«Юртимиздаги 774 та масжидда хатми Қуръон ўқилмоқда»

Муҳаммадназар Қаюмов 1974 йили Жиззах вилояти Бахмал туманида туғилган. Имом ал-Бухорий номидаги Тошкент Ислом институтини тамомлаган (1994-1998). Қоҳирадаги халқаро тадқиқотлар марказида малака оширган. Юздан ортиқ илмий ва маърифий мақолалар муаллифи. 1999 йилдан Ўзбекистон мусулмонлари идораси тизимида меҳнат қилади. Ҳозирда Масжидлар бўлими мудири.

— Республикамизда нечта масжид фаолият юритмоқда? Улардан нечтаси жомеъ масжидлари?
— Ҳозирда Ўзбекистон мусулмонлари идораси тизимида 2037 та масжид диёримиздаги мўмин-мусулмонларимизнинг диний эҳтиёжини қондириш мақсадида фаолият кўрсатиб келмоқда. Булардан 1919 таси жомеъ бўлиб, жума ва ҳайит  намозлари адо этилади, қолган 118 таси маҳаллий мақомга эга бўлиб, беш вақт намоз адо этиб келинмоқда.

— Ҳозирда юртимиздаги нечта масжидларда хатми Қуръон ўқилмоқда? Ўзбекистон мусулмонлари идораси хатми Қуръонларни ташкил қилишда қандай ишларни амалга оширяпти?
— Жорий 2013 йилнинг муборак Рамазон ойида Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфидаги 774 та масжидда хатми Қуръон бўлиши режалаштирилган.  Ҳозирда, яъни рамазон ойининг биринчи ўн беш кунлигида беш юздан зиёд масжидларда хатми Қуръон ўтказилмоқда. Хатми Қуръонлар барча ҳудудларнинг эҳтиёжига қараб таъминланди. Энг қувонарлиси, бу йил хатмга ўтаётган мингдан ортиқ мураттаб қорилар ўзимизнинг юртимиздан етишиб чиққан, ташқаридан қори таклиф қилишга эҳтиёжимиз йўқ.

— Авваллари қорилар сони жуда кам бўлиб, улар навбат билан бошқа масжидларда ҳам хатмга ўтишарди. Шу боис бўлса керак, 30 поралик Қуръони карим хатмлари 5-6 кундаёқ итмомига етар, бу ҳолат жамоатга оғилик қилиб, Қуръони каримни тадаббур билан тинглаш имкони кам бўларди. Сўнги йилларда бу борада қилинган ислоҳотлар ҳақида маълумот берсангиз.
— Хатми Қуръон ўтказиладиган масжидлар ва қорилар рўйхати марказлашган ҳолда Ўзбекистон мусулмонлари идораси Масжидлар бўлими томонидан ишлаб чиқилган. Юртимиздаги мўмин-мусулмонларга, хусусан ёши улуғлар ва ишга борадиган фуқароларимизга ҳар томонлама қулай шароитлар яратиш мақсадида хатми Қуръонларнинг ўтказиладиган куни 15 кундан кам бўлмаслиги белгиланди, зиёдаси эса ихтиёрий равишда 20, 25, 27 кунлик қилиб тақсимланган. Бу ҳолат хатмга ўтувчи қориларни ва ихлос билан тингловчи мўмин-мусулмонларимизни ҳам хурсанд қилмоқда. Тошкент вилояти Занги ота туманидаги «Ислом нури» масжидида бўлганимда 94 ёшга кирган Илёс отанинг тик турган ҳолида хатми Қуръонга иштирок этаётганлигига ўзим гувоҳ бўлдим. Отахон шундай табаррук ёшга етган бўлса-да, хатми Қуръонга қатнаётганига шукрона айтиб, 15 кунликдан кам бўлмаган хатм кўпчиликка маъқул бўлаётганини таъкидлаб, ўз ташаккурини билдирди. Хулоса қилиб айтганда, мўмин-мусулмонлар масжидларда яратилган шарт-шароитлардан, хусусан, тинчлик-хотиржамликда ўзларининг ибодатларини тўла-тўкис адо этаётганлигидан мамнун эканлигини изҳор қилишмоқда.

— Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Масжидлар бўлими кўмагида масжидлар таъмири, янги масжидларни ташкил этиш борасида қандай хайрли ишлар амалга оширилмоқда?
— Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан ҳар йили мақсадли равишда янги барпо этилаётган ёки таъмирталаб масжидларга моддий ёрдам кўрсатиб келинмоқда. Ўтган 2012 йилда 14 та масжид янгидан барпо этилди, йигирмага яқин масжидларга моддий ёрдам ажратилди. 2013 йилда 27 та масжид янгидан қурилмоқда,  124 та масжидда эса капитал таъмир ишлари олиб борилмоқда.

— Масжидлармизда кадрлар масаласи қай ҳолатда? Имом, ноибларнинг қанчаси олий диний маълумотга эга?
— Масжидларда кадрлар масаласида жиддий муаммолар йўқ, имом-хатибларнинг беш юздан зиёди, яъни 25%и олий маълумотли кадрларни ташкил қилади, қолган 75%и эса ўрта маълумотга эгалар.

— Келгусидаги режалар ҳақида маълумот берсангиз?
— Юртимизнинг барча жабҳаларида кузатилаётган ислоҳотлар каби диний жабҳада ҳам замон талабига мувофиқ, ислоҳотларни босқичма-босқич олиб бориш.

Давронбек Тожиалиев суҳбатлашди.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi Masjidlar bo‘limi mudiri Muhammadnazar Qayumov bilan suhbat

Muhammadnazar Qayumov 1974 yili Jizzax viloyati Baxmal tumanida tug‘ilgan. Imom al-Buxoriy nomidagi Toshkent Islom institutini tamomlagan (1994-1998). Qohiradagi xalqaro tadqiqotlar markazida malaka oshirgan. Yuzdan ortiq ilmiy va ma’rifiy maqolalar muallifi. 1999 yildan O‘zbekiston musulmonlari idorasi tizimida mehnat qiladi. Hozirda Masjidlar bo‘limi mudiri.

— Respublikamizda nechta masjid faoliyat yuritmoqda? Ulardan nechtasi jome’ masjidlari?
— Hozirda O‘zbekiston musulmonlari idorasi tizimida 2037 ta masjid diyorimizdagi mo‘min-musulmonlarimizning diniy ehtiyojini qondirish maqsadida faoliyat ko‘rsatib kelmoqda. Bulardan 1919 tasi jome’ bo‘lib, juma va hayit  namozlari ado etiladi, qolgan 118 tasi mahalliy maqomga ega bo‘lib, besh vaqt namoz ado etib kelinmoqda.

— Hozirda yurtimizdagi nechta masjidlarda xatmi Qur’on o‘qilmoqda? O‘zbekiston musulmonlari idorasi xatmi Qur’onlarni tashkil qilishda qanday ishlarni amalga oshiryapti?
— Joriy 2013 yilning muborak Ramazon oyida O‘zbekiston musulmonlari idorasi tasarrufidagi 774 ta masjidda xatmi Qur’on bo‘lishi rejalashtirilgan.  Hozirda, ya’ni ramazon oyining birinchi o‘n besh kunligida besh yuzdan ziyod masjidlarda xatmi Qur’on o‘tkazilmoqda. Xatmi Qur’onlar barcha hududlarning ehtiyojiga qarab ta’minlandi. Eng quvonarlisi, bu yil xatmga o‘tayotgan mingdan ortiq murattab qorilar o‘zimizning yurtimizdan yetishib chiqqan, tashqaridan qori taklif qilishga ehtiyojimiz yo‘q.

— Avvallari qorilar soni juda kam bo‘lib, ular navbat bilan boshqa masjidlarda ham xatmga o‘tishardi. Shu bois bo‘lsa kerak, 30 poralik Qur’oni karim xatmlari 5-6 kundayoq itmomiga yetar, bu holat jamoatga og‘ilik qilib, Qur’oni karimni tadabbur bilan tinglash imkoni kam bo‘lardi. So‘ngi yillarda bu borada qilingan islohotlar haqida ma’lumot bersangiz.
— Xatmi Qur’on o‘tkaziladigan masjidlar va qorilar ro‘yxati markazlashgan holda O‘zbekiston musulmonlari idorasi Masjidlar bo‘limi tomonidan ishlab chiqilgan. Yurtimizdagi mo‘min-musulmonlarga, xususan yoshi ulug‘lar va ishga boradigan fuqarolarimizga har tomonlama qulay sharoitlar yaratish maqsadida xatmi Qur’onlarning o‘tkaziladigan kuni 15 kundan kam bo‘lmasligi belgilandi, ziyodasi esa ixtiyoriy ravishda 20, 25, 27 kunlik qilib taqsimlangan. Bu holat xatmga o‘tuvchi qorilarni va ixlos bilan tinglovchi mo‘min-musulmonlarimizni ham xursand qilmoqda. Toshkent viloyati Zangi ota tumanidagi «Islom nuri» masjidida bo‘lganimda 94 yoshga kirgan Ilyos otaning tik turgan holida xatmi Qur’onga ishtirok etayotganligiga o‘zim guvoh bo‘ldim. Otaxon shunday tabarruk yoshga yetgan bo‘lsa-da, xatmi Qur’onga qatnayotganiga shukrona aytib, 15 kunlikdan kam bo‘lmagan xatm ko‘pchilikka ma’qul bo‘layotganini ta’kidlab, o‘z tashakkurini bildirdi. Xulosa qilib aytganda, mo‘min-musulmonlar masjidlarda yaratilgan shart-sharoitlardan, xususan, tinchlik-xotirjamlikda o‘zlarining ibodatlarini to‘la-to‘kis ado etayotganligidan mamnun ekanligini izhor qilishmoqda.

— O‘zbekiston musulmonlari idorasining Masjidlar bo‘limi ko‘magida masjidlar ta’miri, yangi masjidlarni tashkil etish borasida qanday xayrli ishlar amalga oshirilmoqda?
— O‘zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan har yili maqsadli ravishda yangi barpo etilayotgan yoki ta’mir talab masjidlarga moddiy yordam ko‘rsatib kelinmoqda. O‘tgan 2012 yilda 14 ta masjid yangidan barpo etildi, yigirmaga yaqin masjidlarga moddiy yordam ajratildi. 2013 yilda 27 ta masjid yangidan qurilmoqda,  124 ta masjidda esa kapital ta’mir ishlari olib borilmoqda.

— Masjidlarmizda kadrlar masalasi qay holatda? Imom, noiblarning qanchasi oliy diniy ma’lumotga ega?
— Masjidlarda kadrlar masalasida jiddiy muammolar yo‘q, imom-xatiblarning besh yuzdan ziyodi, ya’ni 25%i oliy ma’lumotli kadrlarni tashkil qiladi, qolgan 75%i esa o‘rta ma’lumotga egalar.

— Kelgusidagi rejalar haqida ma’lumot bersangiz?
— Yurtimizning barcha jabhalarida kuzatilayotgan islohotlar kabi diniy jabhada ham zamon talabiga muvofiq, islohotlarni bosqichma-bosqich olib borish.

Davronbek Tojialiyev suhbatlashdi.

• Олдинги
• Кейинги