“Илм ўрганмасдан туриб улуғликка интилган кишига ҳайронман”

Зубайр ибн Абу Бакр айтадилар: «Отам Ироқдан менга ёзган бир мактубида шундай деб насиҳат қилган эди: «Илм ўрган, зеро, фақир чоғингда у мол, бой вақтингда жамол – зийнатдир».

Луқмон (а.с.) ўғлига бундай насиҳат қилганлар: «Эй ўғлим, сен олимлар билан  ўтир. Уларнинг орасига кир, чунки Аллоҳ таоло ерни осмон суви билан тирилтиргани каби, қалбларни ҳикмат нури билан тирилтиради».

Ҳукамолардан бири айтади: «Агар олим киши вафот этса, унинг вафотига сувдаги балиқлар, осмондаги қушлар йиғлайди. Унинг жисми йўқ бўлса-да, чиройли зикри номи унутилмайди».

Зуҳрий айтадилар: «Илм мардликдир. Уни фақат мард эркаклар севади».

Ибн Аббос (р.а.) айтадилар: «Илм олишда (қийналдим), бир оз хорландим, тилагим ҳосил бўлгач, азизу мукаррам бўлдим».

Ибн Абу Мулайка Ибн Аббос ҳақида шундай деганлар: «Чиройда Ибн Аббосдек чиройлисини, сўзлашда тили равонини, фатво беришда илмлисини кўрмаганман».

Абдуллоҳ ибн Муборак айтадилар: «Илм ўрганмасдан туриб улуғликка интилган кишига ҳайронман».

Ҳакимлардан бири айтади: «Мен икки кишига ачинганимчалик бошқа ҳеч кимга ачинмаганман: илмни тушунмасдан туриб ўрганган кишига, илмнинг муҳимлигини тушуниб, уни ўрганмаган кишига».

Абу Дардо (р.а.) айтадилар: «Сен олим, ё ўрганувчи ёки унга қулоқ тутувчи бўл. Лекин тўртинчиси бўлмагилки, ҳалок бўласан».

Тобеъинлардан Ато ибн Абу Рабоҳ айтадилар: «Бир илм мажлиси лаҳв-беҳуда мажлислардан етмиштасига каффорат бўлади».

Имом Ғаззолийнинг “Иҳёу улумид-дин” китобидан

* * *

Zubayr ibn Abu Bakr aytadilar: «Otam Iroqdan menga yozgan bir maktubida shunday deb nasihat qilgan edi: «Ilm o‘rgan, zero, faqir chog‘ingda u mol, boy vaqtingda jamol – ziynatdir».

Luqmon (a.s.) o‘g‘liga bunday nasihat qilganlar: «Ey o‘g‘lim, sen olimlar bilan  o‘tir. Ularning orasiga kir, chunki Alloh taolo yerni osmon suvi bilan tiriltirgani kabi, qalblarni hikmat nuri bilan tiriltiradi».

Hukamolardan biri aytadi: «Agar olim kishi vafot etsa, uning vafotiga suvdagi baliqlar, osmondagi qushlar yig‘laydi. Uning jismi yo‘q bo‘lsa-da, chiroyli zikri nomi unutilmaydi».

Zuhriy aytadilar: «Ilm mardlikdir. Uni faqat mard erkaklar sevadi».

Ibn Abbos (r.a.) aytadilar: «Ilm olishda (qiynaldim), bir oz xorlandim, tilagim hosil bo‘lgach, azizu mukarram bo‘ldim».

Ibn Abu Mulayka Ibn Abbos haqida shunday deganlar: «Chiroyda Ibn Abbosdek chiroylisini, so‘zlashda tili ravonini, fatvo berishda ilmlisini ko‘rmaganman».

Abdulloh ibn Muborak aytadilar: «Ilm o‘rganmasdan turib ulug‘likka intilgan kishiga hayronman».

Hakimlardan biri aytadi: «Men ikki kishiga achinganimchalik boshqa hech kimga achinmaganman: ilmni tushunmasdan turib o‘rgangan kishiga, ilmning muhimligini tushunib, uni o‘rganmagan kishiga».

Abu Dardo (r.a.) aytadilar: «Sen olim, yo o‘rganuvchi yoki unga quloq tutuvchi bo‘l. Lekin to‘rtinchisi bo‘lmagilki, halok bo‘lasan».

Tobe’inlardan Ato ibn Abu Raboh aytadilar: «Bir ilm majlisi lahv-behuda majlislardan yetmishtasiga kafforat bo‘ladi».

Imom G‘azzoliyning “Ihyou ulumid-din” kitobidan

• Олдинги
• Кейинги