Чақалоқ сочини қачон олиш керак?

Савол: Чақалоқ туғилгандан сўнг 40 кун ичида сочини олса фазилатли бўлади деб эшитдим. Бу ҳақда бирор ҳадис борми? (Фарҳод)

Жавоб: Чақалоқ сочи олиниши ҳақида бир қанча ривоятлар нақл қилинган.

عَنْ سَلْمَانَ بْنِ عَامِرٍ الضَّبِّيِّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: مَعَ الْغُلاَمِ عَقِيقَةٌ فَأَهْرِيقُوا عَنْهُ دَمًا وَأَمِيطُوا عَنْهُ الأَذَى. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ وَأَصْحَابُ السُّنَنِ وَالدَّارِمِيُّ وَأَحْمَدُ.

Салмон ибн Омир Зоббий розияллоҳу анҳу ривоят қилади: “Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “(Ҳар бир) бола билан ақиқа (бор)дир. Бас, унинг учун қон чиқаринг ва ундаги нопокликни кетказинг!” деб айтганларини эшитганман” (Бухорий, Сунан соҳиблари, Доримий ва Аҳмад ривояти).

Чақалоқ туғилганида унинг номидан қон чиқарилади ва ундаги нопок, азият берувчи нарсаларни кетказилади. Боладаги нопок нарсалар туғилган пайтида унга ёпишиб қолган қон ва сочдир. Баъзи уламолар ўғил бола олатининг хатна қилинадиган қисми ҳам шунга киради, дейишган.

عَنْ سَمُرَةَ بْنِ جُنْدُبٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: كُلُّ غُلاَمٍ رَهِينَةٌ بِعَقِيقَتِهِ تُذْبَحُ عَنْهُ يَوْمَ سَابِعِهِ وَيُحْلَقُ وَيُسَمَّى. رَوَاهُ أَصْحَابُ السُّنَنِ وَأَحْمَدُ وَالدَّارِمِيُّ وَالْبَيْهَقِيُّ وَالطَّبَرَانِيُّ وَسَنَدُهُ صَحِيحٌ.

Самура ибн Жундуб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай деганлар: “Ҳар бир бола ақиқаси билан гаровланган. Ун(инг номи)дан еттинчи куни (жонлиқ) сўйилади, сочи олинади ва исм қўйилади” (Сунан соҳиблари, Аҳмад, Доримий, Байҳақий ва Табароний ривояти. Ривоят санади саҳиҳ).

Бу ҳадисда айтилишича, боланинг баъзи ишлари ақиқага боғлиқ экан. Агар ақиқа қилинса, ўша ишлар юзага чиқади. Чақалоқ туғиланининг еттинчи куни унинг номидан ақиқа қилинади, сочи олинади ва исм қўйилади. Сочи олинганидан кейин унинг вазни миқдорида кумуш ёки унинг қиймати камбағалларга садақа қилинади.

عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ قَالَ: عَقَّ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ الْحَسَنِ بِشَاةٍ وَقَالَ: يَا فَاطِمَةُ احْلِقِي رَأْسَهُ وَتَصَدَّقِي بِزِنَةِ شَعْرِهِ فِضَّةً قَالَ: فَوَزَنَتْهُ فَكَانَ وَزْنُهُ دِرْهَمًا أَوْ بَعْضَ دِرْهَمٍ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَالْحَاكِمُ وَسَنَدُهُ حَسَنٌ.

Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳу ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Ҳасан номидан бир қўй сўйдилар ва: “Эй Фотима, унинг сочини ол ва сочининг оғирлиги миқдорида кумуш садақа қил”, дедилар. Мен уни тортиб кўргандим, оғирлиги бир дирҳам ёки ундан камроқ чиқди” (Термизий ва Ҳоким ривояти. Ривоят санади ҳасан).

Бир дирҳам деярли 3 граммга тенг. Демак, Ҳасан ибн Али розияллоҳу анҳунинг сочи олинганида, вазни 2.5-3 грамм атрофида чиққан. Ривоятга кўра, чақалоқ сочини унинг онаси олиб, вазнини тортиш ва кумуш садақа қилишни отаси амалга оширади.

Хулоса қиладиган бўлсак, чақалоқ (қиз ёки ўғил бўлишидан қатъи назар) туғилганидан бир ҳафта ўтиб, унинг сочи олиниб, сочи оғирлиги мидорида кумуш ёки унинг қийматини садақа қилиш мустаҳабдир. Лекин бунда тиббий жиҳатларига ҳам эътибор бериш лозим. Чунончи, боланинг сочини ўткир устарада эмас, балки қайчи ёки махсус асбоб ёрдамида олиш мақсадга мувофиқ. Акс ҳолда боланинг бошига азият етиши мумкин. Сабаби чақалоқ бошида майда, кўзга кўринмас томирлар бўлиб, уларга шикаст етса, боланинг жисмоний ва руҳий ҳолатига зарар бўлиши мумкин. Масаланинг бу жиҳатига ҳам эътиборли бўлиш лозим. Валлоҳу аълам! (Одилхон қори Юнусхон ўғли)

Мавзуга доир мақола: Ақиқанинг ҳикмати

* * *

Savol: Chaqaloq tug‘ilgandan so‘ng 40 kun ichida sochini olsa fazilatli bo‘ladi deb eshitdim. Bu haqda biror hadis bormi? (Farhod)

Javob: Chaqaloq sochi olinishi haqida bir qancha rivoyatlar naql qilingan.

عَنْ سَلْمَانَ بْنِ عَامِرٍ الضَّبِّيِّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: مَعَ الْغُلاَمِ عَقِيقَةٌ فَأَهْرِيقُوا عَنْهُ دَمًا وَأَمِيطُوا عَنْهُ الأَذَى. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ وَأَصْحَابُ السُّنَنِ وَالدَّارِمِيُّ وَأَحْمَدُ.

Salmon ibn Omir Zobbiy roziyallohu anhu rivoyat qiladi: “Men Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “(Har bir) bola bilan aqiqa (bor)dir. Bas, uning uchun qon chiqaring va undagi nopoklikni ketkazing!” deb aytganlarini eshitganman” (Buxoriy, Sunan sohiblari, Dorimiy va Ahmad rivoyati).

Chaqaloq tug‘ilganida uning nomidan qon chiqariladi va undagi nopok, aziyat beruvchi narsalarni ketkaziladi. Boladagi nopok narsalar tug‘ilgan paytida unga yopishib qolgan qon va sochdir. Ba’zi ulamolar o‘g‘il bola olatining xatna qilinadigan qismi ham shunga kiradi, deyishgan.

عَنْ سَمُرَةَ بْنِ جُنْدُبٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: كُلُّ غُلاَمٍ رَهِينَةٌ بِعَقِيقَتِهِ تُذْبَحُ عَنْهُ يَوْمَ سَابِعِهِ وَيُحْلَقُ وَيُسَمَّى. رَوَاهُ أَصْحَابُ السُّنَنِ وَأَحْمَدُ وَالدَّارِمِيُّ وَالْبَيْهَقِيُّ وَالطَّبَرَانِيُّ وَسَنَدُهُ صَحِيحٌ.

Samura ibn Jundub roziyallohu anhudan rivoyat qilinishicha, Rasululloh sollallohu alayhi va sallam shunday deganlar: “Har bir bola aqiqasi bilan garovlangan. Un(ing nomi)dan yettinchi kuni (jonliq) so‘yiladi, sochi olinadi va ism qo‘yiladi” (Sunan sohiblari, Ahmad, Dorimiy, Bayhaqiy va Tabaroniy rivoyati. Rivoyat sanadi sahih).

Bu hadisda aytilishicha, bolaning ba’zi ishlari aqiqaga bog‘liq ekan. Agar aqiqa qilinsa, o‘sha ishlar yuzaga chiqadi. Chaqaloq tug‘ilanining yettinchi kuni uning nomidan aqiqa qilinadi, sochi olinadi va ism qo‘yiladi. Sochi olinganidan keyin uning vazni miqdorida kumush yoki uning qiymati kambag‘allarga sadaqa qilinadi.

عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ قَالَ: عَقَّ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ الْحَسَنِ بِشَاةٍ وَقَالَ: يَا فَاطِمَةُ احْلِقِي رَأْسَهُ وَتَصَدَّقِي بِزِنَةِ شَعْرِهِ فِضَّةً قَالَ: فَوَزَنَتْهُ فَكَانَ وَزْنُهُ دِرْهَمًا أَوْ بَعْضَ دِرْهَمٍ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَالْحَاكِمُ وَسَنَدُهُ حَسَنٌ.

Ali ibn Abu Tolib roziyallohu anhu rivoyat qiladi: “Rasululloh sollallohu alayhi va sallam Hasan nomidan bir qo‘y so‘ydilar va: “Ey Fotima, uning sochini ol va sochining og‘irligi miqdorida kumush sadaqa qil”, dedilar. Men uni tortib ko‘rgandim, og‘irligi bir dirham yoki undan kamroq chiqdi” (Termiziy va Hokim rivoyati. Rivoyat sanadi hasan).

Bir dirham deyarli 3 grammga teng. Demak, Hasan ibn Ali roziyallohu anhuning sochi olinganida, vazni 2.5-3 gramm atrofida chiqqan. Rivoyatga ko‘ra, chaqaloq sochini uning onasi olib, vaznini tortish va kumush sadaqa qilishni otasi amalga oshiradi.

Xulosa qiladigan bo‘lsak, chaqaloq (qiz yoki o‘g‘il bo‘lishidan qat’i nazar) tug‘ilganidan bir hafta o‘tib, uning sochi olinib, sochi og‘irligi midorida kumush yoki uning qiymatini sadaqa qilish mustahabdir. Lekin bunda tibbiy jihatlariga ham e’tibor berish lozim. Chunonchi, bolaning sochini o‘tkir ustarada emas, balki qaychi yoki maxsus asbob yordamida olish maqsadga muvofiq. Aks holda bolaning boshiga aziyat yetishi mumkin. Sababi chaqaloq boshida mayda, ko‘zga ko‘rinmas tomirlar bo‘lib, ularga shikast yetsa, bolaning jismoniy va ruhiy holatiga zarar bo‘lishi mumkin. Masalaning bu jihatiga ham e’tiborli bo‘lish lozim. Vallohu a’lam! (Odilxon qori Yunusxon o‘g‘li)

Mavzuga doir maqola: Aqiqaning hikmati

• Олдинги
• Кейинги