Шуҳрат либосини кийманг!

Барча соҳалардаги каби кийинишда ҳам мўътадиллик зарур. Одамларнинг кимўзарга камёб ва қимматбаҳо кийим кийиб, бу билан фахрланиши ҳам, бир жинснинг ўзга жинсга тақлид қилиши ҳам қораланади.
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Эҳтимол, жулдур кийимли, тупроққа беланган бир кимсанинг дуоларини Аллоҳ ижобат этиб, уни аброрлардан қилар”, деганлар (Термизий ривояти).
Ёш йигит-қизларнинг кўча-кўйда одамлар нигоҳини ўзига қаратиб, қоматини кийимлар кўргазмасига айлантириб юриши айни ҳамоқатдир. Баъзи бекорчи ёшлар уйларида соатлаб вақтларини қиёфаларини янада жозибадорроқ қилишга, хушбичимли эканларига ўзларини ишонтиришга сарфлашади. Улар кийимларни жисмларига монанд қилишни айни камолот нишонаси, деб ҳисоблашади. Шу вақтларини илм олиш ёки ҳунар ўрганишга бағишлашса, ўзларига ҳам, жамиятга ҳам фойдалироқ бўлармиди?
Динимиз бу каби енгилтакликни қоралайди ва мусулмонларни бундан холи бўлишга ундайди... Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ким дунёда шуҳрат либосини кийса, қиёмат куни Аллоҳ унга хорлик кийимини кийдиради ва унга ўт қўяди”, деганлар (Ибн Можа ривояти).
Кийиниш одобларидан хабарсиз, ўзига бино қўйган эр ёки аёл қимматбаҳо кийим нуқсонларимизни беркитади деб ўйлашади... Қани эди шундай бўлса!
Абу Бурайда (розиаллоҳу анҳу) айтади: “Ойша (розийаллоҳу анҳо) олдиларига кирдим, Ойша онамиз бизга эчки терисидан тикилган кўйлак ва Яманда тўқилган дағал изорни олиб чиқдилар ва қасам ичиб, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) шу икки либосда жон таслим қилганларини айтдилар” (Бухорий ривояти).
Жобирдан (розийаллоҳу анҳу) ривоят қилинади: “Али билан Фотиманинг (розийллоҳу анҳумо) тўйларида бўлдик, бундан яхши тўйни кўрмадик. Уларнинг тўшакларини хурмо толалари билан тўлдириб бердик ва майиз еб зиёфат қилдик. Фотиманинг ўша кунги тўшаклари қўй терисидан эди”.
Ортиқча нарсага қизиқмаслик ва зарурига қаноат қилиш хулқ камолотининг аломатларидандир. Кишининг ҳожатига яраша нарсага қаноат қилиши яхши ном чиқаришига, ҳаётда ортиқчаликка интилиши эса, руҳий безовталикка сабаб бўлади.
Бундан динимиз эски-туски кийимлар кийишни, одамлар ёқтирмаган кўринишни маъқуллаб, жоҳил кимсалар каби йиртиқ-ямоқ кийим кийишга, жулдур либосда юришга чақирар экан-да, деган фикр келиб чиқмайди.
Бир киши Абдуллоҳ ибн Умардан (розийаллоҳу анҳу): “Қанақа кийим кияй?” деб сўради. У зот: “Жоҳиллар масхараламайдиган ва ҳокимлар айбламайдиганини”, деб жавоб қилди. “У қандай кийим, нархи қанча бўлиши керак?” деди у. “Беш дирҳам билан йигирма дирҳам ўртасида”, деди Ибн Умар (Табароний ривояти).
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) олдиларига бир киши келди. Кийими жуда эски эди. У зот: “Молинг борми?” деб сўрадилар. “Бор”, деди у. “Қандай мол?” деб сўрадилар ҳазрати Пайғамбаримиз (алайҳиссалом). “Менга Аллоҳ таоло турли моллардан ато қилган”, деди у. Шунда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Агар Аллоҳ сенга мол ато қилган бўлса, Унинг неъмати ва карамининг асари сенда кўриниб турсин”, деб марҳамат қилдилар (Насаий ривояти).
Яна бир ҳадисда: “Қайси бирингизнинг имконияти бўлса, жума кунига кундалик кийимидан бошқа кийим кийсин”, дейилади (Абу Довуд ривояти).
Динимиз мусулмонларга безанишни ва чиройли қиёфани маъқул куради. Лекин бунда ташини бўяб, ичини хароб қиладиган, қимматбаҳо вақтини ва молини жисмини бежаш учун сарфлайдиган одам билан эътиборини ўзлигини сақлаш, олижаноб хислатларини такомиллаштиришга қаратган ва меҳнат заҳматлари билан бирга ўзига ярашган кийим кийишни унутмаган киши ўртасида катта фарқ борлигини уқтиради. Камтарлик фақат қўл қовуштириш ё хароб кийиниш эмас, балки ҳаддан ошмаслик, қўпол булмаслик, манмансирамаслик, кучи етса ҳам кечиримли бўлиш, ўзига эътиборни қаратавермаслик, кўп гапирмасликдир.
Бугун инсон йилнинг ҳар фаслини кети узилмайдиган кийимлар оламидаги янгиликлар билан кутиб олади. Кийимларининг буниси ёзги, униси кузги, учинчиси қишга, туртинчиси фақат баҳорга мўлжалланган. Буниси ҳам майли, куннинг турли пайтлари учун турли кийим танлайди. Ҳатто баъзи аёллар эрларига: “Бу куйлакни фалончининг уйига кийиб борганман, писмадончининг тўйига ҳам кийиб бораманми?” деб хархаша қилишади. Бундай иллат узини билганлар учун ётдир.
Ислом аёлларга тилла, кумуш тақинчоқлар тақишга рухсат берган. Аммо тилла тақинчоқларга ҳирс қўйган ва кийиму безакларга қул бўлиб, муқаддас мақом ва бурчларини унутган аёлларнинг хатти-ҳаракатларини ёмон сифат деб қоралайди.
Аёллар учун тилла ва ипак ҳалол. Лекин уларнинг кўп вақт ва маблағни исроф қилиб, безаниш ва ўзгаларни йўлдан уришни асосий машғулотга айлантириб олишлари мақбул эмас.

Barcha sohalardagi kabi kiyinishda ham mo‘‘tadillik zarur. Odamlarning kimo‘zarga kamyob va qimmatbaho kiyim kiyib, bu bilan faxrlanishi ham, bir jinsning o‘zga jinsga taqlid qilishi ham qoralanadi.
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Ehtimol, juldur kiyimli, tuproqqa belangan bir kimsaning duolarini Alloh ijobat etib, uni abrorlardan qilar”, deganlar (Termiziy rivoyati).
Yosh yigit-qizlarning ko‘cha-ko‘yda odamlar nigohini o‘ziga qaratib, qomatini kiyimlar ko‘rgazmasiga aylantirib yurishi ayni hamoqatdir. Ba’zi bekorchi yoshlar uylarida soatlab vaqtlarini qiyofalarini yanada jozibadorroq qilishga, xushbichimli ekanlariga o‘zlarini ishontirishga sarflashadi. Ular kiyimlarni jismlariga monand qilishni ayni kamolot nishonasi, deb hisoblashadi. Shu vaqtlarini ilm olish yoki hunar o‘rganishga bag‘ishlashsa, o‘zlariga ham, jamiyatga ham foydaliroq bo‘larmidi?
Dinimiz bu kabi yengiltaklikni qoralaydi va musulmonlarni bundan xoli bo‘lishga undaydi... Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Kim dunyoda shuhrat libosini kiysa, qiyomat kuni Alloh unga xorlik kiyimini kiydiradi va unga o‘t qo‘yadi”, deganlar (Ibn Moja rivoyati).
Kiyinish odoblaridan xabarsiz, o‘ziga bino qo‘ygan er yoki ayol qimmatbaho kiyim nuqsonlarimizni berkitadi deb o‘ylashadi... Qani edi shunday bo‘lsa!
Abu Burayda (roziallohu anhu) aytadi: “Oysha (roziyallohu anho) oldilariga kirdim, Oysha onamiz bizga echki terisidan tikilgan ko‘ylak va Yamanda to‘qilgan dag‘al izorni olib chiqdilar va qasam ichib, Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) shu ikki libosda jon taslim qilganlarini aytdilar” (Buxoriy rivoyati).
Jobirdan (roziyallohu anhu) rivoyat qilinadi: “Ali bilan Fotimaning (roziyllohu anhumo) to‘ylarida bo‘ldik, bundan yaxshi to‘yni ko‘rmadik. Ularning to‘shaklarini xurmo tolalari bilan to‘ldirib berdik va mayiz yeb ziyofat qildik. Fotimaning o‘sha kungi to‘shaklari qo‘y terisidan edi”.
Ortiqcha narsaga qiziqmaslik va zaruriga qanoat qilish xulq kamolotining alomatlaridandir. Kishining hojatiga yarasha narsaga qanoat qilishi yaxshi nom chiqarishiga, hayotda ortiqchalikka intilishi esa, ruhiy bezovtalikka sabab bo‘ladi.
Bundan dinimiz eski-tuski kiyimlar kiyishni, odamlar yoqtirmagan ko‘rinishni ma’qullab, johil kimsalar kabi yirtiq-yamoq kiyim kiyishga, juldur libosda yurishga chaqirar ekan-da, degan fikr kelib chiqmaydi.
Bir kishi Abdulloh ibn Umardan (roziyallohu anhu): “Qanaqa kiyim kiyay?” deb so‘radi. U zot: “Johillar masxaralamaydigan va hokimlar ayblamaydiganini”, deb javob qildi. “U qanday kiyim, narxi qancha bo‘lishi kerak?” dedi u. “Besh dirham bilan yigirma dirham o‘rtasida”, dedi Ibn Umar (Tabaroniy rivoyati).
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) oldilariga bir kishi keldi. Kiyimi juda eski edi. U zot: “Moling bormi?” deb so‘radilar. “Bor”, dedi u. “Qanday mol?” deb so‘radilar hazrati Payg‘ambarimiz (alayhissalom). “Menga Alloh taolo turli mollardan ato qilgan”, dedi u. Shunda Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Agar Alloh senga mol ato qilgan bo‘lsa, Uning ne’mati va karamining asari senda ko‘rinib tursin”, deb marhamat qildilar (Nasaiy rivoyati).
Yana bir hadisda: “Qaysi biringizning imkoniyati bo‘lsa, juma kuniga kundalik kiyimidan boshqa kiyim kiysin”, deyiladi (Abu Dovud rivoyati).
Dinimiz musulmonlarga bezanishni va chiroyli qiyofani ma’qul kuradi. Lekin bunda tashini bo‘yab, ichini xarob qiladigan, qimmatbaho vaqtini va molini jismini bejash uchun sarflaydigan odam bilan e’tiborini o‘zligini saqlash, olijanob xislatlarini takomillashtirishga qaratgan va mehnat zahmatlari bilan birga o‘ziga yarashgan kiyim kiyishni unutmagan kishi o‘rtasida katta farq borligini uqtiradi. Kamtarlik faqat qo‘l qovushtirish yo xarob kiyinish emas, balki haddan oshmaslik, qo‘pol bulmaslik, manmansiramaslik, kuchi yetsa ham kechirimli bo‘lish, o‘ziga e’tiborni qaratavermaslik, ko‘p gapirmaslikdir.
Bugun inson yilning har faslini keti uzilmaydigan kiyimlar olamidagi yangiliklar bilan kutib oladi. Kiyimlarining bunisi yozgi, unisi kuzgi, uchinchisi qishga, turtinchisi faqat bahorga mo‘ljallangan. Bunisi ham mayli, kunning turli paytlari uchun turli kiyim tanlaydi. Hatto ba’zi ayollar erlariga: “Bu kuylakni falonchining uyiga kiyib borganman, pismadonchining to‘yiga ham kiyib boramanmi?” deb xarxasha qilishadi. Bunday illat uzini bilganlar uchun yotdir.
Islom ayollarga tilla, kumush taqinchoqlar taqishga ruxsat bergan. Ammo tilla taqinchoqlarga hirs qo‘ygan va kiyimu bezaklarga qul bo‘lib, muqaddas maqom va burchlarini unutgan ayollarning xatti-harakatlarini yomon sifat deb qoralaydi.
Ayollar uchun tilla va ipak halol. Lekin ularning ko‘p vaqt va mablag‘ni isrof qilib, bezanish va o‘zgalarni yo‘ldan urishni asosiy mashg‘ulotga aylantirib olishlari maqbul emas.

Abdulloh Ismoil
“Hidoyat” jurnalining 2009 yil, 7-sonidan olindi.

• Олдинги
• Кейинги