Тақводор ўғри

Рукн: Ибрат Чоп этилган: 16.05.2018

У илмни то насибасини олгунигача излади. Шайх унга ва уни дўстларига: “Инсонлардан баландда бўлманглар, албатта олим модомики қўлини дунё матоҳларига чўзар экан, унда яхшилик йўқдир. Ҳаммангиз боринг ва отангизни касби билан шуғулланинг, бунда Аллоҳдан тақво қилинг”, деди.

Ўша йигитлардан бири онасини ёнига бориб отаси қайси касб билан шуғуллангани ҳақида сўради. Онаси ажабланди ва: “Отанг Аллоҳнинг ҳузурига кетган бўлса уни касбини сўраб нима қиласан. Бориб бошқа касб топ, отангнинг ишини қўй”, деди. Боласи мажбурлайвергач, отасининг касби ўғрилик бўлганини хоҳламайгина айтди.

Ўғли унга: “Шайхимиз бизни отамиз қилган барча ишни қилишга ва бунда Аллоҳдан тақво қилишга буюрдилар”, деди. Онаси оҳ тортиб юборди ва ўғрида қандай қилиб тақво бўлиши мумкинлиги айтиб ўкинди. Бола ғафлатда эди ва: “Шайхим шундай деган”, деди.

Сўнг кетди ва ўғрилар ўғрилик қилишда қўллайдиган усуллар ва ўғрилик йўлларини ўрганди. Ва илк ўғрилигига киришди, ҳуфтон намозини ўқиди ва инсонларни уйқуга кетишларини кутди. Ва отасини касбини шайхи айтганидек тақво билан қилиш учун чиқди. Ён қўшнисидан бошлади, бирдан шайхининг тақво билан қилинг, деган гапи ёдига тушди ва қўшнига озор бериш тақводан эмас деб, кейинг уйга ўтди ва ўзига ўзи айтди: “Бу етимларнинг уйи бўлса, Аллоҳ уларни молларидан ейишни ман этган”.

Йўлида давом этди, бой тижоратчининг уйига бориб тўхтади. Бойнинг биттагина қизи бўлиб, одамлар уни ҳожатидан ортиқ моллари кўплигини билар эди. Ва шу уйга киришга қарор қилди. Эшикни очди ва ичкарига кириб кенг уйларни, кўп хоналарни кўрди, моллар турадиган жойни топгунча уйда айланди. У ердаги олтинлар ва кумушларга тўла сандиқни очди. Энди олмоқчи бўлиб турганда шайхининг гапи ёдига тушди ва бу тижоратчи ҳали закотини адо қилиб улгурмаган бўлса-чи, деган хаёлга борди. Бойнинг дафтарини олиб ўзи билан олиб кетган кичик фонарни ёқди ва ҳисоблай бошлади. У ҳисобга жуда моҳир эди. Ҳисоблаб бўлгач, закот учун ажратилган пулларни бир четга олиб қўйди, ҳисоблашга шунчалик киришиб кетганидан вақт ўтганини сезмай қолди. Қараса, бомдод вақти бўлибди.

Тақво қилиб аввал намоз ўқийман, деб ҳовлига чиқиб таҳорат қилди ва намозга иқома айта бошлади. Уй эгаси уни эшитиб чиқди, ҳайратда лол қолди. Фонар ёқиқлиги учун сандиқ очилганини кўрди ва: “Сен кимсан?”, деди. Ўғри эса: Аввал намоз кейин калом, деди. Таҳорат қилиб кел бирга намоз ўқиб олайлик, уй эгаси имомлик қилиши керак”, деди. Уй эгаси унда қурол бўлса-чи деган ҳадикда айтганини қилди. Аллоҳ билади қандай намоз ўқиганини.

Намоз тугагандан сўнг ўғридан кимлигини ва нима қилаётганини айтишини сўради. У ўғрилигини айтди. Бой эса дафтарини нима қилганини сўради. Ўғри унга олти йилдан буён чиқармаган закотини ҳисоблаганини ва жойига қўйиш учун ажратиб қўйганини айтди. Тижоратчи эсидан айрилай деб: “Бу нима деганинг, жинни бўлганмисан?”, деди. Ўғри ҳаммасини айтиб берди.

Тижоратчи унинг гапларини эшитиб бўлгач унга яхшилаб назар солди ва уни чиройли ва ақлли эканини кўрди. Хотини ёнига бориб бўлган воқеани айтиб, қайтиб ўғрини олдига келди ва: “Сенга қизимни никоҳлаб берсам, ўзингни эса шахсий ҳисобчим қилиб олсам, нима дейсан? Онанг биз билан шу ерда яшайди, деди. Ўғри рози бўлди, тонг отгач гувоҳлар чақирилди ва никоҳ ақди боғланди.

Манба: Али Тантовийнинг “ اللص التقي ” номли ҳикояси.

Арабчадан Робия Маннобжонова таржимаси

U ilmni to nasibasini olgunigacha izladi. Shayx unga va uni do‘stlariga: “Insonlardan balandda bo‘lmanglar, albatta olim modomiki qo‘lini dunyo matohlariga cho‘zar ekan, unda yaxshilik yo‘qdir. Hammangiz boring va otangizni kasbi bilan shug‘ullaning, bunda Allohdan taqvo qiling”, dedi.

O‘sha yigitlardan biri onasini yoniga borib otasi qaysi kasb bilan shug‘ullangani haqida so‘radi. Onasi ajablandi va: “Otang Allohning huzuriga ketgan bo‘lsa uni kasbini so‘rab nima qilasan. Borib boshqa kasb top, otangning ishini qo‘y”, dedi. Bolasi majburlayvergach, otasining kasbi o‘g‘rilik bo‘lganini xohlamaygina aytdi.

O‘g‘li unga: “Shayximiz bizni otamiz qilgan barcha ishni qilishga va bunda Allohdan taqvo qilishga buyurdilar”, dedi. Onasi oh tortib yubordi va o‘g‘rida qanday qilib taqvo bo‘lishi mumkinligi aytib o‘kindi. Bola g‘aflatda edi va: “Shayxim shunday degan”, dedi.

So‘ng ketdi va o‘g‘rilar o‘g‘rilik qilishda qo‘llaydigan usullar va o‘g‘rilik yo‘llarini o‘rgandi. Va ilk o‘g‘riligiga kirishdi, hufton namozini o‘qidi va insonlarni uyquga ketishlarini kutdi. Va otasini kasbini shayxi aytganidek taqvo bilan qilish uchun chiqdi. Yon qo‘shnisidan boshladi, birdan shayxining taqvo bilan qiling, degan gapi yodiga tushdi va qo‘shniga ozor berish taqvodan emas deb, keying uyga o‘tdi va o‘ziga o‘zi aytdi: “Bu yetimlarning uyi bo‘lsa, Alloh ularni mollaridan yeyishni man etgan”.

Yo‘lida davom etdi, boy tijoratchining uyiga borib to‘xtadi. Boyning bittagina qizi bo‘lib, odamlar uni hojatidan ortiq mollari ko‘pligini bilar edi. Va shu uyga kirishga qaror qildi. Eshikni ochdi va ichkariga kirib keng uylarni, ko‘p xonalarni ko‘rdi, mollar turadigan joyni topguncha uyda aylandi. U yerdagi oltinlar va kumushlarga to‘la sandiqni ochdi. Endi olmoqchi bo‘lib turganda shayxining gapi yodiga tushdi va bu tijoratchi hali zakotini ado qilib ulgurmagan bo‘lsa-chi, degan xayolga bordi. Boyning daftarini olib o‘zi bilan olib ketgan kichik fonarni yoqdi va hisoblay boshladi. U hisobga juda mohir edi. Hisoblab bo‘lgach, zakot uchun ajratilgan pullarni bir chetga olib qo‘ydi, hisoblashga shunchalik kirishib ketganidan vaqt o‘tganini sezmay qoldi. Qarasa, bomdod vaqti bo‘libdi.

Taqvo qilib avval namoz o‘qiyman, deb hovliga chiqib tahorat qildi va namozga iqoma ayta boshladi. Uy egasi uni eshitib chiqdi, hayratda lol qoldi. Fonar yoqiqligi uchun sandiq ochilganini ko‘rdi va: “Sen kimsan?”, dedi. O‘g‘ri esa: Avval namoz keyin kalom, dedi. Tahorat qilib kel birga namoz o‘qib olaylik, uy egasi imomlik qilishi kerak”, dedi. Uy egasi unda qurol bo‘lsa-chi degan hadikda aytganini qildi. Alloh biladi qanday namoz o‘qiganini.

Namoz tugagandan so‘ng o‘g‘ridan kimligini va nima qilayotganini aytishini so‘radi. U o‘g‘riligini aytdi. Boy esa daftarini nima qilganini so‘radi. O‘g‘ri unga olti yildan buyon chiqarmagan zakotini hisoblaganini va joyiga qo‘yish uchun ajratib qo‘yganini aytdi. Tijoratchi esidan ayrilay deb: “Bu nima deganing, jinni bo‘lganmisan?”, dedi. O‘g‘ri hammasini aytib berdi.

Tijoratchi uning gaplarini eshitib bo‘lgach unga yaxshilab nazar soldi va uni chiroyli va aqlli ekanini ko‘rdi. Xotini yoniga borib bo‘lgan voqeani aytib, qaytib o‘g‘rini oldiga keldi va: “Senga qizimni nikohlab bersam, o‘zingni esa shaxsiy hisobchim qilib olsam, nima deysan? Onang biz bilan shu yerda yashaydi, dedi. O‘g‘ri rozi bo‘ldi, tong otgach guvohlar chaqirildi va nikoh aqdi bog‘landi.

Manba: Ali Tantoviyning “ اللص التقي ” nomli hikoyasi.

Arabchadan Robiya Mannobjonova tarjimasi