Абу Абдуллоҳ Найсобурий

Рукн: Муҳаддислар Чоп этилган: 04.09.2017

Муҳаддис ва тарихчи Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн Абдуллоҳ ибн Нуъайм ибн Ҳакам Зоббий 933-йили (ҳижрий 321) Найсобурда туғилган. Ибнул Байъ номи билан танилганлар.

Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн Абдуллоҳ Ҳоким Найсобурий саҳиҳ тўплам ёзган муҳаддисларнинг улуғларидандир. Ўзларининнг “Мустадрок алас соҳиҳайн” асарлари сабабли машҳур бўлганлар. Аббосийлар давлатида яшаганлар. Ҳижрий 341-йили Ироққа сафар қиладилар. шунингдек Хуросон ва Мовароуннаҳр шаҳарларига сафар қиладилар. Ҳижрий 359-йили Найсобурда қози этиб тайинланадилар. Ва бир неча бор қайта қайта қозилик лавозимига тайинланганликлари сабабли “Ҳоким” деган номни оладилар. Кейинчалик у лавозимни илм ва китобларни таълиф қилишга вақт ажратиш учун тарк қиладилар.

Устозлари:

1. Абу Бакр Қаффол Шоший;
2. Дорақутний;
3. Ибну Абил Фаворис ва улардан бошқа икки мингта атрофидаги улуғ зотлар.

Асарлари:

1. “Тарихи Найсобур”;
2. “Ал Мустадрок алас соҳиҳайн”, у китоб бошқа мустадроклар орасидаги энг машҳур китобдир;
3. “Маърифату улумил ҳадис ва камийяти ажносиҳи”;
4. “Иклил”;
5. “Тарожумуш шуюх”;
6. “Фазоилуш Шофиъий” ва улардан бошқа китоблар.

Саҳобалар ҳақида ёзилган китобларнинг энг машҳури, у Ҳоким Найсобурий ёзган китобдир. Сабаби у киши ўз асарларида саҳобаларни 12 даражага тақсимлаб келтирганлар:

1. Исломни Маккада биринчи қабул қилганлар. Унга мисол тўрт хулафои рошидин.
2. Дорун надвада Макка аҳлининг маслаҳат қилишларидан олдин исломни қабул қилганлар.
3. Ҳабашистон муҳожирлари.
4. Биринчи ақабада қатнашганлар.
5. Иккинчи ақабада қатнашганлар, уларнинг аксари ансорлар бўлган.
6. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Мадинага киришларидан олдин, У зот билан Қубода кўришганлар.
7. Бадр аҳли.
8. Бадр ва Ҳудайбийя воқеъалари орасида ҳижрат қилганлар.
9. Ҳудайбийяда Ризвон байъатида қатнашганлар.
10. Ҳудайбийя ва Макка фатҳи воқеъалари орасида ҳижрат қилганлар: Холид ибн Валид ва Аъмр ибн Осс.
11. Макка фатҳидан сўнг исломни қабул қилганлар.
12. Макка фатҳида ва Ҳажжатул вадоъда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламни кўрган ёш болалар ва улардан бошқалар.

Абу Абдуллоҳ Муҳаммад Найсобурий ҳақларида Ҳофиз ибн Касир раҳматуллоҳи алайҳи: “У илм, ҳифз ва ҳадис аҳлидандир...ва яна У диндор, омонатдор, парҳезкор, ҳифзи мустаҳкам ва тақводор (вараъли)...” деганлар.

Ҳижрий 405-йили Сафар ойининг 3-куни (мелодий 1014-йили 2-Августда) вафот этадилар.

Абдуссомад Абдулбосит ўғли тайёрлади | Muslim.uz

Muhaddis va tarixchi Abu Abdulloh Muhammad ibn Abdulloh ibn Nu’aym ibn Hakam Zobbiy 933-yili (hijriy 321) Naysoburda tug‘ilgan. Ibnul Bay’ nomi bilan tanilganlar.

Abu Abdulloh Muhammad ibn Abdulloh Hokim Naysoburiy sahih to‘plam yozgan muhaddislarning ulug‘laridandir. O‘zlarininng “Mustadrok alas sohihayn” asarlari sababli mashhur bo‘lganlar. Abbosiylar davlatida yashaganlar. Hijriy 341-yili Iroqqa safar qiladilar. shuningdek Xuroson va Movarounnahr shaharlariga safar qiladilar. Hijriy 359-yili Naysoburda qozi etib tayinlanadilar. Va bir necha bor qayta qayta qozilik lavozimiga tayinlanganliklari sababli “Hokim” degan nomni oladilar. Keyinchalik u lavozimni ilm va kitoblarni ta’lif qilishga vaqt ajratish uchun tark qiladilar.

Ustozlari:

1. Abu Bakr Qaffol Shoshiy;
2. Doraqutniy;
3. Ibnu Abil Favoris va ulardan boshqa ikki mingta atrofidagi ulug‘ zotlar.

Asarlari:

1. “Tarixi Naysobur”;
2. “Al Mustadrok alas sohihayn”, u kitob boshqa mustadroklar orasidagi eng mashhur kitobdir;
3. “Ma’rifatu ulumil hadis va kamiyyati ajnosihi”;
4. “Iklil”;
5. “Tarojumush shuyux”;
6. “Fazoilush Shofi’iy” va ulardan boshqa kitoblar.

Sahobalar haqida yozilgan kitoblarning eng mashhuri, u Hokim Naysoburiy yozgan kitobdir. Sababi u kishi o‘z asarlarida sahobalarni 12 darajaga taqsimlab keltirganlar:

1. Islomni Makkada birinchi qabul qilganlar. Unga misol to‘rt xulafoi roshidin.
2. Dorun nadvada Makka ahlining maslahat qilishlaridan oldin islomni qabul qilganlar.
3. Habashiston muhojirlari.
4. Birinchi aqabada qatnashganlar.
5. Ikkinchi aqabada qatnashganlar, ularning aksari ansorlar bo‘lgan.
6. Rasululloh sollallohu alayhi va sallam Madinaga kirishlaridan oldin, U zot bilan Quboda ko‘rishganlar.
7. Badr ahli.
8. Badr va Hudaybiyya voqe’alari orasida hijrat qilganlar.
9. Hudaybiyyada Rizvon bay’atida qatnashganlar.
10. Hudaybiyya va Makka fathi voqe’alari orasida hijrat qilganlar: Xolid ibn Valid va A’mr ibn Oss.
11. Makka fathidan so‘ng islomni qabul qilganlar.
12. Makka fathida va Hajjatul vado’da Rasululloh sollallohu alayhi va sallamni ko‘rgan yosh bolalar va ulardan boshqalar.

Abu Abdulloh Muhammad Naysoburiy haqlarida Hofiz ibn Kasir rahmatullohi alayhi: “U ilm, hifz va hadis ahlidandir...va yana U dindor, omonatdor, parhezkor, hifzi mustahkam va taqvodor (vara’li)...” deganlar.

Hijriy 405-yili Safar oyining 3-kuni (melodiy 1014-yili 2-Avgustda) vafot etadilar.