Муҳаббатнинг ҳақиқий таърифи

Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломнинг озод қилган қуллари қуллари Савбон розияллоҳу анҳу Расули акрамни қаттиқ яхши кўрар, фироқларига сабр қилолмас эди. Бир куни Савбон Расулуллоҳнинг ҳузурига юзлари қизарган ва титраган ҳолда кириб келди. У зот Савбоннинг бу ҳолатини кўриб, сабабини сўрадилар. Шунда Савбон: “Бетоб эмасман, аммо озгина вақт сизни кўрмай қолсам, даҳшатга тушяпман. Мана ҳозиргина охиратни эсладим.

Шубҳа йўқ, сиз жаннатда пайғамбарлар билан бирга бўласиз. Мен, гарчи Аллоҳ раҳмат қилиб жаннатга кирсам ҳам, сиз билан бўлолмайман. Чунки сизнинг манзилингиз баланд. Агар жаннатга киролмайдиган бўлсам, кейин сизни ҳеч қачон кўра олмайман. Охиратда ҳолим не кечишини ўйлаб титраб кетяпман”, деди. Шунда ушбу оят нозил бўлди: “Кимда ким Аллоҳ ва пайғамбарга итоат этса, ана ўшалар Аллоҳ инъомларига сазовор бўлган зотлар – пайғамбарлар, сиддиқлар (ҳақ-рост иймон эгалари), шаҳидлар ва солиҳлар билан бирга бўлурлар. Ана ўшалар энг яхши ҳамроҳлардир.” (Нисо сураси, 69).

Дарҳақиқат Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам даражаларига ҳеч ким етолмайди. Лекин раҳмати кенг, авфи улуғ зот суюкли расулига илҳом берди. Аллоҳнинг ҳабиб расули эса бу хушхабарни умматларига етказди.

Анас ибн Моликдан ривоят қилинади: “Бир аъробий пайғамбар ҳузурига келиб сўради: “Қиёмат қачон бўлади?” “У кун учун нима ҳозирладинг”, дедилар Расули акрам. “Аллоҳ ва расулига муҳаббат!” дея жавоб берди. Шунда Расулуллоҳ: “(Жаннатда ҳам) яхши кўрганларинг билан бирга бўласан!”, дедилар”. (Муттафақун алайҳ.)

Демак айни муҳаббат туфайли биз Аллоҳ таолонинг дийдорига, пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом билан абадий бирга бўлиш саодатига эришамиз. Шундай экан, савол туғилади: “Бу муҳаббат қандай ҳосил бўлади, қандай кучаяди?..”

Келинг, мазкур ҳадисга яна мурожаат қилайлик. Аъробий Аллоҳ Расулидан қиёматнинг вақтини сўради. Расулуллоҳ ажиб бир ҳикмат билан бизга ибрат бўладиган тарзда сўровчининг эътиборини сўралаётган нарсадан муҳимроқ ишга қаратдилар.

Дарвоқе, кўп маълумотлар тўплаб, кўп билгандан кўра, оз билиб, кўп амал қилган фойдалироқ. Шунинг учун ҳам Аллоҳнинг расули умматга беҳуда сўзни унуттирдилар, хайр амалга рағбат уйғотдилар. Зеро, ҳақиқий муҳаббат амалда зоҳир бўлади, амалда синалади, амал билан кучаяди.

Бугун биз пайғамбарлар ҳақида ўқияпмиз. Тарихларини ўрганяпмиз. Сийратлари билан танишяпмиз. Ҳар куни билганларимизга недир қўшилади, билимимиз ошади. Даъволаримиз ҳам шунга яраша. Фахр бор, аммо фаҳм йўқ. Ақл жойида афсуски, хуш йўқ. Дунёнинг бебақолиги-ю, чивиннинг қанотича қадри йўқлиги хусусида соатлаб мажлис қурамиз, саҳобалар ҳолатидан ҳайратланиб, тонглар орттирамиз. Афсус, эрталаб умримизнинг энг ғайратга тўла дамларини охират учун эмас, дунё учун мусобақалашиб ўтказамиз. Энг керакли пайтда қани у биз ўрганган тақво? Қани у биз билган ғам? Наҳотки барчаси ёлғон?!! Балки бугун қорин тўқу, кўзлар оч. Ноз-неъматлар бисёру, барака йўқ. Жамоат жаму, файз кам бўлиши шунданмикин?

Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: “Аллоҳга қасамки, мени ота-онангиз, фарзандларингиз ва молу дунёларингиздан яхшироқ кўрмагунча ҳақиқий мўмин бўла олмайсизлар”.

Саҳобалар ҳақиқий мўмин бўлиш иштиёқида муҳаббатни намойиш қилиш билан эмас, балки муҳаббат билан банд эдилар. Бунга мисол кўп.

Ухуд жангида “Муҳаммад ўлдирилди” деган гап тарқалди. Баъзилар Мадинага қараб қочди. Пайғамбарини суйган ансория аёллар “Расулуллоҳ қаерда?” дея у зотни қидира бошлашди. Улар ҳатто “ўғлинг шаҳид бўлди”, “отанг ўлди”, “эринг ҳалок бўлди” деган гапларга эътибор беришмади. Пайғамбарини излашди...

Пайғамбар алайҳиссалом дунёдан ўтганларидан кейин бир аёл келиб Ойиша онамиздан Расулуллоҳнинг қабрларини кўрсатишларини илтимос қилди. Ойиша онамиз муборак қабрни кўрсатганларидан кейин у аёл қабр ёнига бориб, қабрни ўпган ҳолида жон таслим қилди...

Билол ҳабаший Расулуллоҳ вафотларидан кейин азон айтолмадилар. “Ашҳаду анна Муҳаммадар Расулуллоҳ” дейишлари билан хушдан кетавердилар...

Аллоҳ ва расулига бўлган муҳаббат қалб сиридир. Бу сир қанча ичкарида бўлса, муҳаббат шунча кучли бўлади. Амаллар бу сирни яшмради. Сўзлар ошкор қилади. Аллоҳ учун қилаётган амалимизни Ўзи билса бас. Чунки пайғамбаримиз шундай эдилар. У зотга муҳаббатимиз чин бўлса, суннатлари билан яшаб, сийратлари билан сифатланайлик.

“Ҳилол” тақвимидан олинди.

Payg‘ambarimiz Muhammad alayhissalomning ozod qilgan qullari qullari Savbon roziyallohu anhu Rasuli akramni qattiq yaxshi ko‘rar, firoqlariga sabr qilolmas edi. Bir kuni Savbon Rasulullohning huzuriga yuzlari qizargan va titragan holda kirib keldi. U zot Savbonning bu holatini ko‘rib, sababini so‘radilar. Shunda Savbon: “Betob emasman, ammo ozgina vaqt sizni ko‘rmay qolsam, dahshatga tushyapman. Mana hozirgina oxiratni esladim.

Shubha yo‘q, siz jannatda payg‘ambarlar bilan birga bo‘lasiz. Men, garchi Alloh rahmat qilib jannatga kirsam ham, siz bilan bo‘lolmayman. Chunki sizning manzilingiz baland. Agar jannatga kirolmaydigan bo‘lsam, keyin sizni hech qachon ko‘ra olmayman. Oxiratda holim ne kechishini o‘ylab titrab ketyapman”, dedi. Shunda ushbu oyat nozil bo‘ldi: “Kimda kim Alloh va payg‘ambarga itoat etsa, ana o‘shalar Alloh in’omlariga sazovor bo‘lgan zotlar – payg‘ambarlar, siddiqlar (haq-rost iymon egalari), shahidlar va solihlar bilan birga bo‘lurlar. Ana o‘shalar eng yaxshi hamrohlardir.” (Niso surasi, 69).

Darhaqiqat Rasululloh sallollohu alayhi vasallam darajalariga hech kim yetolmaydi. Lekin rahmati keng, avfi ulug‘ zot suyukli rasuliga ilhom berdi. Allohning habib rasuli esa bu xushxabarni ummatlariga yetkazdi.

Anas ibn Molikdan rivoyat qilinadi: “Bir a’robiy payg‘ambar huzuriga kelib so‘radi: “Qiyomat qachon bo‘ladi?” “U kun uchun nima hozirlading”, dedilar Rasuli akram. “Alloh va rasuliga muhabbat!” deya javob berdi. Shunda Rasululloh: “(Jannatda ham) yaxshi ko‘rganlaring bilan birga bo‘lasan!”, dedilar”. (Muttafaqun alayh.)

Demak ayni muhabbat tufayli biz Alloh taoloning diydoriga, payg‘ambarimiz Muhammad alayhissalom bilan abadiy birga bo‘lish saodatiga erishamiz. Shunday ekan, savol tug‘iladi: “Bu muhabbat qanday hosil bo‘ladi, qanday kuchayadi?..”

Keling, mazkur hadisga yana murojaat qilaylik. A’robiy Alloh Rasulidan qiyomatning vaqtini so‘radi. Rasululloh ajib bir hikmat bilan bizga ibrat bo‘ladigan tarzda so‘rovchining e’tiborini so‘ralayotgan narsadan muhimroq ishga qaratdilar.

Darvoqe, ko‘p ma’lumotlar to‘plab, ko‘p bilgandan ko‘ra, oz bilib, ko‘p amal qilgan foydaliroq. Shuning uchun ham Allohning rasuli ummatga behuda so‘zni unuttirdilar, xayr amalga rag‘bat uyg‘otdilar. Zero, haqiqiy muhabbat amalda zohir bo‘ladi, amalda sinaladi, amal bilan kuchayadi.

Bugun biz payg‘ambarlar haqida o‘qiyapmiz. Tarixlarini o‘rganyapmiz. Siyratlari bilan tanishyapmiz. Har kuni bilganlarimizga nedir qo‘shiladi, bilimimiz oshadi. Da’volarimiz ham shunga yarasha. Faxr bor, ammo fahm yo‘q. Aql joyida afsuski, xush yo‘q. Dunyoning bebaqoligi-yu, chivinning qanoticha qadri yo‘qligi xususida soatlab majlis quramiz, sahobalar holatidan hayratlanib, tonglar orttiramiz. Afsus, ertalab umrimizning eng g‘ayratga to‘la damlarini oxirat uchun emas, dunyo uchun musobaqalashib o‘tkazamiz. Eng kerakli paytda qani u biz o‘rgangan taqvo? Qani u biz bilgan g‘am? Nahotki barchasi yolg‘on?!! Balki bugun qorin to‘qu, ko‘zlar och. Noz-ne’matlar bisyoru, baraka yo‘q. Jamoat jamu, fayz kam bo‘lishi shundanmikin?

Rasululloh sallollohu alayhi vasallam shunday dedilar: “Allohga qasamki, meni ota-onangiz, farzandlaringiz va molu dunyolaringizdan yaxshiroq ko‘rmaguncha haqiqiy mo‘min bo‘la olmaysizlar”.

Sahobalar haqiqiy mo‘min bo‘lish ishtiyoqida muhabbatni namoyish qilish bilan emas, balki muhabbat bilan band edilar. Bunga misol ko‘p.

Uxud jangida “Muhammad o‘ldirildi” degan gap tarqaldi. Ba’zilar Madinaga qarab qochdi. Payg‘ambarini suygan ansoriya ayollar “Rasululloh qaerda?” deya u zotni qidira boshlashdi. Ular hatto “o‘g‘ling shahid bo‘ldi”, “otang o‘ldi”, “ering halok bo‘ldi” degan gaplarga e’tibor berishmadi. Payg‘ambarini izlashdi...

Payg‘ambar alayhissalom dunyodan o‘tganlaridan keyin bir ayol kelib Oyisha onamizdan Rasulullohning qabrlarini ko‘rsatishlarini iltimos qildi. Oyisha onamiz muborak qabrni ko‘rsatganlaridan keyin u ayol qabr yoniga borib, qabrni o‘pgan holida jon taslim qildi...

Bilol habashiy Rasululloh vafotlaridan keyin azon aytolmadilar. “Ashhadu anna Muhammadar Rasululloh” deyishlari bilan xushdan ketaverdilar...

Alloh va rasuliga bo‘lgan muhabbat qalb siridir. Bu sir qancha ichkarida bo‘lsa, muhabbat shuncha kuchli bo‘ladi. Amallar bu sirni yashiradi. So‘zlar oshkor qiladi. Alloh uchun qilayotgan amalimizni O‘zi bilsa bas. Chunki payg‘ambarimiz shunday edilar. U zotga muhabbatimiz chin bo‘lsa, sunnatlari bilan yashab, siyratlari bilan sifatlanaylik.

“Hilol” taqvimidan olindi.

• Олдинги
• Кейинги