Бароат кечаси

 

Muborak Ramazon oyi kelishidan oldin Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uni kutib olish uchun ibodatga bellarini mahkam bog‘lar edilar. U zot odatdagi ibodatlariga qo‘shimcha yana ibodat qilar edilar.

 

U zot sollallohu alayhi vasallam muborak Ramazon oyiga tayyorgarlik ko‘rish uchun sha’bon oyining o‘n beshinchi kechasida ibodat qilishga va uning kunduzida ro‘za tutishga targ‘ib qilar edilar. Buni Oisha onamizning rivoyatlaridan bilib olsak ham bo‘ladi:

 

U zot aytdilar: «Men Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning boshqa oylarda sha’bon oyidagi kabi ko‘p ro‘za tutganlarini ko‘rmadim» («SahihiMuslim»).

 

Hazrati Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sha’bon oyida ko‘p ro‘za tutganlarini dalil qilib, alloma imom Navaviy bu oyda ro‘za tutishni sunnat deb aytganlar: «Sha’bon oyida ro‘za tutish sunnatdandir» («Al Majmu’ sharhul Muhazzab»).

 

Yuqorida zikr qilingan Oisha roziyallohu anhoning hadislari va boshqa ko‘pgina hadislardan shu ma’lum bo‘ladiki, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam sha’bonning o‘n beshinchi kuni ro‘za tutishga barcha ummatlarini targ‘ib qilganlari Ramazon oyiga tayyorgarlik ko‘rish uchun ekan. Ashraf Ali Tahonaviy rahmatullohi alayhi shunga ishora qilib aytadilar: «Mening nazdimda bu xos ro‘zaning hikmati shuki, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Ramazondan oldin, sha’bonning yarmida Ramazonning ro‘zasiga namuna bo‘lishi uchun ro‘za tutganlar. Toki Ramazondan vahshat va haybat bo‘lib, qanday qilib ro‘za tutaman, endi ro‘zamiz qanday holatda bo‘lar ekan, deb o‘ylamasin. Shuning uchun Rasululloh sollallohu alayhi vasallam sha’bonning o‘n beshinchi kuni ro‘za tutishga buyurganlar».

 

Ya’ni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Marhamat, sha’bonning o‘n beshinchi kuni ro‘za tutib ko‘ringlar, Ramazonning ro‘zasi qanday ekanini bilib olasizlar», demoqdalar. Bu bir kunlik ro‘zani tutishga hammada himmat topiladi. To‘liq bir kun ro‘za tutgan kishiga Ramazonning ro‘zasi ham shunday bo‘lishi ma’lum bo‘ladi. o‘n beshinchi kechada bedor bo‘lib ibodat qilish esa tarovehga namunadir. Ya’ni tarovehda qanday qilib ibodat qilamiz ekan, degan odam shu kechada turib, ibodat qilsa, tarovehning qanday ekani ma’lum bo‘ladi. «Bugun tuni bilan bedor bo‘ldik, tarovehda bir-ikki soat turish nima bo‘libdi», degan fikr paydo bo‘ladi. Bu kechada qilingan ibodat mislga-misl bilan yordam qilishdir («Al-yusr ma’al-usr»).

 

 

Baroat kechasi (sha’bon oyining 14-chisidan 15-chisiga o‘tar kechasi) borasida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday ko‘rsatma berganlar:

 

Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Alloh taolo sha’bonning o‘n beshinchi kechasi dunyo osmoniga (O‘zining sha’niga muvofiq) tushadi va Allohga shirk keltirgan va qalbida gina, kudurat bor kishidan boshqa barchani mag‘firat qiladi».

 

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «(Ey Oisha,) bu kecha qanday kecha ekanini bilasizmi?» dedilar. Men: «Alloh va Uning Rasuli biluvchiroq», dedim. «Bu sha’bonning o‘n beshinchi kechasidir. Alloh azza va jalla bu kecha O‘zining bandalariga rahmat nazari bilan qaraydi va mag‘firat so‘rovchilarni mag‘firat qiladi, rahm so‘rovchilarga rahm qiladi, dillarida musulmonlarga nisbatan gina, adovat saqlovchi kishilarni qanday bo‘lsa, shunday holatda qo‘yib qo‘yadi», dedilar.

 

Abu Muso Ash’ariy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Alloh taolo sha’bonning o‘n beshinchi kechasida rahmat nazari bilan qarab, shirk keltiruvchi va qalbida birorta musulmonga nisbatan gina-adovat saqlovchi kishilardan boshqa barcha maxluqlarini mag‘firat qiladi».

 

Abdulloh ibn Amr roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Sha’bonning o‘n beshinchi kechasi Alloh taolo bandalariga rahmat nazari bilan qaraydi. Ikkita shaxsdan boshqa barchani mag‘firat qiladi: biri ginachi, boshqasi nohaq odam o‘ldiruvchi», dedilar».

 

Usmon ibn Abul Oss roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Qachon sha’bonning o‘n beshinchi kechasi bo‘lsa, bas, (Alloh taolo tarafidan)bir nido qiluvchi nido qiladi: «Birorta mag‘firat so‘rovchi bormi, Men uni mag‘firat qilaman! Biror narsa so‘rovchi bormi, Men unga beraman», deydi. Shu vaqtda kim (qalbidan) so‘rasa, unga (o‘zining sha’niga muvofiq) beriladi. Zinokor hotin va mushrikdan boshqa. (Bular o‘zlarining yomon amallari sababidan Alloh taoloning ne’matidan mahrum bo‘lgandirlar)». 

 

Ato ibn Yasor roziyallohu anhu aytadi: «Qachon sha’bonning o‘n beshinchi kechasi bo‘lsa, o‘lim farishtasi bu sha’bondan keyingi sha’bongacha o‘luvchilarning ismini (Lavhul mahfuzdan o‘zining daftariga) ko‘chiradi. Ba’zi shaxs zulm, tijorat yoki birorta ayolga uylanadi, vaholanki, uning ismi tiriklarning qatoridan o‘liklarning qatoriga ko‘chirilgan bo‘ladi. Qadr kechasidan keyin bu kechadan ko‘ra afzalroq kecha yo‘q. Alloh taolo (O‘zining sha’niga muvofiq) dunyo osmoniga tushib, mushrik, ginachi va silai rahmni uzuvchilardan boshqa barchani mag‘firat qiladi».

 

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilar: «Jabroil alayhissalom mening oldimga kelib, aytdilar: «Bu sha’bonning o‘n beshinchi kechasidir. Alloh taolo bu kechada ko‘p odamlarni do‘zaxdan ozod qiladi. Ularning adadi Kalb qabilasi qo‘ylarining junlaridan ham ziyoda bo‘ladi. Faqat bu kechada Alloh taologa shirk keltirgan, ginachi va qarindoshlik aloqalarini uzuvchi, izorini (manmanlik bilan)to‘pig‘idan pastga tushirib yuruvchi, ota-onasiga oq bo‘luvchi va xamr ichuvchi kishilarga rahmat nazari bilan qaramaydi».

 

Abu Dardo roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Kim savob umidida qoim turib ibodat qilsa, bas, uning qalbi (qiyomat kuni sababidan) odamlarning qalbi o‘lgan paytda uning qalbi o‘lmaydi». Imom Shofe’iy rohmatullohi alayh aytadilar: «Bizga shu gap yetdiki, besh kechada duolar qabul qilinar ekan: juma kechasi, iydul azho kechasi, iydul fitr kechasi, rajab oyining avvalgi kechasi va sha’bon oyining o‘n beshinchi kechasi».

 

Ashraf Ali Tahonaviy rahmatullohi alayh: «Bu kechada bedor bo‘lib, ibodat qilish xoh u xilvatda bo‘lsin yoki ochiqlikda bo‘lsin, afzaldir. Lekin jamlanmaslikka e’tibor qaratish lozim», dedilar.

 

Muftiy Muhammad Shafi’ rahmatullohi alayh aytadilar: «Yuqoridagi hadislardan bu kechaning fazilatlari ma’lum bo‘lganidek, musulmonlarga bu kechada quyidagi amallarni qilish sunnat ekani ma’lum bo‘ladi:

 

1. Kechani bedor o‘tkazib, namoz va zikr, tilovatga mashg‘ul bo‘lish;

2. Alloh taolodan mag‘firat, oqibat va o‘zining dunyoyu oxiratdagi maqsadlarining hosil bo‘lishini duo qilib so‘rash».

 

Ahli sunna val jamoa ulug‘lari bu kechada bedor bo‘lib ibodat qilib chiqishni o‘zlariga odat qilganlar. Ibn Rajab Hanbaliy rahmatullohi alayh (vaf. 795/1393) bu haqda shunday deganlar:

 

«Sha’bondan o‘n beshinchi kechada Shom ahlidan bo‘lgan Xolid ibn Mi’don, Makhul, Luqmon ibn Omir va boshqa tobe’inlar u kechani ulug‘lab, qattiq ibodat qilar edilar. Insonlar u kechaning fazilatini va ulug‘lashni ulardan o‘rganganlar».

 

Baroat kechasini ixlos bilan bedor o‘tkazish va u kechada Alloh taoloni rozi qilishga urinish barchamiz uchun zarurdir. Qaysi bir kishi u kechani bedor o‘tkazishni bid’at deb bilsa, uni Allohga havola qiling va uning tashviqotlariga hargiz e’tibor bermang. Chunki baroat kechasini bedor o‘tkazish Nabiy sollallohu alayhi vasallamdan sobit bo‘lgan amaldir. Salaf olimlar ham baroat kechasini bedor o‘tkazishga muttasil amal qilganlar. Faqihlar tomonidan bu kunni bedor o‘tkazish mustahab deb belgilangan.

Hasan ibn Ammor ibn Ali Shurunbuloli Hanafiy rahmatullohi alayh (vaf. 1069) aytadilar:

 

«Kechasi qoim bo‘lishning ma’nosi kechaning aksar qismida ibodat bilan, bir qavlda esa kechaning ozgina qismida Qur’on, hadis o‘qish yoki ularni eshitish yoki tasbeh, yoki Nabiy sollallohu alayhi vasallamga salavat aytish bilan mashg‘ul bo‘lishdir».

 

Bundan ma’lum bo‘ladiki, ushbu kecha uchun biror xos ibodat tayin qilinmagan. Kimning kuchi qancha vaqt Alloh taoloni yod etishga qodir bo‘lsa, o‘shancha vaqtni Qur’on va hadis tilovati bilan yoki ularni eshitish bilan o‘tkazish lozim. Shu bilan bir qatorda tasbeh, durudu sharif va nafl namozlarni o‘qish lozim. Ba’zi bir ulug‘lar bu kechada tasbeh namozi o‘qishni odat qilib olgan edilar. Agar tasbeh namozini o‘qiy olsa, uni o‘qiydi. Chunki u haqda kelgan hadislarda uning fazilati juda katta, deb aytilgan.