Собит ибн Даҳдаҳ

Рукн: Саҳобалар Чоп этилган: 20.02.2017

Собит ибн Даҳдаҳ (розияллоҳу анҳу) Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Мадинага кўчиб келганларида, у кишига биринчилардан бўлиб ёрдам қўлини чўзган саҳобийлардан биридир. Баъзилар уни Абу Даҳдаҳ Ансорий дейишса, айримлар Абу Даҳдаҳ ибн Даҳдаҳ Ансорий ёки Собит ибн Даҳдаҳ дейишади.

У зот (розияллоҳу анҳу) ўткир фаҳмли, зийрак, шунингдек, моҳир чавандоз эди. Доимо ночорларга ёрдам беришга, мазлумларни қўллаб-қувватлашга, маҳзунларга ҳамдард бўлишга шошарди. Расули акрам (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га муҳаббати чексиз бўлиб, хизматларини қилишни шараф деб биларди.

Абу Даҳдаҳ Ансорий «Аллоҳга “қарзи ҳасана” (Унинг йўлида эҳсон) қиладиган киши бормики, (У) ўша (киши)га бир неча ҳисса зиёдаси билан қайтарса! Унинг учун яна яхшигина мукофот ҳам бордир» (Ҳадид, 11) ояти нозил бўлганини эшитгач, Пайғамбар (алайҳиссалом)нинг олдиларига бориб:

– Ё Расулуллоҳ, Аллоҳ таоло қарзи ҳасана беришимизни хоҳлаяптими? – деди.

Пайғамбар (алайҳиссалом):

– Ҳа, эй Абу Даҳдаҳ, – деб жавоб бердилар.

– Қўлингизни беринг, ё Расулуллоҳ, – деди-да, у зоти бобаракотнинг муборак қўлларидан тутди.

– Нима бермоқчисан, эй Абу Даҳдаҳ? – сўрадилар Пайғамбар (алайҳиссалом).

– Агар мен савоб олиш мақсадида, Аллоҳ розилиги учун нимадир берсам, жаннатга кираманми? – деди.

– Ҳа, албатта, – жавоб бердилар Расули акрам (соллаллоҳу алайҳи ва саллам).

– Эй Аллоҳнинг Расули, менинг иккита боғим бор. Бирининг атрофи ўралган, унда етти юз туп хурмо кўчати бор. Мен Раббимга шу боғимни бердим.

– Эй Абу Даҳдаҳ, айтганингни бер, иккинчисини эса, оиланг эҳтиёжи учун қолдир.

– Сиз гувоҳ бўлинг, ё Расулуллоҳ, боғимнинг энг яхшисини эҳсон қилдим.

Шунда Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Жаннатдаги дуру ёқутдан бўлган қанча-қанча хурмолар Абу Даҳдаҳники бўлди”, деб айтдилар.

Сўнгра у ҳадя қилинган боққа борди. Боғ ичида юрган аёли ва болаларини кўриб: «Эй Даҳдаҳнинг онаси, бу боғдан тезроқ чиқинглар, Аллоҳ таолонинг: «Аллоҳга “қарзи ҳасана” (Унинг йўлида эҳсон) қиладиган киши бормики, (У) ўша (киши)га бир неча ҳисса зиёдаси билан қайтарса! Унинг учун яна яхшигина мукофот ҳам бордир», дея марҳамат қилган оятига биноан бу боғни ҳадя қилдим», деди. Шунда аёли: “Аллоҳ бу эҳсонингизни баракотли қилсин ва сизни жаннат билан мукофотласин”, деб, фарзандларининг қўлларидаги, чўнтакларидаги хурмо меваларини ерга ташлаб, уларни бошқа боғига олиб кетди” (Абу Яъло ва Табароний ривояти).

Абу Даҳдаҳ (розияллоҳу анҳу) умрининг охирига қадар Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) билан бирга бўлди. У ҳар қандай хизматга ҳозиру нозир эди, ўзининг гўзал ибратлари билан атрофдагиларга ўрнак бўларди. Мусулмонлар учун жуда ҳам оғир келган ҳижрий учинчи санадаги Уҳуд ғазотида барча саҳобийлар сингари душманга қарши курашга отланди. Ўша жангда мушриклар Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва салам)га зарар етказишга қаттиқ бел боғлашди. Ҳаттоки, атрофга “Муҳаммад ўлди!” деган ёлғон хабарлар тарқалди. Айримлар бундан саросимага тушиб, тарқала бошлашди. Шу маҳал кимдир: “Эй ансорлар жамоаси! Бардам бўлинглар, мен томонга келинглар, тарқалманглар, мен томонга келинглар! Агар Муҳаммад ўлдирилган бўлса, Аллоҳ тирик, У Зот ҳаргиз ўлмайди!” деб бақирарди. Бу жанг майдонида мардонавор курашаётган Абу Даҳдаҳнинг овози эди. Чақириқни эшитган ансорлардан бир қанчаси унинг атрофига тўпланди. Шу пайт мушриклар ҳужум қилишди. Бири Абу Даҳдаҳга ҳамла килиб, уни жароҳатлади.

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам), жанг майдонида саҳобийларни кўздан кечирар эканлар, Абу Даҳдаҳга дуч келдилар. Унинг юзидаги тупроқни арта туриб: “Аллоҳ сизни раҳмат қилсин, эй Абу Даҳдаҳ! Ҳозир сиз учун жаннатда қанчадан-қанча осилиб турган мевали хурмо шодалари бор”, дедилар.

Абу Даҳдаҳ (розияллоҳу анҳу) ҳижрий олтинчи йилда фоний дунёни тарк этди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Осим ибн Адийни чақириб: “Орангизда унга насаб бўлган киши борми?” дедилар. “Йўқ” жавобини эшитгач, унинг меросини синглисининг ўғли Абу Лубоба ибн Мунзирга бердилар.

Ҳасанбой Эргашев тайёрлади | Hidoyat.uz

Sobit ibn Dahdah (roziyallohu anhu) Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Madinaga ko‘chib kelganlarida, u kishiga birinchilardan bo‘lib yordam qo‘lini cho‘zgan sahobiylardan biridir. Ba’zilar uni Abu Dahdah Ansoriy deyishsa, ayrimlar Abu Dahdah ibn Dahdah Ansoriy yoki Sobit ibn Dahdah deyishadi.

U zot (roziyallohu anhu) o‘tkir fahmli, ziyrak, shuningdek, mohir chavandoz edi. Doimo nochorlarga yordam berishga, mazlumlarni qo‘llab-quvvatlashga, mahzunlarga hamdard bo‘lishga shoshardi. Rasuli akram (sollallohu alayhi va sallam)ga muhabbati cheksiz bo‘lib, xizmatlarini qilishni sharaf deb bilardi.

Abu Dahdah Ansoriy «Allohga “qarzi hasana” (Uning yo‘lida ehson) qiladigan kishi bormiki, (U) o‘sha (kishi)ga bir necha hissa ziyodasi bilan qaytarsa! Uning uchun yana yaxshigina mukofot ham bordir» (Hadid, 11) oyati nozil bo‘lganini eshitgach, Payg‘ambar (alayhissalom)ning oldilariga borib:

– Yo Rasululloh, Alloh taolo qarzi hasana berishimizni xohlayaptimi? – dedi.

Payg‘ambar (alayhissalom):

– Ha, ey Abu Dahdah, – deb javob berdilar.

– Qo‘lingizni bering, yo Rasululloh, – dedi-da, u zoti bobarakotning muborak qo‘llaridan tutdi.

– Nima bermoqchisan, ey Abu Dahdah? – so‘radilar Payg‘ambar (alayhissalom).

– Agar men savob olish maqsadida, Alloh roziligi uchun nimadir bersam, jannatga kiramanmi? – dedi.

– Ha, albatta, – javob berdilar Rasuli akram (sollallohu alayhi va sallam).

– Ey Allohning Rasuli, mening ikkita bog‘im bor. Birining atrofi o‘ralgan, unda yetti yuz tup xurmo ko‘chati bor. Men Rabbimga shu bog‘imni berdim.

– Ey Abu Dahdah, aytganingni ber, ikkinchisini esa, oilang ehtiyoji uchun qoldir.

– Siz guvoh bo‘ling, yo Rasululloh, bog‘imning eng yaxshisini ehson qildim.

Shunda Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam): “Jannatdagi duru yoqutdan bo‘lgan qancha-qancha xurmolar Abu Dahdahniki bo‘ldi”, deb aytdilar.

So‘ngra u hadya qilingan boqqa bordi. Bog‘ ichida yurgan ayoli va bolalarini ko‘rib: «Ey Dahdahning onasi, bu bog‘dan tezroq chiqinglar, Alloh taoloning: «Allohga “qarzi hasana” (Uning yo‘lida ehson) qiladigan kishi bormiki, (U) o‘sha (kishi)ga bir necha hissa ziyodasi bilan qaytarsa! Uning uchun yana yaxshigina mukofot ham bordir», deya marhamat qilgan oyatiga binoan bu bog‘ni hadya qildim», dedi. Shunda ayoli: “Alloh bu ehsoningizni barakotli qilsin va sizni jannat bilan mukofotlasin”, deb, farzandlarining qo‘llaridagi, cho‘ntaklaridagi xurmo mevalarini yerga tashlab, ularni boshqa bog‘iga olib ketdi” (Abu Ya’lo va Tabaroniy rivoyati).

Abu Dahdah (roziyallohu anhu) umrining oxiriga qadar Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bilan birga bo‘ldi. U har qanday xizmatga hoziru nozir edi, o‘zining go‘zal ibratlari bilan atrofdagilarga o‘rnak bo‘lardi. Musulmonlar uchun juda ham og‘ir kelgan hijriy uchinchi sanadagi Uhud g‘azotida barcha sahobiylar singari dushmanga qarshi kurashga otlandi. O‘sha jangda mushriklar Rasululloh (sollallohu alayhi va salam)ga zarar yetkazishga qattiq bel bog‘lashdi. Hattoki, atrofga “Muhammad o‘ldi!” degan yolg‘on xabarlar tarqaldi. Ayrimlar bundan sarosimaga tushib, tarqala boshlashdi. Shu mahal kimdir: “Ey ansorlar jamoasi! Bardam bo‘linglar, men tomonga kelinglar, tarqalmanglar, men tomonga kelinglar! Agar Muhammad o‘ldirilgan bo‘lsa, Alloh tirik, U Zot hargiz o‘lmaydi!” deb baqirardi. Bu jang maydonida mardonavor kurashayotgan Abu Dahdahning ovozi edi. Chaqiriqni eshitgan ansorlardan bir qanchasi uning atrofiga to‘plandi. Shu payt mushriklar hujum qilishdi. Biri Abu Dahdahga hamla kilib, uni jarohatladi.

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam), jang maydonida sahobiylarni ko‘zdan kechirar ekanlar, Abu Dahdahga duch keldilar. Uning yuzidagi tuproqni arta turib: “Alloh sizni rahmat qilsin, ey Abu Dahdah! Hozir siz uchun jannatda qanchadan-qancha osilib turgan mevali xurmo shodalari bor”, dedilar.

Abu Dahdah (roziyallohu anhu) hijriy oltinchi yilda foniy dunyoni tark etdi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Osim ibn Adiyni chaqirib: “Orangizda unga nasab bo‘lgan kishi bormi?” dedilar. “Yo‘q” javobini eshitgach, uning merosini singlisining o‘g‘li Abu Luboba ibn Munzirga berdilar.

Hasanboy Ergashev tayyorladi | Hidoyat.uz