Имом Жаъфар Барзанжий

Рукн: Фақиҳлар Чоп этилган: 14.03.2016

Исми ва насаби: Имом Барзанжий раҳматуллоҳи алайҳнинг тўлиқ исми: Саййид Жаъфар ибн Ҳасан ибн Абдулкарим Мазлум ибн Саййид Муҳаммад ибн Саййид Расул ал-Барзанжий ал-Мусавий ал-Ҳусайний аш-Шофеъий ал-Маданий. Имом Барзанжийнинг насаби Жаъфар Содиқнинг ўғли Мусо Козим орқали имом Ҳусайн ибн Алий розияллоҳу анҳумга бориб тақалади ва Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг авлодларидан ҳисобланади. У билан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўрталарида 23 та бобо бор. Лақаби Зайнулобидин бўлган.

Барзанжий нисбаси Ироқнинг шимолидаги Шаҳразур шаҳрига қарашли қадимги қишлоқлардан бири бўлган, ҳозирги Сулаймония вилояти ҳудудида жойлашган Барзанжа қишлоғига мансубдир. «Барзанжа» асли курдча ном бўлиб, «бар занж», яъни кўкаламзор ер деган маънони англатади. Манбаларда айтилишича, барзанжийлар сулоласи энг машҳур саййидлардан бўлиб, аввалги авлодлари Ҳамадонда яшаб ўтган. Жаъфар Барзанжийнинг ўн учинчи бобоси Ийсо ибн Алий ибн Юсуф акаси Мусо билан бирга ҳаждан қайтаётиб, Барзанжа қишлоғида тўхташади. Жаъфар ибн Исмоил Барзанжийнинг ёзишича, шу ерда Ийсо ибн Алий туш кўради. Тушида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам тарафларидан шу жойда истиқомат қилиши ва шу ерга бир масжид қуришига ишора бўлади. У уйғониб, буйруқни акасига айтади ва икковлон шу ерда бир масжид қуришади, қишлоқни ободонлаштиришади. Айрим манбаларга кўра, қишлоққа улар асос солишган. Нима бўлганда ҳам, Ийсо ибн Алий ушбу жойда истиқомат қилгани учун «Барзанжий» нисбасини олган. Улар қурган масжид ҳозир ҳам бор. Ийсо ибн Алийнинг акаси Мусо фарзанд кўрмайди. Авлод Ийсо ибн Алий орқали давом этади ва «Барзанжий» нисбасини олади. Жаъфар Барзанжийнинг катта бобоси Муҳаммад ибн Расулдан тортиб, кейинги авлодларнинг барчаси Мадинада истиқомат қилишларига қарамай, ушбу авлод Барзанжий нисбасини сақлаб қолган. Барзанжийлар ҳозирда Ироқда ҳам, Мадинаи Мунавварада ҳам бор. Мадинада уларнинг маҳалласи «Барзанжий маҳалласи» деб аталади.

Таваллуди: Жаъфар Барзанжий ҳижрий 1126 йил, 6 зулҳижжа, пайшанба куни (мил. 13.12.1714) Мадинаи Мунавварада илм-маърифатли оилада таваллуд топган.

Ҳаёти ва ижоди: Жаъфар Барзанжий ёшлигида ота-онасининг қўлида таълим олади, хусусан, отаси Саййид Ҳасандан Қуръон ўрганади. Шайх Исмоил Яманийдан Қуръони Каримни ёд олади ва Шайх Юсуф Саъидий, Шамсиддин Мисрийлар қўлида қироатини мустаҳкамлайди. Кейин илм таҳсилига бел боғлаб, бир қатор етук уламолар қўлида таълим олади. Жумладан, Саййид Абдулкарим ибн Ҳайдар Барзанжий, Саййид Атоуллоҳ Ҳиндий, Саййид Муҳаммад Ҳаёт Санадий, Шайх Юсуф Курдийларда ўқийди.

Кейин Маккаи Мукаррамага сафар қилади, у ерда беш йил илм талабида бўлиб, илм таҳсилини давом эттиради. Жумладан, Атоуллоҳ ибн Аҳмад Азҳарий, Абдулваҳҳоб Тантовий, Аҳмад Ушбулий ва бошқалардан илм олади. Тасаввуфда у кишининг устозлари Мустафо Бакрий ва Атийятуллоҳ Ҳиндийлар бўлган ва у кишига тариқатда мазкур Мустафо Бакрий, Саййид Муҳаммад Табарий ва Шайх Муҳаммад Тоййиблар ижоза берган. Жаъфар Барзанжий мазкур ва бошқа олимлар қўлида сарф наҳв, балоғат, мантиқ, адабиёт, фиқҳ, усули фиқҳ, ҳадис, қироат, тафсир, ақийда, тасаввуф, тарих, ҳисоб (математика), ҳандаса ва бошқа илмларни ўрганади. У киши ёшлигидан тақвода мустаҳкам бўлиб, сулукни тутган ва йигирма йилдан ортиқ илм таҳсилида жидду жаҳд кўрсатиб, уйқу ва роҳатдан кечган. Натижада нақлий ва ақлий билимларда мутахассис, забардаст олим бўлиб етишган.

Жаъфар Барзанжий келишган, порлоқ юзли, қошлари туташган, оҳукўз, қирра бурун, қалин соқолли, овози баланд, буғдойранг, кўркам киши эди. Унинг ахлоқи ҳам кўриниши каби гўзал эди. У жуда ҳам камтар, тавозели, очиқ юзли, кўнгли тоза, кечиримли, кенг феълли одам эди.

Уни ўз даврининг Нававийси дейишар, Кичик Шофеъий деб ҳам аташарди. У улуғ олим, фақиҳ, муҳаддис, обид, зокир, зоҳид, парҳезкор, моҳир адиб, ўткир нотиқ, ажойиб шоир, фазилатли, солиҳ киши бўлган. У киши қўли очиқ, хайру эҳсонли инсон эди. У ўз даврида Мадинада саййидларнинг пешвоси бўлган. Умуман олганда, Саййид Жаъфар ибн Ҳасан ушбу Барзанжийлар сулоласининг энг кўзга кўринган намояндаларидан бири ҳисобланади.

Жаъфар Барзанжий етук олим бўлиб етишгач, ҳижрий 1159 йилнинг Рамазон ойидан бошлаб Мадинаи Мунавварада Масжиди Набавийда «Саҳиҳи Бухорий», «Иҳёу улумид-дин» ва бошқа китоблардан дарс беришни бошлаган. Усмоний халифалиги вазирлари, давлат арбоблари ҳам у кишининг ҳузурига келиб, таълим олган. У киши кўп илмларда чуқур билимга эга эди. Хусусан, шофеъий мазҳабидаги фаръий масалаларда жуда ҳам моҳир бўлган. Унинг дарс беришдаги маҳорати ҳам барчани қойил қолдирар эди.

Мадинаи Мунавварада шофеъий мазҳаби бўйича муфтийлик лавозимига Жаъфар Барзанжийнинг катта бобоси Муҳаммад ибн Саййид Расул Барзанжий (ҳиж. 1103 йил) давридан бошлаб ушбу оила уламолари сайланар эди. Жаъфар Барзанжий ҳам ўз навбатида ушбу хизматга ўтган ва умрининг охиригача шофеъий мазҳаби бўйича Мадина муфтийси лавозимида ишлаган. Ушбу оиланинг мазкур лавозимда хизмат кўрсатган охирги вакили ҳиж. 1365 йилда вафот этган Саййид Муҳаммад Закий ибн Аҳмад Барзанжий бўлган.

Имом Жаъфар Барзанжийни икки Ҳарам, Миср, Шом ва бошқа қўшни мамлакатлардаги амиру умаролар, давлат арбоблари ҳам қаттиқ ҳурмат қилишар, сўзларини қабул этишар эди. У кишининг асарлари ўша даврдаёқ бутун Ислом оламида шуҳрат қозониб, илм аҳли ўртасида қўлма қўл бўлиб кетган.

Имом Жаъфар Барзанжийда айрим кароматлар ҳам зоҳир бўлгани айтилади. Жумладан, бир йили қурғоқчилик бўлганда Жаъфар Барзанжийдан Ҳарамда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг минбарларида туриб, ёмғир сўраб дуо қилишларини сўрашади. У киши дуони тугаллаши билан, бирдан осмонни булут қоплаб, ёмғир ёға бошлайди, Мадина кўчаларида сел дарё бўлиб оқади. Бу воқеа ҳақида ҳатто шоирлардан бири қуйидагича шеър ҳам битади:

سَقَى الْفَارُوقُ بِالْعَبَّاسِ قِدَمَا

وَنَحْنُ بِجَعْفَرَ غَيْثًا سُقِيْنَا

فَذَاكَ وَسِيلَةٌ لَهُمْ وَهَذَا

وَسِيلَتُنَا إِمَامُ الْعَارِفِينَا

«Умар Аббос билан тилади ёмғир,

Биз эса Жаъфар ла кўп сероб бўлдик,

У уларнинг, бу бизнинг васила,

Орифлар имоми Жаъфар деб билдик».

«Ал Кавкабул анвар»да айтилишича, имом Барзанжий раҳматуллоҳи алайҳга берилган кароматлардан яна бири – у кишига қачон вафот этиши аён қилинган. Ўша кун яқинлашар экан, Жаъфар Барзанжий дарсларини якунига етказиб, тазарру билан йиғлашга тушади. Равзаи мутаҳҳарани зиёрат этиб, у ерда ҳам ҳўнграб йиғлайди. Кейин чиқиб, яқин дўстлари ва қариндошлари билан кўришиб, хайрлашиб келади. Бир киши Ҳиндистондан келиб, Жаъфар Барзанжийга савол ёзилган мактубни тутқазади. У киши саволга жавоб берар экан, сўзини «Буни Роббига интиқол қилаётган Жаъфар Барзанжий ёзди. Бу менинг дунёдаги сўнгги хатимдир», деб тамомлайди. Буни кўриб, «Эй Шайх, ўзингиз ҳақингизда ёмон гумон қилманг», дейишади. Шунда у киши: «Бугун нима?» деб сўрайди. «Якшанба», дейишади. У: «Мен сешанба куни асрдан кейин сизлар билан хайрлашаман», дейди ва ҳижрий 1177 йили шаъбон ойининг сешанба куни (мил. 1764 йил 7 ёки 14 февралда) Мадинаи Мунавварада вафот этади. У кишининг муборак жасади Бақеъ қабристонига, аждодлари яқинига қўйилади.

Имом Барзанжий раҳматуллоҳи алайҳ мазмунли ҳаёт кечирди. Эл-юртга илм маърифат нурларини таратди ва келажак авлодга бебаҳо илмий мерос қолдирди. Бир қатор шогирдлар тарбиялаш билан бирга, талай асарлар ҳам яратди. У киши таълиф этган асарлар қуйидагилардан иборат:

1. «Иқдул-жавҳар фи мавлиди-Набиййил-азҳар». Бу бизда «Мавлид» номи билан машҳур бўлган асар.

2. «Ал-Кашфул-Муҳаммадий». Тарихга оид асар.

3. «Изоатуд-дарорий фи шарҳи «Саҳиҳил-Бухорий». Ибн Ҳажар Асқалоний шарҳининг талхиси.

4. «Ал-ишоъа фи ашротис-соъа».

5. «Ар-равзатул-анзаҳ фи маноқиби саййидино Ҳамзаҳ». Ҳамза ибн Абдулмутталиб розияллоҳу анҳунинг ҳаётлари ҳақида.

6. «Жалийятул-кураб фи асҳоби Саййидил-ъажами вал-араб». Бадр ва Уҳудда қатнашган саҳобалар ҳақида.

7. «Ал-Бурдул-муҳбарул-ҳавоший фи маноқибиш-шайх Аҳмад ал-Қашоший».

8. «Аш- Шақоиқул- утружжийя фи маноқибис- содатил- Барзанжийя».

9. «Ал-Жонид-доний фи зикри набзатин мин маноқибил-Қутбир-Раббоний ас-Саййид Абдулқодирил-Жийлоний».

10. «Ал-Ғаснул-вардий фи ахборис-Саййидил-Маҳдий».

11. «Фатҳур-Раҳмон ъла ажвибатис-Саййид Рамазон».

12. «Ал-Биррул-ъожил би ижобатиш-шайх Муҳаммад Ғофил».

13. «Ал-Файзул-Латиф би ижобати Ноибиш-шаръиш-шариф».

14. «Қиссатул-Миърож».

Ҳасанхон Яҳё Абдулмажид

Муслим.уз саҳифасидан олинди.

* * *

Ismi va nasabi: Imom Barzanjiy rahmatullohi alayhning to‘liq ismi: Sayyid Ja’far ibn Hasan ibn Abdulkarim Mazlum ibn Sayyid Muhammad ibn Sayyid Rasul al-Barzanjiy al-Musaviy al-Husayniy ash-Shofe’iy al-Madaniy. Imom Barzanjiyning nasabi Ja’far Sodiqning o‘g‘li Muso Kozim orqali imom Husayn ibn Aliy roziyallohu anhumga borib taqaladi va Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning avlodlaridan hisoblanadi. U bilan Rasululloh sollallohu alayhi vasallam o‘rtalarida 23 ta bobo bor. Laqabi Zaynulobidin bo‘lgan.

Barzanjiy nisbasi Iroqning shimolidagi Shahrazur shahriga qarashli qadimgi qishloqlardan biri bo‘lgan, hozirgi Sulaymoniya viloyati hududida joylashgan Barzanja qishlog‘iga mansubdir. «Barzanja» asli kurdcha nom bo‘lib, «bar zanj», ya’ni ko‘kalamzor yer degan ma’noni anglatadi. Manbalarda aytilishicha, barzanjiylar sulolasi eng mashhur sayyidlardan bo‘lib, avvalgi avlodlari Hamadonda yashab o‘tgan. Ja’far Barzanjiyning o‘n uchinchi bobosi Iyso ibn Aliy ibn Yusuf akasi Muso bilan birga hajdan qaytayotib, Barzanja qishlog‘ida to‘xtashadi. Ja’far ibn Ismoil Barzanjiyning yozishicha, shu yerda Iyso ibn Aliy tush ko‘radi. Tushida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam taraflaridan shu joyda istiqomat qilishi va shu yerga bir masjid qurishiga ishora bo‘ladi. U uyg‘onib, buyruqni akasiga aytadi va ikkovlon shu yerda bir masjid qurishadi, qishloqni obodonlashtirishadi. Ayrim manbalarga ko‘ra, qishloqqa ular asos solishgan. Nima bo‘lganda ham, Iyso ibn Aliy ushbu joyda istiqomat qilgani uchun «Barzanjiy» nisbasini olgan. Ular qurgan masjid hozir ham bor. Iyso ibn Aliyning akasi Muso farzand ko‘rmaydi. Avlod Iyso ibn Aliy orqali davom etadi va «Barzanjiy» nisbasini oladi. Ja’far Barzanjiyning katta bobosi Muhammad ibn Rasuldan tortib, keyingi avlodlarning barchasi Madinada istiqomat qilishlariga qaramay, ushbu avlod Barzanjiy nisbasini saqlab qolgan. Barzanjiylar hozirda Iroqda ham, Madinai Munavvarada ham bor. Madinada ularning mahallasi «Barzanjiy mahallasi» deb ataladi.

Tavalludi: Ja’far Barzanjiy hijriy 1126 yil, 6 zulhijja, payshanba kuni (mil. 13.12.1714) Madinai Munavvarada ilm-ma’rifatli oilada tavallud topgan.

Hayoti va ijodi: Ja’far Barzanjiy yoshligida ota-onasining qo‘lida ta’lim oladi, xususan, otasi Sayyid Hasandan Qur’on o‘rganadi. Shayx Ismoil Yamaniydan Qur’oni Karimni yod oladi va Shayx Yusuf Sa’idiy, Shamsiddin Misriylar qo‘lida qiroatini mustahkamlaydi. Keyin ilm tahsiliga bel bog‘lab, bir qator yetuk ulamolar qo‘lida ta’lim oladi. Jumladan, Sayyid Abdulkarim ibn Haydar Barzanjiy, Sayyid Atoulloh Hindiy, Sayyid Muhammad Hayot Sanadiy, Shayx Yusuf Kurdiylarda o‘qiydi.

Keyin Makkai Mukarramaga safar qiladi, u yerda besh yil ilm talabida bo‘lib, ilm tahsilini davom ettiradi. Jumladan, Atoulloh ibn Ahmad Azhariy, Abdulvahhob Tantoviy, Ahmad Ushbuliy va boshqalardan ilm oladi. Tasavvufda u kishining ustozlari Mustafo Bakriy va Atiyyatulloh Hindiylar bo‘lgan va u kishiga tariqatda mazkur Mustafo Bakriy, Sayyid Muhammad Tabariy va Shayx Muhammad Toyyiblar ijoza bergan. Ja’far Barzanjiy mazkur va boshqa olimlar qo‘lida sarf nahv, balog‘at, mantiq, adabiyot, fiqh, usuli fiqh, hadis, qiroat, tafsir, aqiyda, tasavvuf, tarix, hisob (matematika), handasa va boshqa ilmlarni o‘rganadi. U kishi yoshligidan taqvoda mustahkam bo‘lib, sulukni tutgan va yigirma yildan ortiq ilm tahsilida jiddu jahd ko‘rsatib, uyqu va rohatdan kechgan. Natijada naqliy va aqliy bilimlarda mutaxassis, zabardast olim bo‘lib yetishgan.

Ja’far Barzanjiy kelishgan, porloq yuzli, qoshlari tutashgan, ohuko‘z, qirra burun, qalin soqolli, ovozi baland, bug‘doyrang, ko‘rkam kishi edi. Uning axloqi ham ko‘rinishi kabi go‘zal edi. U juda ham kamtar, tavozeli, ochiq yuzli, ko‘ngli toza, kechirimli, keng fe’lli odam edi.

Uni o‘z davrining Navaviysi deyishar, Kichik Shofe’iy deb ham atashardi. U ulug‘ olim, faqih, muhaddis, obid, zokir, zohid, parhezkor, mohir adib, o‘tkir notiq, ajoyib shoir, fazilatli, solih kishi bo‘lgan. U kishi qo‘li ochiq, xayru ehsonli inson edi. U o‘z davrida Madinada sayyidlarning peshvosi bo‘lgan. Umuman olganda, Sayyid Ja’far ibn Hasan ushbu Barzanjiylar sulolasining eng ko‘zga ko‘ringan namoyandalaridan biri hisoblanadi.

Ja’far Barzanjiy yetuk olim bo‘lib yetishgach, hijriy 1159 yilning Ramazon oyidan boshlab Madinai Munavvarada Masjidi Nabaviyda «Sahihi Buxoriy», «Ihyou ulumid-din» va boshqa kitoblardan dars berishni boshlagan. Usmoniy xalifaligi vazirlari, davlat arboblari ham u kishining huzuriga kelib, ta’lim olgan. U kishi ko‘p ilmlarda chuqur bilimga ega edi. Xususan, shofe’iy mazhabidagi far’iy masalalarda juda ham mohir bo‘lgan. Uning dars berishdagi mahorati ham barchani qoyil qoldirar edi.

Madinai Munavvarada shofe’iy mazhabi bo‘yicha muftiylik lavozimiga Ja’far Barzanjiyning katta bobosi Muhammad ibn Sayyid Rasul Barzanjiy (hij. 1103 yil) davridan boshlab ushbu oila ulamolari saylanar edi. Ja’far Barzanjiy ham o‘z navbatida ushbu xizmatga o‘tgan va umrining oxirigacha shofe’iy mazhabi bo‘yicha Madina muftiysi lavozimida ishlagan. Ushbu oilaning mazkur lavozimda xizmat ko‘rsatgan oxirgi vakili hij. 1365 yilda vafot etgan Sayyid Muhammad Zakiy ibn Ahmad Barzanjiy bo‘lgan.

Imom Ja’far Barzanjiyni ikki Haram, Misr, Shom va boshqa qo‘shni mamlakatlardagi amiru umarolar, davlat arboblari ham qattiq hurmat qilishar, so‘zlarini qabul etishar edi. U kishining asarlari o‘sha davrdayoq butun Islom olamida shuhrat qozonib, ilm ahli o‘rtasida qo‘lma qo‘l bo‘lib ketgan.

Imom Ja’far Barzanjiyda ayrim karomatlar ham zohir bo‘lgani aytiladi. Jumladan, bir yili qurg‘oqchilik bo‘lganda Ja’far Barzanjiydan Haramda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning minbarlarida turib, yomg‘ir so‘rab duo qilishlarini so‘rashadi. U kishi duoni tugallashi bilan, birdan osmonni bulut qoplab, yomg‘ir yog‘a boshlaydi, Madina ko‘chalarida sel daryo bo‘lib oqadi. Bu voqea haqida hatto shoirlardan biri quyidagicha she’r ham bitadi:

سَقَى الْفَارُوقُ بِالْعَبَّاسِ قِدَمَا

وَنَحْنُ بِجَعْفَرَ غَيْثًا سُقِيْنَا

فَذَاكَ وَسِيلَةٌ لَهُمْ وَهَذَا

وَسِيلَتُنَا إِمَامُ الْعَارِفِينَا

«Umar Abbos bilan tiladi yomg‘ir,

Biz esa Ja’far la ko‘p serob bo‘ldik,

U ularning, bu bizning vasila,

Oriflar imomi Ja’far deb bildik».

«Al Kavkabul anvar»da aytilishicha, imom Barzanjiy rahmatullohi alayhga berilgan karomatlardan yana biri – u kishiga qachon vafot etishi ayon qilingan. O‘sha kun yaqinlashar ekan, Ja’far Barzanjiy darslarini yakuniga yetkazib, tazarru bilan yig‘lashga tushadi. Ravzai mutahharani ziyorat etib, u yerda ham ho‘ngrab yig‘laydi. Keyin chiqib, yaqin do‘stlari va qarindoshlari bilan ko‘rishib, xayrlashib keladi. Bir kishi Hindistondan kelib, Ja’far Barzanjiyga savol yozilgan maktubni tutqazadi. U kishi savolga javob berar ekan, so‘zini «Buni Robbiga intiqol qilayotgan Ja’far Barzanjiy yozdi. Bu mening dunyodagi so‘nggi xatimdir», deb tamomlaydi. Buni ko‘rib, «Ey Shayx, o‘zingiz haqingizda yomon gumon qilmang», deyishadi. Shunda u kishi: «Bugun nima?» deb so‘raydi. «Yakshanba», deyishadi. U: «Men seshanba kuni asrdan keyin sizlar bilan xayrlashaman», deydi va hijriy 1177 yili sha’bon oyining seshanba kuni (mil. 1764 yil 7 yoki 14 fevralda) Madinai Munavvarada vafot etadi. U kishining muborak jasadi Baqe’ qabristoniga, ajdodlari yaqiniga qo‘yiladi.

Imom Barzanjiy rahmatullohi alayh mazmunli hayot kechirdi. El-yurtga ilm ma’rifat nurlarini taratdi va kelajak avlodga bebaho ilmiy meros qoldirdi. Bir qator shogirdlar tarbiyalash bilan birga, talay asarlar ham yaratdi. U kishi ta’lif etgan asarlar quyidagilardan iborat:

1. «Iqdul-javhar fi mavlidi-Nabiyyil-azhar». Bu bizda «Mavlid» nomi bilan mashhur bo‘lgan asar.

2. «Al-Kashful-Muhammadiy». Tarixga oid asar.

3. «Izoatud-daroriy fi sharhi «Sahihil-Buxoriy». Ibn Hajar Asqaloniy sharhining talxisi.

4. «Al-isho’a fi ashrotis-so’a».

5. «Ar-ravzatul-anzah fi manoqibi sayyidino Hamzah». Hamza ibn Abdulmuttalib roziyallohu anhuning hayotlari haqida.

6. «Jaliyyatul-kurab fi ashobi Sayyidil-’ajami val-arab». Badr va Uhudda qatnashgan sahobalar haqida.

7. «Al-Burdul-muhbarul-havoshiy fi manoqibish-shayx Ahmad al-Qashoshiy».

8. «Ash- Shaqoiqul- utrujjiyya fi manoqibis- sodatil- Barzanjiyya».

9. «Al-Jonid-doniy fi zikri nabzatin min manoqibil-Qutbir-Rabboniy as-Sayyid Abdulqodiril-Jiyloniy».

10. «Al-G‘asnul-vardiy fi axboris-Sayyidil-Mahdiy».

11. «Fathur-Rahmon ‘la ajvibatis-Sayyid Ramazon».

12. «Al-Birrul-’ojil bi ijobatish-shayx Muhammad G‘ofil».