Осон ёдлаш қоидалари

Рукн: Ислом ва иймон Чоп этилган: 10.12.2014

Қуръони карим башариятнинг ҳидояти учун нозил қилинган. Ҳар бир мусулмон Каломуллоҳ оятларини ёдлаш ва амал қилишга интилади. Ҳадисларда Қуръонни ёд олган кишига кўп мукофотлар ваъда қилинган. Жумладан: ҳазрат Усмондан (розийаллоҳу анҳу) ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) дедилар: “Сизларнинг яхшиларингиз Қуръонни ўрганиб, уни бошқаларга ҳам ўргатганларингиздир” (Имом Бухорий ривояти). Бошқа ҳадисда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Қуръонни ўқинглар, чунки у қиёмат куни ўқувчиларига шафоатчи бўлади”, деганлар (Имом Муслим ривояти).

Қуйида Қуръонни осон ва пухта ёдлаш- нинг айрим қоидаларини баён қиламиз:

1. Қуръонни ёдлашда Аллоҳга таваккал қилиш, яъни у Зотнинг розилигини истаб, бу йўлда ғайратли бўлиш.

2. Ҳар куни Қуръоннинг бир қисмини тиловат қилишга одатланиш. Чунки Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Амалнинг яхшиси оз бўлса ҳам, давомлисидир”, деганлар (муттафақун алайҳ).

3. Битта мусҳафдан ёдлаш ва такрор қилиш. Шунда ҳар бир саҳифадаги оятларнинг жойлашиши қори зеҳнига ўрнашиб, хотирасига келаверади.

4. Ёдланган оятларни устознинг текширувидан ўтказиш. Чунки Қуръонни ўзича ўқиб, ёдлаб, такрорлаган киши хатосини билмайди. Устоздан ўтказган кишининг эса хатолари тузатилади ва ёдлаганлари мустаҳкамланади.

5. Кечалари Қуръонга қараб тиловат қилиш. Кечаси фикр кўп чалғимайди, ихлос билан тиловат қилиш ҳам оятларнинг қалбдан мустаҳкам жой олишига сабаб бўлади.

6. Ёд олишга қийналган ёки хато ўқилган оятларнинг тагига қалам билан чизиб қўйиш. Хатолар тўғриланганидан кейин чизиқ ўчириб ташланади. Шунинг учун ҳам қорининг алоҳида Қуръони бўлиши керак.

7. Оятларнинг маъноларини билиш ҳам тез ва пухта ёдлаш сабабларидандир.

8. Араб тили наҳв қоидаларини билиш қориларни кўп хатолардан сақлайди. Натижада, талаба оятларга ҳаракатларни тўғри қўйиб, эркин ва равон ўқийдиган бўлади.

9. Қуръон оятларини тафаккур қилиш ўхшаш оятларни бир-бирига чалкаштириб юборишдан сақлайди.

Саҳар пайти, шом билан хуфтон намозлари оралиғи ҳамда зеҳн дунёвий нарсалар билан машғул бўлмайдиган бошқа вақтлар Қуръонни ёд олиш ва такрорлаш учун қулай, фазилатли ҳисобланади.

Раҳматуллоҳ НУРМАТОВ,

Тошкент Ислом институти ўқитувчиси

“Ҳидоят” журналининг 2011 йил, 5-сонидан олинди.

* * *

Qur’oni karim bashariyatning hidoya­ti uchun nozil qilingan. Har bir musulmon Kalomulloh oyatlarini yodlash va amal qilishga intiladi. Hadislarda Qur’onni yod olgan kishiga ko‘p mukofotlar va’da qilingan. Jumladan: hazrat Usmondan (roziyallohu anhu) rivoyat qilinadi: Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) dedilar: “Sizlarning yaxshilaringiz Qur’onni o‘rganib, uni boshqalarga ham o‘rgatganlaringizdir” (Imom Buxoriy rivoyati). Boshqa hadisda Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Qur’onni o‘qinglar, chunki u qiyomat kuni o‘quvchilariga shafoatchi bo‘ladi”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).

Quyida Qur’onni oson va puxta yodlash- ning ayrim qoidalarini bayon qilamiz:

1. Qur’onni yodlashda Allohga tavakkal qilish, ya’ni u Zotning roziligini istab, bu yo‘lda g‘ayratli bo‘lish.

2. Har kuni Qur’onning bir qismini tilovat qilishga odatlanish. Chunki Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Amalning yaxshisi oz bo‘lsa ham, davomlisidir”, deganlar (muttafaqun alayh).

3. Bitta mushafdan yodlash va takror qilish. Shunda har bir sahifadagi oyatlarning joylashishi qori zehniga o‘rnashib, xotirasiga kelaveradi.

4. Yodlangan oyatlarni ustozning tekshiruvidan o‘tkazish. Chunki Qur’onni o‘zicha o‘qib, yodlab, takrorlagan kishi xatosini bilmaydi. Ustozdan o‘tkazgan kishining esa xatolari tuzatiladi va yodlaganlari mustahkamlanadi.

5. Kechalari Qur’onga qarab tilovat qilish. Kechasi fikr ko‘p chalg‘imaydi, ixlos bilan tilovat qilish ham oyatlarning qalbdan mustahkam joy olishiga sabab bo‘ladi.

6. Yod olishga qiynalgan yoki xato o‘qilgan oyatlarning tagiga qalam bilan chizib qo‘yish. Xatolar to‘g‘rilanganidan keyin chiziq o‘chirib tashlanadi. Shuning uchun ham qorining alohida Qur’oni bo‘lishi kerak.

7. Oyatlarning ma’nolarini bilish ham tez va puxta yodlash sabablaridandir.

8. Arab tili nahv qoidalarini bilish qorilarni ko‘p xatolardan saqlaydi. Natijada, talaba oyatlarga harakatlarni to‘g‘ri qo‘yib, erkin va ravon o‘qiydigan bo‘ladi.

9. Qur’on oyatlarini tafakkur qilish o‘xshash oyatlarni bir-biriga chalkashtirib yuborishdan saqlaydi.

Sahar payti, shom bilan xufton namozlari oralig‘i hamda zehn dunyoviy narsalar bilan mashg‘ul bo‘lmaydigan boshqa vaqtlar Qur’onni yod olish va takrorlash uchun qulay, fazilatli hisoblanadi. 

Rahmatulloh NURMATOV,

Toshkent Islom instituti o‘qituvchisi 

“Hidoyat” jurnalining 2011 yil, 5-sonidan olindi.