Уккоша ибн Миҳсон

Ислом ва тавҳид ҳақида эшитибоқ, қалби имон билан порлади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳузурларига бориб Исломни қабул қилди. У бошқа саҳобалар каби мушрикларнинг қаттиқ қийноқлари ва бўҳтонларига сабр этди. Бу машаққатлар фақат унинг имону ишончини ва динда собитлигини оширди, холос.

* * *

Биринчилардан бўлиб имон келтирган улуғ саҳобанинг тўлиқ исми: Уккоша ибн Миҳсон ибн Хурсон ибн Қайс ибн Мурра Асадий. Куняси: Абу Миҳсон. Бану Умайя қабиласининг амири. Ғайратли, кучли, ақлли, ўта сезгир ва оқкўнгиллиги билан одамлар орасида ажралиб турарди. У шижоатли ва журъатли эди.

Маккада мушриклар томонидан саҳобаларга етаётган азоб ва уқубатларни кўрган Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) уларга Мадинага ҳижрат этишларини буюрдилар. Уккоша (розияллоҳу анҳу) улар орасида эди. Кейинроқ Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) уни Ғамрога (Ямандан 18 чақирим масофадаги жой номи) жўнайдиган қирқ кишилик сарияга бошлиқ этиб юбордилар. Улар бу юришда душманга дуч келмадилар.

Уккоша ибн Миҳсон (розияллоҳу анҳу) барча яхшиликларда пешқадам бўлишга интиларди. Шунинг учун Пайғамбаримиз (алайҳиссалом)дан айрилмади. Бадр куни унинг қиличи синиб қолганида Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) унга таёқ бердилар ва ўша таёқ унинг қўлида қиличга айланди. Бу саҳоба Уҳуд, Хандақ ва бошқа барча сафарлар иштирокчисидир.

Сен ўшалардансан

Бир куни Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Арабларнинг энг яхши чавандози, мана, биздадир”, дедилар. “Ё Расулуллоҳ, ким у?”, деб сўрашди. “Уккоша ибн Миҳсон”, дедилар. Зирор ибн Азвар (розияллоҳу анҳу): “Ё Расулуллоҳ, у киши биздан”, деб айтди. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом): “Сизлардан эмас, бизлардандир”, дедилар (Имом Муслим).

Ибн Аббос (розияллоҳу анҳу) ривоят қилади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай марҳамат қилдилар: “Менга умматлар кўрсатилди. Пайғамбар ва пайғамбарлар ўта бошлашди. Улар билан бир оломон одам бирга эди. Бир пайғамбар билан эса ҳеч ким ўтмади. Ногаҳон, кўзимга катта бир оломон кўринди. Мен: “Бу нима, шу менинг умматимми?”, деб сўраганимда, “Йўқ, бу Мусо ва унинг қавмидир”, деб айтилди. Менга:“Уфққа қара!” деб буюрилди. Қарасам, уфқни тўлдириб халқлар келяпти. Кейин: “Осмон уфқининг бу томонига, анави томонига қара”, дейилди. Бу ёқда ҳам уфқни тўлдириб тумонат одам келаётганини кўрдим. Менга: “Булар сенинг умматинг. Улардан етмиш минги савол-жавобсиз жаннатга киради”, дейилди.

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бошқа ҳеч нарса айтмасдан, (ичкарига) кириб кетдилар. Ўтирганлар: “Биз Аллоҳ таолога имон келтириб, Унинг расулига эргашдик. Ўшалар биз бўламизми ёки Исломда туғилган авлодларимизми? Чунки биз жоҳилият замонида туғилганмиз”, дея музокарага киришиб кетишди. Бу гапларни эшитган Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) ҳужраларидан чиқиб, бундай дедилар: “Улар ирим қилмайдиган, фол очдирмайдиган, ва (касал бўлмасидан) баданига (темир қиздириб) босмайдиган ва Парвардигорига таваккал қиладиганлардир”. Шунда Уккоша ибн Миҳсон (розияллоҳу анҳу) ўрнидан туриб: “Ё Расулуллоҳ, мен ўшаларданманми?” деб сўради. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Сен ўшалардансан”, дедилар. Муҳожирлардан бошқа бир киши туриб: “Ё Расулуллоҳ, мен ўшаларданманми?” деб сўраган эди, Пайғамбаримиз (алайҳиссалом): “Уккоша сендан олдин сўради”, деб жавоб бердилар” (Имом Бухорий).

Мадинани тарк этмади

Касир ибн Солт (розияллоҳу анҳу) ривоят қилади: “Уккоша ибн Миҳсон (розияллоҳу анҳу) Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) вафотларига қадар Мадинани тарк этмади. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) оламдан ўтганларида Уккоша (розияллоҳу анҳу) қирқ тўрт ёшда бўлган. Сўнг Абу Бакр Сиддиқ (розияллоҳу анҳу) уни Яманга юборди”. Уккоша ибн Миҳсон (розияллоҳу анҳу)дан саҳобалар Абу Ҳурайра ҳамда Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо) ҳадис ривоят қилишган.

Орзу сари сўнгги қадам

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)дан ҳеч бир савол-жавобсиз жаннатга кириш башоратини эшитган Уккоша (розияллоҳу анҳу) ана шу неъматга тезроқ сазовор бўлишни орзу қила бошлади. Абу Бакр (розияллоҳу анҳу) замонида муртадларга қарши курашди. Умрининг сўнгги куни Бузохада (Баҳрайндаги жой номи) якун топди. Ўшанда у Холид ибн Валид, Собит ибн Арқам билан бирга Тулайҳа ибн Хувайлид (сўнг у Исломни қабул қилган) ва укаси Салама ибн Хувайлид қўшинига қарши жанг қилди. Уккоша (розияллоҳу анҳу) “Рузом” лақабли отини, Собит ибн Арқам эса “Мухаббар” лақабли отини минган эди. Собит (розияллоҳу анҳу) Салама ибн Хувайлид билан, Уккоша (розияллоҳу анҳу) Тулайҳа ибн Хувайлид билан яккама-якка олишувда мардларча ҳалок бўлишди ва юксак даражага эришишди.

Манбалар асосида Юлдуз Комилова тайёрлади | Hidoyat.uz

* * *

Islom va tavhid haqida eshitiboq, qalbi imon bilan porladi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) huzurlariga borib Islomni qabul qildi. U boshqa sahobalar kabi mushriklarning qattiq qiynoqlari va bo‘htonlariga sabr etdi. Bu mashaqqatlar faqat uning imonu ishonchini va dinda sobitligini oshirdi, xolos.

* * *

Birinchilardan bo‘lib imon keltirgan ulug‘ sahobaning to‘liq ismi: Ukkosha ibn Mihson ibn Xurson ibn Qays ibn Murra Asadiy. Kunyasi: Abu Mihson. Banu Umayya qabilasining amiri. G‘ayratli, kuchli, aqlli, o‘ta sezgir va oqko‘ngilligi bilan odamlar orasida ajralib turardi. U shijoatli va jur’atli edi.

Makkada mushriklar tomonidan sahobalarga yetayotgan azob va uqubatlarni ko‘rgan Payg‘ambarimiz (alayhissalom) ularga Madinaga hijrat etishlarini buyurdilar. Ukkosha (roziyallohu anhu) ular orasida edi. Keyinroq Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) uni G‘amroga (Yamandan 18 chaqirim masofadagi joy nomi) jo‘naydigan qirq kishilik sariyaga boshliq etib yubordilar. Ular bu yurishda dushmanga duch kelmadilar.

Ukkosha ibn Mihson (roziyallohu anhu) barcha yaxshiliklarda peshqadam bo‘lishga intilardi. Shuning uchun Payg‘ambarimiz (alayhissalom)dan ayrilmadi. Badr kuni uning qilichi sinib qolganida Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) unga tayoq berdilar va o‘sha tayoq uning qo‘lida qilichga aylandi. Bu sahoba Uhud, Xandaq va boshqa barcha safarlar ishtirokchisidir.

Sen o‘shalardansan

Bir kuni Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Arablarning eng yaxshi chavandozi, mana, bizdadir”, dedilar. “Yo Rasululloh, kim u?”, deb so‘rashdi. “Ukkosha ibn Mihson”, dedilar. Ziror ibn Azvar (roziyallohu anhu): “Yo Rasululloh, u kishi bizdan”, deb aytdi. Payg‘ambarimiz (alayhissalom): “Sizlardan emas, bizlardandir”, dedilar (Imom Muslim).

Ibn Abbos (roziyallohu anhu) rivoyat qiladi: “Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bunday marhamat qildilar: “Menga ummatlar ko‘rsatildi. Payg‘ambar va payg‘ambarlar o‘ta boshlashdi. Ular bilan bir olomon odam birga edi. Bir payg‘ambar bilan esa hech kim o‘tmadi. Nogahon, ko‘zimga katta bir olomon ko‘rindi. Men: “Bu nima, shu mening ummatimmi?”, deb so‘raganimda, “Yo‘q, bu Muso va uning qavmidir”, deb aytildi. Menga:“Ufqqa qara!” deb buyurildi. Qarasam, ufqni to‘ldirib xalqlar kelyapti. Keyin: “Osmon ufqining bu tomoniga, anavi tomoniga qara”, deyildi. Bu yoqda ham ufqni to‘ldirib tumonat odam kelayotganini ko‘rdim. Menga: “Bular sening ummating. Ulardan yetmish mingi savol-javobsiz jannatga kiradi”, deyildi.

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) boshqa hech narsa aytmasdan, (ichkariga) kirib ketdilar. O‘tirganlar: “Biz Alloh taologa imon keltirib, Uning rasuliga ergashdik. O‘shalar biz bo‘lamizmi yoki Islomda tug‘ilgan avlodlarimizmi? Chunki biz johiliyat zamonida tug‘ilganmiz”, deya muzokaraga kirishib ketishdi. Bu gaplarni eshitgan Payg‘ambarimiz (alayhissalom) hujralaridan chiqib, bunday dedilar: “Ular irim qilmaydigan, fol ochdirmaydigan, va (kasal bo‘lmasidan) badaniga (temir qizdirib) bosmaydigan va Parvardigoriga tavakkal qiladiganlardir”. Shunda Ukkosha ibn Mihson (roziyallohu anhu) o‘rnidan turib: “Yo Rasululloh, men o‘shalardanmanmi?” deb so‘radi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Sen o‘shalardansan”, dedilar. Muhojirlardan boshqa bir kishi turib: “Yo Rasululloh, men o‘shalardanmanmi?” deb so‘ragan edi, Payg‘ambarimiz (alayhissalom): “Ukkosha sendan oldin so‘radi”, deb javob berdilar” (Imom Buxoriy).

Madinani tark etmadi

Kasir ibn Solt (roziyallohu anhu) rivoyat qiladi: “Ukkosha ibn Mihson (roziyallohu anhu) Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) vafotlariga qadar Madinani tark etmadi. Payg‘ambarimiz (alayhissalom) olamdan o‘tganlarida Ukkosha (roziyallohu anhu) qirq to‘rt yoshda bo‘lgan. So‘ng Abu Bakr Siddiq (roziyallohu anhu) uni Yamanga yubordi”. Ukkosha ibn Mihson (roziyallohu anhu)dan sahobalar Abu Hurayra hamda Ibn Abbos (roziyallohu anhumo) hadis rivoyat qilishgan.

Orzu sari so‘nggi qadam

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam)dan hech bir savol-javobsiz jannatga kirish bashoratini eshitgan Ukkosha (roziyallohu anhu) ana shu ne’matga tezroq sazovor bo‘lishni orzu qila boshladi. Abu Bakr (roziyallohu anhu) zamonida murtadlarga qarshi kurashdi. Umrining so‘nggi kuni Buzoxada (Bahrayndagi joy nomi) yakun topdi. O‘shanda u Xolid ibn Valid, Sobit ibn Arqam bilan birga Tulayha ibn Xuvaylid (so‘ng u Islomni qabul qilgan) va ukasi Salama ibn Xuvaylid qo‘shiniga qarshi jang qildi. Ukkosha (roziyallohu anhu) “Ruzom” laqabli otini, Sobit ibn Arqam esa “Muxabbar” laqabli otini mingan edi. Sobit (roziyallohu anhu) Salama ibn Xuvaylid bilan, Ukkosha (roziyallohu anhu) Tulayha ibn Xuvaylid bilan yakkama-yakka olishuvda mardlarcha halok bo‘lishdi va yuksak darajaga erishishdi.

Manbalar asosida Yulduz Komilova tayyorladi | Hidoyat.uz

• Олдинги
• Кейинги