазабинг етмаслиги ва қаҳринг тушмаслигини сўрайман. Сенга сиғинаман, мендан рози бўлсанг, бас. Барча куч-қудрат Сендадир, ёлғиз Ўзингда!..” (Ибн Ҳишом, “Сийра”).

Содиқ Носир

“Ҳидоят” журналининг 2012 йил, 3-сонидан олинди.

* * *

Ayrimlar: “Duo qilaveramiz, birortasining qabul bo‘lganini sezmadik!” deb yozg‘irishadi.

Axir, qonun-qoidasiga muvofiq yozilmagan oddiy ariza ham qabul qilinmas ekan, shartlariga rioya etilmagan duo qanday qabul bo‘lsin?! Yoshlanmagan ko‘z, qizarmagan yuz, qalbdan chiqmagan ming bir so‘z bilan qilingan duolar qanday ham ijobat bo‘lsin huzuri Ilohiyda?

Ko‘pchilik odamlarning duolari xuddi maktubsiz xatjildga o‘xshaydi. Jildi bor-u, ichida xat yo‘q. Buni boshqachasiga ifodalasak, jasad bor-u, ruh yo‘q, po‘sti bor-u, mag‘zi yo‘q, niqob bor-u, yuz yo‘q.

Oddiy bandadan biror narsa so‘rashning o‘ziga xos yo‘li, odobi bo‘lgani holda, olamlar Parvardigoridan so‘rashning odobi bo‘lmasinmi? Duo insonning o‘z ojizligini e’tirof etishidir.

Duo agar ilohiy nusrat bo‘lmasa, odamning o‘zi, hech narsa qilolmasligini bilishidir.

Duo bandaning borlig‘i bitta yurakka aylanib, ilohiy Dargohga yukunishidir.

Duo bor kuchini, butun imkoniyatini ishga solib ham maqsadiga yetolmasligini bilgan odamning Parvardigoridan madad so‘rab, qilgan nidosidir.

Buni tushungan odam, bola onasidan bir nimani qat’iy turib so‘raganidek, qat’iyat bilan duo qiladi. Ilohiy Dargohga qo‘l cho‘zib, xuddi Fotiha surasini har kuni o‘n marta o‘qigani kabi qayta-qayta iltijo etdi...

Shunda metin qalblar ham yumshaydi, toshdan suv sizgani kabi, ulardan ojizlik “oh”lari sizib, yuksaladi. Hech kutmagan joyingizdan Egam najot eshiklarini ochadi. Shoir aytganidek:

Sur, chiqar ag‘yorni dildan, Haq tajalliy aylasin,

Podishoh kirmas saroyga xona ma’mur o‘lmasa.

Hirsu havas dengiziga g‘arq bo‘lgan, dunyo matolariga muhabbatni o‘ziga jo qilgan yurakka nazar qilarmikin U?

Toif safaridan qaytar ekanlar Muhammad payg‘ambarimiz rejalari puchga chiqib, ilojsiz qolganlarida, gumrohlar otgan toshlardan pokiza vujudlari qonga belanib, horib-charchab, bir devor panasiga cho‘kdilar. Aqlning chorasi qolmagan paytda, kamsitilgan, horg‘in va g‘amnok holda muhabbatullohning mushfiq bag‘riga tashladilar o‘zlarini. Keyin muborak dudoqlardan payg‘ambarlik davrining burilish nuqtasi bo‘lgan duo otilib chiqdi:

“Ilohim! Madorim tugaganini, chorasiz qolganimni va odamlar orasida xor bo‘lganimni faqat O‘zingga arz qilurman... Ey rahmlilarning eng marhamatlisi! Sen mening Parvardigorimsan, ezilganlarning madadkorisan. Meni kimlarning ixtiyoriga tashlab qo‘yding? Menga g‘addorlik qilganlarning qo‘ligami?..

...Mayli, Sen mendan g‘azablanmasang bo‘lgani, boshqasiga parvo qilmayman. Ammo marhamatingdan umidvorman. Sening nuringga yukunaman, zulmatlarni yoritguvchi nuringga...

Menga g‘azabing yetmasligi va qahring tushmasligini so‘rayman. Senga sig‘inaman, mendan rozi bo‘lsang, bas. Barcha kuch-qudrat Sendadir, yolg‘iz O‘zingda!..” (Ibn Hishom, “Siyra”).

Sodiq Nosir

• Олдинги
• Кейинги