Тилимиз тўғри бўлса...

Рукн: Жамият Чоп этилган: 10.12.2014

Бизга берилган улуғ неъматлардан бири тилдир. Бу неъматдан оқилона фойдалансак, улуғ даражаларга етамиз. Аммо уни сақлай билмасак, икки дунёда ҳам зараримизга хизмат қилади.

Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай деганлар: “То банданинг қалби тўғри бўлмагунича, имони тўғри бўлмайди. То тили тўғри бўлмагунича, қалби тўғри бўлмайди. Киши то қўшниси унинг озорларидан омон бўлмагунича жаннатга кирмайди” (Абу Дунё ривояти).

Мўмин одам тилига эрк бермайди. Пайғамбар (алайҳиссалом) тилни тийиш борасида яна бундай марҳамат қилганлар: “Мўминнинг тили қалбида. Агар бирор нарсани гапиришни хоҳласа, қалби билан ўйлайди, сўнг тилига чиқаради. Мунофиқнинг тили қалбидан ташқарида, хаёлига келган нарсани тилига чиқаради, қалби билан ўйламайди” (Хароитий ривояти).

Ёлғон, ғийбат, чақимчилик, риё, шубҳа-гумон, ўзгаларни ҳақорат қилиш каби иллатларнинг барчаси шайтон алдовларига учган киши тилидан содир бўлади.

Пайғамбаримиздан (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) “Мусулмон ким?” деб сўралганида у зот: “Мусулмон қўлидан ва тилидан бошқалар озор чекмаган кишидир”, дедилар.

Баъзан кўча-кўйда, жамоат жойларида айрим ёшларнинг ўйламай айтилган, пардасиз сўзлари қулоғимизга чалинади. Эътибор берсангиз, бу сўзлашувларда на маъно бор, на мақсад. Ҳар ким ўз ҳолича, ёнидагига қулоқ солмай гапираверади, бемалол бир-бирларини ҳақорат қилишади. Энг ёмони, бундай гаплашиш сўзлашув услубига айланиб қолаётгандек. Ота-оналар болалари тилидан бирор ножўя сўз чиқса, уларга яхшилаб насиҳат қилишлари, бу ишлари гуноҳ эканини тушунтиришлари керак. Мўмин-мусулмон охиратда тили туфайли азобланишидан, беҳуда, ёлғон сўзлар боис амаллари пучга чиқиб қолишидан қўрқиши лозим. Чунки тилимиздан чиққан ҳар бир сўзни фаришталар ёзиб боришади.

“Ўнг ва чап (томон)да ўтирган икки қабул қилувчи (ёзиб тургувчи фаришта инсоннинг айтган ва қилган барча яхши-ёмон сўз-амалларини) қабул қилиб ёзиб турурлар. У бирон сўзни талаффуз қилмас, магар (талаффуз қилса) унинг олдида ҳозиру нозир бўлган бир кузатувчи (фаришта у сўзни ёзиб олур)” (Қоф, 17 – 18).

Демак, инсонни жаннатга етакловчи ҳам, дўзахга олиб борувчи ҳам тилдир. Ҳақ таоло барчаларимизни тилимиз сабабли келадиган мусибатлардан асрасин.

Эрдон Эсонов,

Тошкентдаги “Шайх Зиёвуддинхон” жоме масжиди имом-хатиби

“Ҳидоят” журналининг 2011 йил, 10-сонидан олинди.

* * *

Bizga berilgan ulug‘ ne’matlardan biri tildir. Bu ne’matdan oqilona foydalansak, ulug‘ darajalarga yetamiz. Ammo uni saqlay bilmasak, ikki dunyoda ham zararimizga xizmat qiladi.

Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) bunday deganlar: “To bandaning qalbi to‘g‘ri bo‘lmagunicha, imoni to‘g‘ri bo‘lmaydi. To tili to‘g‘ri bo‘lmagunicha, qalbi to‘g‘ri bo‘lmaydi. Kishi to qo‘shnisi uning ozorlaridan omon bo‘lmagunicha jannatga kirmaydi” (Abu Dunyo rivoyati).

Mo‘min odam tiliga erk bermaydi. Payg‘ambar (alayhissalom) tilni tiyish borasida yana bunday marhamat qilganlar: “Mo‘minning tili qalbida. Agar biror narsani gapirishni xohlasa, qalbi bilan o‘ylaydi, so‘ng tiliga chiqaradi. Munofiqning tili qalbidan tashqarida, xayoliga kelgan narsani tiliga chiqaradi, qalbi bilan o‘ylamaydi” (Xaroitiy rivoyati).

Yolg‘on, g‘iybat, chaqimchilik, riyo, shubha-gumon, o‘zgalarni haqorat qilish kabi illatlarning barchasi shayton aldovlariga uchgan kishi tilidan sodir bo‘ladi.

Payg‘ambarimizdan (sollallohu alayhi va sallam) “Musulmon kim?” deb so‘ralganida u zot: “Musulmon qo‘lidan va tilidan boshqalar ozor chekmagan kishidir”, dedilar.

Ba’zan ko‘cha-ko‘yda, jamoat joylarida ayrim yoshlarning o‘ylamay aytilgan, pardasiz so‘zlari qulog‘imizga chalinadi. E’tibor bersangiz, bu so‘zlashuvlarda na ma’no bor, na maqsad. Har kim o‘z holicha, yonidagiga quloq solmay gapiraveradi, bemalol bir-birlarini haqorat qilishadi. Eng yomoni, bunday gaplashish so‘zlashuv uslubiga aylanib qolayotgandek. Ota-onalar bolalari tilidan biror nojo‘ya so‘z chiqsa, ularga yaxshilab nasihat qilishlari, bu ishlari gunoh ekanini tushuntirishlari kerak. Mo‘min-musulmon oxiratda tili tufayli azoblanishidan, behuda, yolg‘on so‘zlar bois amallari puchga chiqib qolishidan qo‘rqishi lozim. Chunki tilimizdan chiqqan har bir so‘zni farishtalar yozib borishadi.

“O‘ng va chap (tomon)da o‘tirgan ikki qabul qiluvchi (yozib turguvchi farishta insonning aytgan va qilgan barcha yaxshi-yomon so‘z-amallarini) qabul qilib yozib tururlar. U biron so‘zni talaffuz qilmas, magar (talaffuz qilsa) uning oldida hoziru nozir bo‘lgan bir kuzatuvchi (farishta u so‘zni yozib olur)” (Qof, 17 – 18).

Demak, insonni jannatga yetaklovchi ham, do‘zaxga olib boruvchi ham tildir. Haq taolo barchalarimizni tilimiz sababli keladigan musibatlardan asrasin.

Erdon Esonov,

Toshkentdagi “Shayx Ziyovuddinxon” jome masjidi imom-xatibi

“Hidoyat” jurnalining 2011 yil, 10-sonidan olindi.