Абул Аъло ал-Ҳадрамий

Рукн: Саҳобалар Чоп этилган: 06.06.2017

Абул Аъло ал-Ҳадрамий (араб:ابو العلاء الحضرمي‎) асли Яманнинг Ҳадрам вилоятидан бўлган ва Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам тарафларидан VII асрда Ислом хабарини ҳозирги Баҳрайн ва Қатар ҳудудларига етказиш мақсадида жўнатилган элчидир.

Ислом келгунига қадар Қатар ва Баҳрайн ҳудудида яшовчи аҳолининг кўпгина қисми Авал ва бошқа номли бут ва санамларга топинишар эди. Маълум қисми эса яҳудлардан иборат эди. Ислом дини 7 асрда кўпхудоликни йўққа чиқариб, бутун Арабистон ярим оролига ёйила бошлади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг биринчи элчилари ҳисобланмиш Абул Аъло ал-Ҳадрамийни милодий 628 йилда ҳудуди ҳозирги Кувайт қирғоқларидан Қатарнинг жанубий ҳудудлари, шу жумладан Ал-Ҳаса ва Баҳрайн оролларини ўз ичиган олган Баҳрайн давлати шоҳи Мунзир ибн Сава ал-Тамимий ва Абдул Қайс қабиласини Исломга даъват қилиш учун жўнатдилар. Мунзир ўз ўрнида дарҳол ўзи ва қўл остида яшовчи барча араб фуқаролари ва форслар Исломни қабул қилганини эълон қилади. Шу жумладан Абул Аъло ал-Ҳадрамий Пайғамбаримиз томонларидан Баҳрайн ҳудудидаги элчилари этиб сайланди ва жизя солиғи йиғишга ҳам масъул шаҳс этиб тайинланади.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг вафотларидан сўнг жуда кўп араблар, шу жумладан Баҳрайн ҳудудидаги кўпчилик аҳоли ҳам диндан қайтиб кетиб ўзларининг бут ва санамларига яна топина бошлашди. Натижада Абу Бакр розиёллоҳу анҳу Ал-Ҳадрамий бошлиқ аскарларни у ерга жўнатади ва улар маҳф этилади. Ал-Ҳадрамий Баҳрайнни 634 милодий йилгача бошқаради ва янги сайланган халифа Умар розияллоҳу анҳу тарафидан Усмон бин ал-Ал Ос Сақафий томонидан алмаштирилади. Бир йил ўтиб, 635 йилда Ал-Ҳадрамий вафот этади.

Ҳозирги Баҳрайн ҳудудидаги жуда кўп кўчалар ва мактабларга “Ал-Ҳадрамий” номи берилган. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам томонларидан Мунзир ибн Сава ал-Тамимийга ёзилган ва Пайғамбаримиз муҳрлари босилган хат ҳалигача Баҳрайннинг Ҳура билоятида жойлашган “Байтул Қуръон” музейида сақланади. 

Abul A’lo al-Hadramiy (arab:ابو العلاء الحضرمي‎) asli Yamanning Hadram viloyatidan bo‘lgan va Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam taraflaridan VII asrda Islom xabarini hozirgi Bahrayn va Qatar hududlariga yetkazish maqsadida jo‘natilgan elchidir.

Islom kelguniga qadar Qatar va Bahrayn hududida yashovchi aholining ko‘pgina qismi Aval va boshqa nomli but va sanamlarga topinishar edi. Ma’lum qismi esa yahudlardan iborat edi. Islom dini 7 asrda ko‘pxudolikni yo‘qqa chiqarib, butun Arabiston yarim oroliga yoyila boshladi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam o‘zlarining birinchi elchilari hisoblanmish Abul A’lo al-Hadramiyni milodiy 628 yilda hududi hozirgi Kuvayt qirg‘oqlaridan Qatarning janubiy hududlari, shu jumladan Al-Hasa va Bahrayn orollarini o‘z ichigan olgan Bahrayn davlati shohi Munzir ibn Sava al-Tamimiy va Abdul Qays qabilasini Islomga da’vat qilish uchun jo‘natdilar. Munzir o‘z o‘rnida darhol o‘zi va qo‘l ostida yashovchi barcha arab fuqarolari va forslar Islomni qabul qilganini e’lon qiladi. Shu jumladan Abul A’lo al-Hadramiy Payg‘ambarimiz tomonlaridan Bahrayn hududidagi elchilari etib saylandi va jizya solig‘i yig‘ishga ham mas’ul shahs etib tayinlanadi.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning vafotlaridan so‘ng juda ko‘p arablar, shu jumladan Bahrayn hududidagi ko‘pchilik aholi ham dindan qaytib ketib o‘zlarining but va sanamlariga yana topina boshlashdi. Natijada Abu Bakr roziyollohu anhu Al-Hadramiy boshliq askarlarni u yerga jo‘natadi va ular mahf etiladi. Al-Hadramiy Bahraynni 634 milodiy yilgacha boshqaradi va yangi saylangan xalifa Umar roziyallohu anhu tarafidan Usmon bin al-Al Os Saqafiy tomonidan almashtiriladi. Bir yil o‘tib, 635 yilda Al-Hadramiy vafot etadi.

Hozirgi Bahrayn hududidagi juda ko‘p ko‘chalar va maktablarga “Al-Hadramiy” nomi berilgan. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam tomonlaridan Munzir ibn Sava al-Tamimiyga yozilgan va Payg‘ambarimiz muhrlari bosilgan xat haligacha Bahraynning Hura biloyatida joylashgan “Baytul Qur’on” muzeyida saqlanadi.