Кечиккан тавба

Миср ери кенг бўлса-да, Бани Исроилга торлик қилди. Мисрнинг ҳосилдор ва унумдор ерлари энди уларга кераксиз бўлиб қолди. Ахир улар зиндонда, ҳар куни азоб ва хўрланишнинг янги турини татиб ётган бўлсалар, қачонгача сабр қилишарди?

Аллоҳ таоло Мусога Бани Исроил билан тунда Мисрдан чиқиб кетишни ваҳий қилди. Буни Фиръавннинг одамлари сезиб, керакли жойларга етказишди, керакли тадбирлар кўрилди. Мусо Бани Исроил билан кечаси Фаластин томон юрдилар. Одамлар ўн икки гуруҳга бўлиниб, ҳар бирига йўлбошчи тайинланди. Мусо Шом йўлидан икки марта ўтган, йўлни яхши билардилар. Бироқ Аллоҳнинг иродасига кўра, Мусо ва йўлдошлари адашиб қолишди.

Карвондагилар шимол томон кетяпмиз деб ўйлаб, тун зулматида шарқ томон юришибди. Рўпарадан тўлқинлари мавж уриб турган Қизил денгиз чиқиб, йўллари тўсилди.

“Эй сақлагувчи Эгам! Эй асрагувчи Эгам! Қаердамиз ўзи?!” “Биз денгиз олдидамиз”, деган жавоб бўлди. Ортларида эса бутун уфқни чанг-тўзонга тўлдириб келаётган улкан қўшинни кўришди. Мана шу фурсатда у ер-бу ердан норозилик овозлари кўтарилди: “Эй Имрон ўғли! Бизни ўлимга етаклаб келибсан-ку! Биздан нима ёмонлик кўрган эдинг! Фиръавн бизни сичқонларни қириб ташлагандек қириб ташлаши учун олиб келганмидинг?! Ахир бу ердан қочиб қутулишнинг иложи йўқ-ку?! Осон қўлга тушишимиз учун денгиз қирғоғига олиб келдингми? Сенга ёмонлик қилганимизни эсламаймиз. Хўш, унда бу интиқомнинг сабаби нима?! Бу ерга келгунимизга қадар сен туфайли бизга етган бало-офатлар етмасмиди?! Мана, олдимизда душман каби денгиз, ортимизда эса денгиз каби душман турибди. Ўлимдан бошқа чорамиз қолмади!”

Дунё Бани Исроилнинг кўзига қоронғу бўлди, нигоҳлар маъюс тортди, кўнгилларни умидсизлик эгаллаб олди, овозлар ҳам тинчиди. Одамлар эс-ҳушини йўқотди.

Лекин Мусонинг Раббисига бўлган имони қалбини изтиробга туширмади: «(Мусо) айтди: “Йўқ, мен билан бирга Парвардигорим бор. Албатта, У мени (хавфсиз) йўлга бошлар”» (Шуаро,62).

Аллоҳ таоло Мусога ҳассаси билан денгизга уришни амр қилди. Урганида эса денгиз ёрилиб сув икки тарафга баланд тоғ каби кўтарилди. Ўн иккита гуруҳ учун ўн иккита йўл пайдо бўлди. Қавм саломатлик билан қуруқликка етиб олди.

Фиръавн Бани Исроил денгизни саломат кесиб ўтганини кўргач, аскарларига: “Анави қочоқларни тутиб олишим учун денгиз амримга қандай бўйсунганини кўряпсизларми?” деди.

Бани Исроил яна бетоқат бўлди: “Анави душманлар, анави золимларни қаранглар, олдимизга ўтишмоқчи. Уларни биздан ҳеч нарса тўсолмайди, тезда бизга етиб олишади, ё Мисрга хўрлаш учун асир олиб кетишади, ё бу кимсасиз, овлоқ ерларда ўлдириб юборишади”. Шунда Мусо денгизнинг олдинги ҳолига қайтишини истаб, асосини қуруқликка урди. Лекин Аллоҳ унга: Денгизни тинч ҳолда тарк эт, “Улар ғарқ қилинувчи қўшиндир” (Духон, 24) дея ваҳий қилди.

Фиръавн ва одамлари етиб келганларида, қуруқлик бўлиб турган денгиз уларни ўраб олди. Фиръавн ўлими яқинлашганини сезди: «Унга (Фиръавнга) ғарқ бўлиш (соати) етишганида айтди: “Имон келтирдим, Исроил авлоди имон келтирган Зотдан ўзга илоҳ йўқдир. Мен ҳам мусулмонларданман”» (Юнус, 90).

«Гуноҳ ишларни қилиб юриб, қачонки, бирорталарига ўлим келганида, “Энди тавба қилдим” дейдиган, шунингдек, кофирлигича ўлиб кетадиганларнинг тавбалари эса қабул қилинмагай. Ана ўшалар учун аламли азобни тайёрлаб қўйганмиз» (Нисо, 18).

“Раббингиз белгиларидан баъзиси келган куни эса, олдин имон келтирмаган ёки имонида яхшилик орттирмаган жонга (бу) имони фойда бермайди” (Анъом, 158).

Шунда унга дейилди: (Аллоҳ деди): «Эндими?! Ахир, сен илгари итоатсизлик қилган эдинг ва бузғунчилардан эдинг-ку!» (Юнус, 91).

Фиръавн чўкиб кетди. Минглаб чақалоқларни ва кишиларни сўйиб ўлдирган золим ўлди. Минглаб дўстларни қамоққа ташлаб, осиб ўлдирган, ҳаддан ошган кимса ўлди. Ўзининг тахтидан йироқда, султонлигидан олисда ўлим топди. Даволовчи табиби, кўнгил сўровчи дўсти ва ҳолига йиғловчи қариндоши топилмади.

Бани Исроил Фиръавн ўлганидан гумонда эди. Чунки “Фиръавн ўлмайди” деган гапга ишонишарди. “Ахир унинг кунларни овқатсиз ва шаробсиз ўтказганини кўрардик-ку?!” дердилар. Шу пайт денгиз унинг жасадини юқорига чиқарди. Шундан сўнггина Бани Исроил унинг ўлганига ишонди.

Аллоҳ таоло Фиръавнга деди: “Мана бугун сендан кейингиларга белги (ибрат) бўлишинг учун жасадингни қутқарурмиз” (Юнус, 92).

Шундай қилиб, Фиръавннинг жасади ибрат олувчилар учун эслатма бўлди. Фиръавннинг аскарлари битта қолмай ғарқ бўлишди. Гарчи ортларидан Мисрни мерос қилиб қолдирган бўлсалар-да, шундай кенг юртда дафн қилинишлари учун бир қарич ҳам жой топилмади.

«Улар қанчадан-қанча боғларни, чашмаларни, экинзорларни ва сўлим жойларни қолдириб (ғарқ бўлиб) кетишди. Яна (қанчадан-қанча) ўзлари баҳраманд бўлган неъматларни (қолдириб кетишди). Мана шундай. Биз у (неъматлар)ни бошқа қавмга мерос қилиб бердик. Бас, уларга осмон ҳам, ер ҳам (аза тутиб) “йиғлагани” йўқ ва уларга (тавба қилиш учун) муҳлат ҳам берилмади» (Духон, 25–29).

Абулҳасан Надавийнинг “Пайғамбарлар қиссаси” асаридан Файзо тайёрлади.

“Ҳидоят” журналининг 2012 йил, 10-сонидан олинди.

* * *

Misr yeri keng bo‘lsa-da, Bani Isroilga torlik qildi. Misrning hosildor va unumdor yerlari endi ularga keraksiz bo‘lib qoldi. Axir ular zindonda, har kuni azob va xo‘rlanishning yangi turini tatib yotgan bo‘lsalar, qachongacha sabr qilishardi?

Alloh taolo Musoga Bani Isroil bilan tunda Misrdan chiqib ketishni vahiy qildi. Buni Fir’avnning odamlari sezib, kerakli joylarga yetkazishdi, kerakli tadbirlar ko‘rildi. Muso Bani Isroil bilan kechasi Falastin tomon yurdilar. Odamlar o‘n ikki guruhga bo‘linib, har biriga yo‘lboshchi tayinlandi. Muso Shom yo‘lidan ikki marta o‘tgan, yo‘lni yaxshi bilardilar. Biroq Allohning irodasiga ko‘ra, Muso va yo‘ldoshlari adashib qolishdi.

Karvondagilar shimol tomon ketyapmiz deb o‘ylab, tun zulmatida sharq tomon yurishibdi. Ro‘paradan to‘lqinlari mavj urib turgan Qizil dengiz chiqib, yo‘llari to‘sildi.

“Ey saqlaguvchi Egam! Ey asraguvchi Egam! Qaerdamiz o‘zi?!” “Biz dengiz oldidamiz”, degan javob bo‘ldi. Ortlarida esa butun ufqni chang-to‘zonga to‘ldirib kelayotgan ulkan qo‘shinni ko‘rishdi. Mana shu fursatda u yer-bu yerdan norozilik ovozlari ko‘tarildi: “Ey Imron o‘g‘li! Bizni o‘limga yetaklab kelibsan-ku! Bizdan nima yomonlik ko‘rgan eding! Fir’avn bizni sichqonlarni qirib tashlagandek qirib tashlashi uchun olib kelganmiding?! Axir bu yerdan qochib qutulishning iloji yo‘q-ku?! Oson qo‘lga tushishimiz uchun dengiz qirg‘og‘iga olib keldingmi? Senga yomonlik qilganimizni eslamaymiz. Xo‘sh, unda bu intiqomning sababi nima?! Bu yerga kelgunimizga qadar sen tufayli bizga yetgan balo-ofatlar yetmasmidi?! Mana, oldimizda dushman kabi dengiz, ortimizda esa dengiz kabi dushman turibdi. O‘limdan boshqa choramiz qolmadi!”

Dunyo Bani Isroilning ko‘ziga qorong‘u bo‘ldi, nigohlar ma’yus tortdi, ko‘ngillarni umidsizlik egallab oldi, ovozlar ham tinchidi. Odamlar es-hushini yo‘qotdi.

Lekin Musoning Rabbisiga bo‘lgan imoni qalbini iztirobga tushirmadi: «(Muso) aytdi: “Yo‘q, men bilan birga Parvardigorim bor. Albatta, U meni (xavfsiz) yo‘lga boshlar”» (Shuaro,62).

Alloh taolo Musoga hassasi bilan dengizga urishni amr qildi. Urganida esa dengiz yorilib suv ikki tarafga baland tog‘ kabi ko‘tarildi. O‘n ikkita guruh uchun o‘n ikkita yo‘l paydo bo‘ldi. Qavm salomatlik bilan quruqlikka yetib oldi.

Fir’avn Bani Isroil dengizni salomat kesib o‘tganini ko‘rgach, askarlariga: “Anavi qochoqlarni tutib olishim uchun dengiz amrimga qanday bo‘ysunganini ko‘ryapsizlarmi?” dedi.

Bani Isroil yana betoqat bo‘ldi: “Anavi dushmanlar, anavi zolimlarni qaranglar, oldimizga o‘tishmoqchi. Ularni bizdan hech narsa to‘solmaydi, tezda bizga yetib olishadi, yo Misrga xo‘rlash uchun asir olib ketishadi, yo bu kimsasiz, ovloq yerlarda o‘ldirib yuborishadi”. Shunda Muso dengizning oldingi holiga qaytishini istab, asosini quruqlikka urdi. Lekin Alloh unga: Dengizni tinch holda tark et, “Ular g‘arq qilinuvchi qo‘shindir” (Duxon, 24) deya vahiy qildi.

Fir’avn va odamlari yetib kelganlarida, quruqlik bo‘lib turgan dengiz ularni o‘rab oldi. Fir’avn o‘limi yaqinlashganini sezdi: «Unga (Fir’avnga) g‘arq bo‘lish (soati) yetishganida aytdi: “Imon keltirdim, Isroil avlodi imon keltirgan Zotdan o‘zga iloh yo‘qdir. Men ham musulmonlardanman”» (Yunus, 90).

«Gunoh ishlarni qilib yurib, qachonki, birortalariga o‘lim kelganida, “Endi tavba qildim” deydigan, shuningdek, kofirligicha o‘lib ketadiganlarning tavbalari esa qabul qilinmagay. Ana o‘shalar uchun alamli azobni tayyorlab qo‘yganmiz» (Niso, 18).

“Rabbingiz belgilaridan ba’zisi kelgan kuni esa, oldin imon keltirmagan yoki imonida yaxshilik orttirmagan jonga (bu) imoni foyda bermaydi” (An’om, 158).

Shunda unga deyildi: (Alloh dedi): «Endimi?! Axir, sen ilgari itoatsizlik qilgan eding va buzg‘unchilardan eding-ku!» (Yunus, 91).

Fir’avn cho‘kib ketdi. Minglab chaqaloqlarni va kishilarni so‘yib o‘ldirgan zolim o‘ldi. Minglab do‘stlarni qamoqqa tashlab, osib o‘ldirgan, haddan oshgan kimsa o‘ldi. O‘zining taxtidan yiroqda, sultonligidan olisda o‘lim topdi. Davolovchi tabibi, ko‘ngil so‘rovchi do‘sti va holiga yig‘lovchi qarindoshi topilmadi.

Bani Isroil Fir’avn o‘lganidan gumonda edi. Chunki “Fir’avn o‘lmaydi” degan gapga ishonishardi. “Axir uning kunlarni ovqatsiz va sharobsiz o‘tkazganini ko‘rardik-ku?!” derdilar. Shu payt dengiz uning jasadini yuqoriga chiqardi. Shundan so‘nggina Bani Isroil uning o‘lganiga ishondi.

Alloh taolo Fir’avnga dedi: “Mana bugun sendan keyingilarga belgi (ibrat) bo‘lishing uchun jasadingni qutqarurmiz” (Yunus, 92).

Shunday qilib, Fir’avnning jasadi ibrat oluvchilar uchun eslatma bo‘ldi. Fir’avnning askarlari bitta qolmay g‘arq bo‘lishdi. Garchi ortlaridan Misrni meros qilib qoldirgan bo‘lsalar-da, shunday keng yurtda dafn qilinishlari uchun bir qarich ham joy topilmadi.

«Ular qanchadan-qancha bog‘larni, chashmalarni, ekinzorlarni va so‘lim joylarni qoldirib (g‘arq bo‘lib) ketishdi. Yana (qanchadan-qancha) o‘zlari bahramand bo‘lgan ne’matlarni (qoldirib ketishdi). Mana shunday. Biz u (ne’matlar)ni boshqa qavmga meros qilib berdik. Bas, ularga osmon ham, yer ham (aza tutib) “yig‘lagani” yo‘q va ularga (tavba qilish uchun) muhlat ham berilmadi» (Duxon, 25–29).

Abulhasan Nadaviyning “Payg‘ambarlar qissasi” asaridan Fayzo tayyorladi.

“Hidoyat”jurnalining 2012 yil, 10-sonidan olindi.

• Олдинги
• Кейинги