Аллоҳнинг зикри билан қалблар ором олур

Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло имон келтирган, Ўзининг амрларига итоатда бўлиб, қайтарган нарсаларидан сақланиб, парҳез қилган инсонлар ҳақида бундай марҳамат қилади:

«Улар имон келтирган ва қалблари Аллоҳнинг зикри билан ором оладиган зотлардир. Огоҳ бўлинг, Аллоҳни зикр этиш билан қалблар ором олур» (Раъд, 28).

Қуръони каримнинг ўн учта сураси ўн олтита оятида зикрга буюрилган. Зикрнинг луғавий маъноси Аллоҳни ёдлашдир. Аллоҳни кўп зикр этган банданинг қалби покланади, имони мустаҳкамланади, дуолари ижобат бўлади, ихлоси ортади. Абу Саид Худрий ва Абу Ҳурайра ривоят қилади: Пайғамбаримиз бундай марҳамат қилганлар: «Қайси бир қавм (жамоа) Аллоҳнинг зикри учун йиғилса, уларни фаришталар тавоф қиладилар, уларга Аллоҳнинг раҳмати ёғилади, уларнинг даврасига сакинат (осойишталик) тушади, Аллоҳ уларни Ўзига яқин фаришталар билан бирга ёд этади» (Имом Муслим).

Аллоҳга тасбеҳ, такбир, таҳлил айтиш, ҳамд, шукр келтириш, дуо ва салавотлар айтиш, Қуръон тиловат қилиш, намоз ўқиш, рўза тутиш, закот, садақа ва инфоқ қилиш ҳамда ҳаж ва умра қилиш айни зикрдир.

Аллоҳ таолонинг зикрини адо этиш учун зокир маънавий ва жисмоний жиҳатдан пок бўлиши шарт. Дил ва тил билан бажариладиган зикрлар, масалан, тасбеҳ, таҳлил, таҳмид, такбир, Пайғамбаримизга салавотлар ва дуоларни таҳоратсиз, жунуб, ҳайзли, нифосли ҳолда ҳам айтавериш жоиз.

Жунуб киши, покланмагунича Қуръон оятларидан хоҳ узун, хоҳ қисқа оят бўлсин, тиловат қилиши ҳаромдир. Йўлда юриб кетаётган ва ҳаммомда ювинаётган ҳолда зикр қилиш мумкин.

Зикр Аллоҳга тазарру бўлгани учун, энг гўзал ҳолда, қиблага юзини бурган, ҳақиқий муҳтож кишилардек, ялиниб-ёлворган ҳолда қилинса, савоби улуғ бўлади.

Абу Ҳурайрадан ривоят қилинади: Пайғамбаримиз дедилар: «Муфарридлар зафарга эришдилар». Саҳобалар: «Эй Аллоҳнинг Расули, “муфарридлар” кимлар?» деб сўрашди. Пайғамбаримиз уларга: «Аллоҳни кўп зикр этувчи эркаклар ва Аллоҳни кўп зикр этувчи аёллар муфарридлардир», деб жавоб бердилар.

Аҳзоб сурасининг 35-ояти каримаси «Аллоҳни кўп зикр қилувчи эркаклар ва Аллоҳни кўп зикр қилувчи аёллар – улар учун Аллоҳ мағфират ва улуғ мукофот (яъни, жаннат)ни тайёрлаб қўйгандир» тафсирида уламолар турли фикрлар билдиришган. Яъни, «Аллоҳни кўп зикр қилувчилар» деб кимларни айтилади?

Саид ибн Жубайрнинг сўзларига кўра, ҳар бир киши бирор амални бажаришда Аллоҳга итоат, Унинг розилигини топиш ниятида бўлар экан, у одам зокирдир. Абу Саид Худрий ривоят қилади. Пайғамбаримиз дедилар: «Эркак киши ярим тунда ўз аёлини уйқудан уйғотса, икковлари ҳам икки ракат намозни ўқисалар, улар «Аллоҳни кўп зикр этувчи эркаклар ва Аллоҳни кўп зикр этувчи аёллар» қаторига ёзилади (Имом Абу Довуд, Насоий, Ибн Можа).

Имом Абул Ҳасан Воҳидий Ибн Аббосдан эшитиб, айтган фикрларича, улар беш вақт намоздан кейин ҳам, эрталаб ҳам, кечқурун ҳам, ётган жойларида ҳам, уйқудан уйғонган вақтларида ҳам, уйларидан кетаётган ва қайтиб келаётган вақтларида ҳам Аллоҳни зикр этувчилардир. Мужоҳид айтади: «Тик турганида ҳам, ўтирганида ҳам, ётганида ҳам Аллоҳнинг зикрида бўлмаган эркаклар ва аёллар «Аллоҳни кўп зикр этувчилар»дан бўлмайдилар». Ато ибн Рабоҳ айтади: «Беш вақт намознинг ҳақларини мукаммал адо этган кишилар «Аллоҳни кўп зикр этувчилар»дан саналади» (Имом Нававий. “Ал-Азкор”, 10-бет).

Зикр сабаби билан банда учта марҳаматга эга бўлади:

1. Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло Ўзини ёд этган (зикр қилган) банданигина ёд этади:

«Мени зикр этинглар, мен ҳам сизларни зикр этаман» (Бақара, 152).

2.Аллоҳ зикрини кўп қилган киши бутун ҳаётида, ҳатто уйқусида ҳам ибодат билан машғул бўлган ҳисобланади:

«Мен инсонлар ва жинларни фақат менга ибодат қилишлари учун яратдим» (Зориёт, 56).

3. Аллоҳни кўп зикр қилган киши ҳар қандай қийинчилик ва машаққатдан нажот топади:

«Бас, агар у (Юнус) Аллоҳга доимо тасбеҳ айтувчилардан бўлмаганида, албатта, у балиқ қорнида қиёматгача қолиб кетган бўлур эди» (Соффат,143–144).

Раҳматуллоҳ қори Обидов,

ТИУ доценти, «Жўрабек» жоме масжиди имом-хатиби

“Ҳидоят” журналининг 2012 йил, 10-сонидан олинди.

* * *

Alloh subhonahu va taolo imon keltirgan, O‘zining amrlariga itoatda bo‘lib, qaytargan narsalaridan saqlanib, parhez qilgan insonlar haqida bunday marhamat qiladi:

«Ular imon keltirgan va qalblari Allohning zikri bilan orom oladigan zotlardir. Ogoh bo‘ling, Allohni zikr etish bilan qalblar orom olur» (Ra’d, 28).

Qur’oni karimning o‘n uchta surasi o‘n oltita oyatida zikrga buyurilgan. Zikrning lug‘aviy ma’nosi Allohni yodlashdir. Allohni ko‘p zikr etgan bandaning qalbi poklanadi, imoni mustahkamlanadi, duolari ijobat bo‘ladi, ixlosi ortadi. Abu Said Xudriy va Abu Hurayra rivoyat qiladi: Payg‘ambarimiz bunday marhamat qilganlar: «Qaysi bir qavm (jamoa) Allohning zikri uchun yig‘ilsa, ularni farishtalar tavof qiladilar, ularga Allohning rahmati yog‘iladi, ularning davrasiga sakinat (osoyishtalik) tushadi, Alloh ularni O‘ziga yaqin farishtalar bilan birga yod etadi» (Imom Muslim).

Allohga tasbeh, takbir, tahlil aytish, hamd, shukr keltirish, duo va salavotlar aytish, Qur’on tilovat qilish, namoz o‘qish, ro‘za tutish, zakot, sadaqa va infoq qilish hamda haj va umra qilish ayni zikrdir.

Alloh taoloning zikrini ado etish uchun zokir ma’naviy va jismoniy jihatdan pok bo‘lishi shart. Dil va til bilan bajariladigan zikrlar, masalan, tasbeh, tahlil, tahmid, takbir, Payg‘ambarimizga salavotlar va duolarni tahoratsiz, junub, hayzli, nifosli holda ham aytaverish joiz.

Junub kishi, poklanmagunicha Qur’on oyatlaridan xoh uzun, xoh qisqa oyat bo‘lsin, tilovat qilishi haromdir. Yo‘lda yurib ketayotgan va hammomda yuvinayotgan holda zikr qilish mumkin.

Zikr Allohga tazarru bo‘lgani uchun, eng go‘zal holda, qiblaga yuzini burgan, haqiqiy muhtoj kishilardek, yalinib-yolvorgan holda qilinsa, savobi ulug‘ bo‘ladi.

Abu Hurayradan rivoyat qilinadi: Payg‘ambarimiz dedilar: «Mufarridlar zafarga erishdilar». Sahobalar: «Ey Allohning Rasuli, “mufarridlar” kimlar?» deb so‘rashdi. Payg‘ambarimiz ularga: «Allohni ko‘p zikr etuvchi erkaklar va Allohni ko‘p zikr etuvchi ayollar mufarridlardir», deb javob berdilar.

Ahzob surasining 35-oyati karimasi «Allohni ko‘p zikr qiluvchi erkaklar va Allohni ko‘p zikr qiluvchi ayollar – ular uchun Alloh mag‘firat va ulug‘ mukofot (ya’ni, jannat)ni tayyorlab qo‘ygandir» tafsirida ulamolar turli fikrlar bildirishgan. Ya’ni, «Allohni ko‘p zikr qiluvchilar» deb kimlarni aytiladi?

Said ibn Jubayrning so‘zlariga ko‘ra, har bir kishi biror amalni bajarishda Allohga itoat, Uning roziligini topish niyatida bo‘lar ekan, u odam zokirdir. Abu Said Xudriy rivoyat qiladi. Payg‘ambarimiz dedilar: «Erkak kishi yarim tunda o‘z ayolini uyqudan uyg‘otsa, ikkovlari ham ikki rakat namozni o‘qisalar, ular «Allohni ko‘p zikr etuvchi erkaklar va Allohni ko‘p zikr etuvchi ayollar» qatoriga yoziladi (Imom Abu Dovud, Nasoiy, Ibn Moja).

Imom Abul Hasan Vohidiy Ibn Abbosdan eshitib, aytgan fikrlaricha, ular besh vaqt namozdan keyin ham, ertalab ham, kechqurun ham, yotgan joylarida ham, uyqudan uyg‘ongan vaqtlarida ham, uylaridan ketayotgan va qaytib kelayotgan vaqtlarida ham Allohni zikr etuvchilardir. Mujohid aytadi: «Tik turganida ham, o‘tirganida ham, yotganida ham Allohning zikrida bo‘lmagan erkaklar va ayollar «Allohni ko‘p zikr etuvchilar»dan bo‘lmaydilar». Ato ibn Raboh aytadi: «Besh vaqt namozning haqlarini mukammal ado etgan kishilar «Allohni ko‘p zikr etuvchilar»dan sanaladi» (Imom Navaviy. “Al-Azkor”, 10-bet).

Zikr sababi bilan banda uchta marhamatga ega bo‘ladi:

1. Alloh subhonahu va taolo O‘zini yod etgan (zikr qilgan) bandanigina yod etadi:

«Meni zikr etinglar, men ham sizlarni zikr etaman» (Baqara, 152).

2.Alloh zikrini ko‘p qilgan kishi butun hayotida, hatto uyqusida ham ibodat bilan mashg‘ul bo‘lgan hisoblanadi:

«Men insonlar va jinlarni faqat menga ibodat qilishlari uchun yaratdim» (Zoriyot, 56).

3. Allohni ko‘p zikr qilgan kishi har qanday qiyinchilik va mashaqqatdan najot topadi:

«Bas, agar u (Yunus) Allohga doimo tasbeh aytuvchilardan bo‘lmaganida, albatta, u baliq qornida qiyomatgacha qolib ketgan bo‘lur edi» (Soffat,143–144).

Rahmatulloh qori Obidov,

TIU dotsenti, «Jo‘rabek» jome masjidi imom-xatibi

“Hidoyat”jurnalining 2012 yil, 10-sonidan olindi.

• Олдинги
• Кейинги