Мўмин бахтсиз бўлмайди!

– Мўмин қандай бўлмайди?

Ҳар галгидек бир яхши гап айтишингизни билганим, тезроқ эшитгим келгани учун, ўйламасдан ҳам туриб, “шаҳар бераман”.

– Наҳот, ҳадис эсингизда йўқ?

– Ёлғончи бўлмайди!

– Тўппа-тўғри. Лекин ўзим айтмасам, барибир тополмайсиз. Мўмин ҳеч қачон бахтсиз бўлмайди!

Дугонам Сурайё билан суҳбатдан.

Ҳар гал сиз билан суҳбатлардан кўнглим мунаввар тортади, хазина топган камбағалдек қувонаман. Бу сафар ҳам шундай бўлди. Сиз айтган биргина жумла мен учун қанчалар хотиржамлик, ҳикматлар олиб келганини билсангиз эди!

Ахир, шу гапингиз қанча саволларимга жавоб, неча кузатувларимга асос бўлди. Жуда кўп фойдаландим, яна фойдаланаман. Ахир, ҳикмат – мўминнинг йўқотган нарсаси, қаердан топса, олишга, корига яратишга ҳақли.

Аввало, одам ҳеч қачон ўзини бахтсиз ҳис қилмасин, шундай бўлдими, у аламзада борлиққа айланади. Кўзига ҳамма нарса ёмон кўринади. Ўй-хаёл ҳолдан тойдиради, ҳафсаласиз бўлиб қолади. Аллоҳ сақласин, бу аҳвол бора-бора эгасини исёнга бошлайди.

Аслида, одамнинг бошидан нималар ўтмайди, дейсиз! Баъзан синовлар шиддати қошида инсон ақлини йўқотар даражага етиши мумкин. Бу одамзодга хос ҳолат. Кимдир ўзини унутиб, бирпас бўлса ҳам ғамини енгиллатиш учун ножоиз йўлларни тутади. Кимлардир жонига қасд қилишгача боради. Фақат мўмин одам синовларнинг қийматини билади. Чунки у кўнглидаги хотиржамликнинг бош сабаби – имтиҳонлар онамиздан ҳам меҳрибон Зотдан эканини англайди. Бошига неки келмасин: “Инна лиллаҳи ва инна илайҳи рожиъун” дея ҳақиқатни таъкидлайди. Яратганнинг Одам ва зурриётларига қасамёд этиб, огоҳлантирганини ёдида тутади: “...ҳақиқатан, инсонни (дин ва дунё ишларида меҳнат ва) машаққатда (бўлиш учун) яратдик” (Балад, 4–5). Ва яна билади: “Бас, албатта, ҳар бир қийинчилик билан бирга енгиллик бордир. Албатта, ҳар бир қийинчилик билан бирга енгиллик бордир” (Шарҳ, 5–6).

Мусибат ва синовлар пайғамбарлар, авлиёлар йўли эканини мўмин киши унутмайди. Шу сабабли ҳам у бахтсиз бўлмайди. Намоз билан, ибодат билан, итоат билан сабр қилади. Кўзёшларини кўрсатмай йиғлашнинг, ғами билан бошқаларга озор бермасликнинг, атрофдагиларга табассум қила олишнинг, кўнгли вайронлигини яшириб, бир вайрон дилни обод этишнинг уддасидан чиқади.

Энг яқин кишиси кўнглини синдирган, алданган мўминни кўрдим, кўзи намли, дили ғамли эди. Юзида кўнгли каби синиқ табассум: “Шунақа бўлиши ҳам мумкин экан-да...” Кейин нарироқда етаклашиб кетаётган жажжи болакайларнинг бири йиқилганини кўриб, сапчиб туриб ўша томонга югурди. Кичкинтойни ўрнидан турғизиб, кийимларини қоқиб, бошини силаб қўйди...

Молини йўқотган мўминни кўрдим, бошқалардек кўзёш тўкди, йиғлади ва ҳолатига бир оздан кейин изоҳ берди: “Топганимга ҳаром аралашган экан-да, Ўзи кечирсин. Гуноҳларимга каффорат бўлсин...”

Умидлари, чиройли орзулари кундан-кун чил-чил бўлиб бораётганини жимгина кузатаётган мўминни кўрдим. Ғамлар юрагини сиқувга олиб, дунёга сиғмас даражага келтирган... Шу ҳолида ҳам ўзини йўқотмай, йиғлай-йиғлай бошини саждага қўяётган, “Нега мен бахтсизман?” деб эмас, “Ўзинг борсан, ҳолимни кўриб турибсан, мен учун нимада, кимда хайр борлигини Сен биласан. Кўзёшларимнинг ажрини беришингдан, мендан бу азобларни кўтариб, ёруғлик, енгилликлар ато этишингдан умидворман”, дея дуо қилаётган...

Фарзандини тупроққа топширган мўминни кўрдим. Охирги йўлга кузатиш олдидан: “Сўнг сафарингиз бехатар бўлсин”, дея фарзанди бошини силаётган... Кимлардир дод-вой қилаётган жойда, “Қўйинглар, боламга озор етмасин”, дея ўзи бош бўлиб таҳлилу такбир айтаётган... “Жигаргўшамни Ўзингга омонат топширдим”, дея кўзёшларини артаётган... Ўзи сингари фарзанд доғини кўрганларга ажру мукофот сўраб дуо қилаётган, нажотни ибодатдан, тиловатдан ахтарган... Аммо “Бахтсизман” сўзини оғзига олмаган...

Имтиҳоннинг турлари кўп, кимга ундоқ, кимга бундоқ. Қайғусиз, муаммосиз инсоннинг ўзи йўқ. Мўмин ҳам одам, балки синовлар онида оғзини тўлдириб “Бахтлиман” дея олмас, бироқ “Бахтсизман” демайди, бу сўзнинг исёнлигини билгани учун ҳам. Чунки у тафаккур қилади, ҳар қадамидан ҳикмат ахтаради...

Бу – менинг кузатувларим. Сўзимга яна сизнинг гапингиз билан нуқта қўйишни истадим, дўст. “Балки бошқалар учун бир нарсани йўқотиш, ҳамма нарсасини бой беришга баробардир. Лекин мўмин ҳеч нимаси қолмаганида ҳам Аллоҳ борлигини билади, таскинни ибодатдан қидиради. Кўнглида Аллоҳ севгиси, Расулуллоҳ ёди, ширин соғинчлар, Дийдорга ишонч, эзгу ниятлар, қўлида Қуръони бўлган одамни синовлар енга олармиди? Шунча тенгсиз неъматлар ичидаги одам бахтсиз бўладими?”

Зумрад Фозилжон қизи

“Ҳидоят” журналининг 2012 йил, 12-сонидан олинди.

* * *

– Mo‘min qanday bo‘lmaydi?

Har galgidek bir yaxshi gap aytishingizni bilganim, tezroq eshitgim kelgani uchun, o‘ylamasdan ham turib, “shahar beraman”.

– Nahot, hadis esingizda yo‘q?

– Yolg‘onchi bo‘lmaydi!

– To‘ppa-to‘g‘ri. Lekin o‘zim aytmasam, baribir topolmaysiz. Mo‘min hech qachon baxtsiz bo‘lmaydi!

Dugonam Surayyo bilan suhbatdan.

Har gal siz bilan suhbatlardan ko‘nglim munavvar tortadi, xazina topgan kambag‘aldek quvonaman. Bu safar ham shunday bo‘ldi. Siz aytgan birgina jumla men uchun qanchalar xotirjamlik, hikmatlar olib kelganini bilsangiz edi!

Axir, shu gapingiz qancha savollarimga javob, necha kuzatuvlarimga asos bo‘ldi. Juda ko‘p foydalandim, yana foydalanaman. Axir, hikmat – mo‘minning yo‘qotgan narsasi, qaerdan topsa, olishga, koriga yaratishga haqli.

Avvalo, odam hech qachon o‘zini baxtsiz his qilmasin, shunday bo‘ldimi, u alamzada borliqqa aylanadi. Ko‘ziga hamma narsa yomon ko‘rinadi. O‘y-xayol holdan toydiradi, hafsalasiz bo‘lib qoladi. Alloh saqlasin, bu ahvol bora-bora egasini isyonga boshlaydi.

Aslida, odamning boshidan nimalar o‘tmaydi, deysiz! Ba’zan sinovlar shiddati qoshida inson aqlini yo‘qotar darajaga yetishi mumkin. Bu odamzodga xos holat. Kimdir o‘zini unutib, birpas bo‘lsa ham g‘amini yengillatish uchun nojoiz yo‘llarni tutadi. Kimlardir joniga qasd qilishgacha boradi. Faqat mo‘min odam sinovlarning qiymatini biladi. Chunki u ko‘nglidagi xotirjamlikning bosh sababi – imtihonlar onamizdan ham mehribon Zotdan ekanini anglaydi. Boshiga neki kelmasin: “Inna lillahi va inna ilayhi roji’un” deya haqiqatni ta’kidlaydi. Yaratganning Odam va zurriyotlariga qasamyod etib, ogohlantirganini yodida tutadi: “...haqiqatan, insonni (din va dunyo ishlarida mehnat va) mashaqqatda (bo‘lish uchun) yaratdik” (Balad, 4–5). Va yana biladi: “Bas, albatta, har bir qiyinchilik bilan birga yengillik bordir. Albatta, har bir qiyinchilik bilan birga yengillik bordir” (Sharh, 5–6).

Musibat va sinovlar payg‘ambarlar, avliyolar yo‘li ekanini mo‘min kishi unutmaydi. Shu sababli ham u baxtsiz bo‘lmaydi. Namoz bilan, ibodat bilan, itoat bilan sabr qiladi. Ko‘zyoshlarini ko‘rsatmay yig‘lashning, g‘ami bilan boshqalarga ozor bermaslikning, atrofdagilarga tabassum qila olishning, ko‘ngli vayronligini yashirib, bir vayron dilni obod etishning uddasidan chiqadi.

Eng yaqin kishisi ko‘nglini sindirgan, aldangan mo‘minni ko‘rdim, ko‘zi namli, dili g‘amli edi. Yuzida ko‘ngli kabi siniq tabassum: “Shunaqa bo‘lishi ham mumkin ekan-da...” Keyin nariroqda yetaklashib ketayotgan jajji bolakaylarning biri yiqilganini ko‘rib, sapchib turib o‘sha tomonga yugurdi. Kichkintoyni o‘rnidan turg‘izib, kiyimlarini qoqib, boshini silab qo‘ydi...

Molini yo‘qotgan mo‘minni ko‘rdim, boshqalardek ko‘zyosh to‘kdi, yig‘ladi va holatiga bir ozdan keyin izoh berdi: “Topganimga harom aralashgan ekan-da, O‘zi kechirsin. Gunohlarimga kafforat bo‘lsin...”

Umidlari, chiroyli orzulari kundan-kun chil-chil bo‘lib borayotganini jimgina kuzatayotgan mo‘minni ko‘rdim. G‘amlar yuragini siquvga olib, dunyoga sig‘mas darajaga keltirgan... Shu holida ham o‘zini yo‘qotmay, yig‘lay-yig‘lay boshini sajdaga qo‘yayotgan, “Nega men baxtsizman?” deb emas, “O‘zing borsan, holimni ko‘rib turibsan, men uchun nimada, kimda xayr borligini Sen bilasan. Ko‘zyoshlarimning ajrini berishingdan, mendan bu azoblarni ko‘tarib, yorug‘lik, yengilliklar ato etishingdan umidvorman”, deya duo qilayotgan...

Farzandini tuproqqa topshirgan mo‘minni ko‘rdim. Oxirgi yo‘lga kuzatish oldidan: “So‘ng safaringiz bexatar bo‘lsin”, deya farzandi boshini silayotgan... Kimlardir dod-voy qilayotgan joyda, “Qo‘yinglar, bolamga ozor yetmasin”, deya o‘zi bosh bo‘lib tahlilu takbir aytayotgan... “Jigargo‘shamni O‘zingga omonat topshirdim”, deya ko‘zyoshlarini artayotgan... O‘zi singari farzand dog‘ini ko‘rganlarga ajru mukofot so‘rab duo qilayotgan, najotni ibodatdan, tilovatdan axtargan... Ammo “Baxtsizman” so‘zini og‘ziga olmagan...

Imtihonning turlari ko‘p, kimga undoq, kimga bundoq. Qayg‘usiz, muammosiz insonning o‘zi yo‘q. Mo‘min ham odam, balki sinovlar onida og‘zini to‘ldirib “Baxtliman” deya olmas, biroq “Baxtsizman” demaydi, bu so‘zning isyonligini bilgani uchun ham. Chunki u tafakkur qiladi, har qadamidan hikmat axtaradi...

Bu – mening kuzatuvlarim. So‘zimga yana sizning gapingiz bilan nuqta qo‘yishni istadim, do‘st. “Balki boshqalar uchun bir narsani yo‘qotish, hamma narsasini boy berishga barobardir. Lekin mo‘min hech nimasi qolmaganida ham Alloh borligini biladi, taskinni ibodatdan qidiradi. Ko‘nglida Alloh sevgisi, Rasululloh yodi, shirin sog‘inchlar, Diydorga ishonch, ezgu niyatlar, qo‘lida Qur’oni bo‘lgan odamni sinovlar yenga olarmidi? Shuncha tengsiz ne’matlar ichidagi odam baxtsiz bo‘ladimi?”

Zumrad Foziljon qizi

“Hidoyat” jurnalining 2012 yil, 12-sonidan olindi.

• Олдинги
• Кейинги