Барчангиз менга муҳтожсиз!

Рукн: Ислом ва иймон Чоп этилган: 10.12.2014
Абу Зарр Ғифорийдан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) дедилар: Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:
“Эй бандаларим! Мен ситамни Ўзимга ҳаром қилдим. Уни сизларнинг ораларингизда ҳам ҳаром қилдим. Бир-бирларингизга ситам қилманглар.
Эй бандаларим! Мен тўғри йўлга йўллаганлардан бошқа ҳаммангиз адашгансиз. Мендан тўғри йўлни сўранглар, сизларни тўғри йўлга йўллайман.
Эй бандаларим! Мен ризқлантирганлардан бошқа барчангиз очсиз. Мендан ризқ сўранглар, сизларни тўйдираман.
Эй бандаларим! Мен кийим берганлардан бошқангиз яланғочсиз. Мендан кийим сўранглар, кийим бераман.
Эй бандаларим! Сизлар кечаю кундуз хато (гуноҳ) қиласиз. Мен барча гуноҳларни кечиргучиман. Мендан гуноҳларингизни кечиришимни сўранглар, гуноҳларингизни кечираман.
Эй бандаларим! Менга зарар етказа олмайсиз, чунки зарарингиз етадиган даражада эмассиз. Менга фойда келтира олмайсиз, чунки фойда келтирадиган мавқеда эмассиз.
Эй бандаларим! Сизлардан аввалгилар ва кейингилар, инсонлар ва жинлар орангиздаги энг тақводор одамдек бўлса ҳам, мулкимни асло кўпайтирмайди.
Эй бандаларим! Сизлардан аввалгилар ва кейингилар, инсонлар ва жинлар орангиздаги энг фожир одамдек бўлса ҳам, мулкимдан бир нарсани камайтирмайди.
Эй бандаларим! Сизлардан аввалгилар ва кейингилар, инсонлар ва жинлар ҳамма бир майдонга тўпланиб, Мендан сўраса, ҳар бир инсонга сўраганини берсам, мулким денгизга ботириб чиқарилган игнанинг учидаги сувчалик ҳам камаймайди.
Эй бандаларим! Амалларингизни ҳисоблаб қўяман. Сўнг уларнинг эвазини (мукофоти ёки жазосини) тўлиқ қилиб бераман. Ким яхшиликка эргашса, Аллоҳ таолога ҳамд айтсин. Ким ёмонликка йўлиқса, ўзидан бошқани айбламасин!” (Имом Муслим, Имом Термизий).
Шарҳ: Бу қудсий ҳадис ҳар биримиз билишимиз керак бўлган масалаларни қамраб олгани билан алоҳида аҳамиятга эга. Унинг шарҳига бағишланган махсус китоблар ҳам ёзилган. Абу Идрис Ҳавлоний ушбу ҳадисга чуқур эҳтиром кўрсатиб ривоят қилган.
“Албатта, Аллоҳ бир зарра миқдорида (ҳам бировга) зулм қилмагай. Агар (ўша миқдорда) яхшилик бўлса, уни (бир неча баробар) кўпайтирур ва Ўз ҳузуридан улуғ мукофот (жаннат) ато этур” (Нисо, 40).
Бутун коинот Аллоҳ таолога тегишли. Унинг бирор шериги йўқ. У ўз мулкини истаганича тасарруф қилади.
Аллоҳ таоло ситамни бандаларига ҳам ҳаром қилган. Зеро ситам бор жойда адолат бўлмайди. Адолат бўлмаган жойда парокандалик, бузуқлик авж олади. Осойишталик йўқолади.
Ҳадисда “ҳаммангиз адашгансиз” дейилиши, инсон табиатидаги шаҳват, роҳатга муккасидан кетиш каби майлларни ўз ҳолига қўйса, адашиб кетишига ишорадир. Бу майлларни фақат Аллоҳ таолонинг инояти билан жиловлаш мумкин.
Аллоҳ таоло барча жонзотнинг ризқини белгилаб қўйган. У денгиз остидаги мавжудотга ҳам, тошнинг орасидаги жониворга ҳам ризқини етказиб туради. Ҳеч ким У белгилаб қўйган ризқдан ошиқ бир луқма ҳам еяолмайди.
Ризқ деганда фақат ейиш-ичишга ярайдиган нарсалар кўзда тутилмайди. Балки кийим-кечак, уй-жой ва инсоннинг яшаши учун лозим бўлган барча воситалар ҳам ризқдир.
Банда билиб-билмай адашади, гуноҳ қилади. Адашганини ва гуноҳларини бўйнига олиб, тавба қилса, Яратган кечиради. Аллоҳ таоло гуноҳларни кечирувчи, хатоларни беркитувчидир. «(Eй Муҳаммад!) Ўз жонларига (гуноҳ билан) зулм қилган бандаларимга айтинг: “Аллоҳнинг раҳматидан ноумид бўлманглар! Аллоҳ барча гуноҳларни кечиради. Албатта, У Мағфиратли ва Раҳмлидир”» (Зумар, 53).
Аллоҳ таоло Сомаддир, яъни бутун мавжудот ҳожатларини раво қилишини тилаб Унга ёлворади. Унинг тенги, ҳожати йўқдир, нуқсонсиздир. Ҳар лаҳзада саноқсиз нарсаларга муҳтож бўлган инс ва жин Унга зарар ҳам, фойда ҳам етказишга асло қодир бўлолмайди. Инсонлар ва жинлар яхши амал, тоат қилишса, азобдан қутилишади. Ёмон ишлар қилиб, гуноҳкор бўлишса, азобга учрайдилар. Қилган амалларининг барчаси ўзларига фойда ё зарардир. Аллоҳ таоло меҳрибонлигидан уларни ёмонликдан қайтариб, яхшиликка буюрган.
Банда нима сўраса, тиласа Аллоҳ таолодан сўраши, тилаши керак. Ҳадисда шундай амр қилинган. Чунки барча мулк Уникидир. Денгиз суви Аллоҳ таоло мулки қатрасининг қатрасидир.
Киши эришган ҳар бир яхшилик Аллоҳ таолонинг фазлидир. Ёмонликка  дуч келса қилмишидандир. Буни яхши англамаган кимсалар адашади. Яхшиликни ўзидан деб билган кибр ва манманликка берилади. Ёмонликни ўзидан кўрмаган кимса ўзини тузатиш, ўнгланиш ўрнига атрофидагиларни танқид қилиш, ўзи яшаб турган жамият қонун-қоидасидан норозилик каби иллатлар чоҳига тушиб қолади. Бу икки ҳолатдан ҳам Аллоҳ таоло асрасин!
 
Нўъмон Абдулмажид тайёрлади.
“Ҳидоят” журналининг 2011 йил, 3-сонидан олинди.
 
* * *
 
Abu Zarr G‘iforiydan (roziyallohu anhu) rivoyat qilinadi: Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) dedilar: Alloh taolo bunday marhamat qiladi:
“Ey bandalarim! Men sitamni O‘zimga harom qildim. Uni sizlarning oralaringizda ham harom qildim. Bir-birlaringizga sitam qilmanglar.
Ey bandalarim! Men to‘g‘ri yo‘lga yo‘llaganlardan boshqa hammangiz adashgansiz. Mendan to‘g‘ri yo‘lni so‘ranglar, sizlarni to‘g‘ri yo‘lga yo‘llayman.
Ey bandalarim! Men rizqlantirganlardan boshqa barchangiz ochsiz. Mendan rizq so‘ranglar, sizlarni to‘ydiraman.
Ey bandalarim! Men kiyim berganlardan boshqangiz yalang‘ochsiz. Mendan kiyim so‘ranglar, kiyim beraman.
Ey bandalarim! Sizlar kechayu kunduz xato (gunoh) qilasiz. Men barcha gunohlarni kechirguchiman. Mendan gunohlaringizni kechirishimni so‘ranglar, gunohlaringizni kechiraman.
Ey bandalarim! Menga zarar yetkaza olmaysiz, chunki zararingiz yetadigan darajada emassiz. Menga foyda keltira olmaysiz, chunki foyda keltiradigan mavqeda emassiz.
Ey bandalarim! Sizlardan avvalgilar va keyingilar, insonlar va jinlar orangizdagi eng taqvodor odamdek bo‘lsa ham, mulkimni aslo ko‘paytirmaydi.
Ey bandalarim! Sizlardan avvalgilar va keyingilar, insonlar va jinlar orangizdagi eng fojir odamdek bo‘lsa ham, mulkimdan bir narsani kamaytirmaydi.
Ey bandalarim! Sizlardan avvalgilar va keyingilar, insonlar va jinlar hamma bir maydonga to‘planib, Mendan so‘rasa, har bir insonga so‘raganini bersam, mulkim dengizga botirib chiqarilgan ignaning uchidagi suvchalik ham kamaymaydi.
Ey bandalarim! Amallaringizni hisoblab qo‘yaman. So‘ng ularning evazini (mukofoti yoki jazosini) to‘liq qilib beraman. Kim yaxshilikka ergashsa, Alloh taologa hamd aytsin. Kim yomonlikka yo‘liqsa, o‘zidan boshqani ayblamasin!” (Imom Muslim, Imom Termiziy).
Sharh: Bu qudsiy hadis har birimiz bilishimiz kerak bo‘lgan masalalarni qamrab olgani bilan alohida ahamiyatga ega. Uning sharhiga bag‘ishlangan maxsus kitoblar ham yozilgan. Abu Idris Havloniy ushbu hadisga chuqur ehtirom ko‘rsatib rivoyat qilgan.
“Albatta, Alloh bir zarra miqdorida (ham birovga) zulm qilmagay. Agar (o‘sha miqdorda) yaxshilik bo‘lsa, uni (bir necha barobar) ko‘paytirur va O‘z huzuridan ulug‘ mukofot (jannat) ato etur” (Niso, 40).
Butun koinot Alloh taologa tegishli. Uning biror sherigi yo‘q. U o‘z mulkini istaganicha tasarruf qiladi.
Alloh taolo sitamni bandalariga ham harom qilgan. Zero sitam bor joyda adolat bo‘lmaydi. Adolat bo‘lmagan joyda parokandalik, buzuqlik avj oladi. Osoyishtalik yo‘qoladi.
Hadisda “hammangiz adashgansiz” deyilishi, inson tabiatidagi shahvat, rohatga mukkasidan ketish kabi mayllarni o‘z holiga qo‘ysa, adashib ketishiga ishoradir. Bu mayllarni faqat Alloh taoloning inoyati bilan jilovlash mumkin.
Alloh taolo barcha jonzotning rizqini belgilab qo‘ygan. U dengiz ostidagi mavjudotga ham, toshning orasidagi jonivorga ham rizqini yetkazib turadi. Hech kim U belgilab qo‘ygan rizqdan oshiq bir luqma ham yeyaolmaydi.
Rizq deganda faqat yeyish-ichishga yaraydigan narsalar ko‘zda tutilmaydi. Balki kiyim-kechak, uy-joy va insonning yashashi uchun lozim bo‘lgan barcha vositalar ham rizqdir.
Banda bilib-bilmay adashadi, gunoh qiladi. Adashganini va gunohlarini bo‘yniga olib, tavba qilsa, Yaratgan kechiradi. Alloh taolo gunohlarni kechiruvchi, xatolarni berkituvchidir. «(Ey Muhammad!) O‘z jonlariga (gunoh bilan) zulm qilgan bandalarimga ayting: “Allohning rahmatidan noumid bo‘lmanglar! Alloh barcha gunohlarni kechiradi. Albatta, U Mag‘firatli va Rahmlidir”» (Zumar, 53).
Alloh taolo Somaddir, ya’ni butun mavjudot hojatlarini ravo qilishini tilab Unga yolvoradi. Uning tengi, hojati yo‘qdir, nuqsonsizdir. Har lahzada sanoqsiz narsalarga muhtoj bo‘lgan ins va jin Unga zarar ham, foyda ham yetkazishga aslo qodir bo‘lolmaydi. Insonlar va jinlar yaxshi amal, toat qilishsa, azobdan qutilishadi. Yomon ishlar qilib, gunohkor bo‘lishsa, azobga uchraydilar. Qilgan amallarining barchasi o‘zlariga foyda yo zarardir. Alloh taolo mehribonligidan ularni yomonlikdan qaytarib, yaxshilikka buyurgan.
Banda nima so‘rasa, tilasa Alloh taolodan so‘rashi, tilashi kerak. Hadisda shunday amr qilingan. Chunki barcha mulk Unikidir. Dengiz suvi Alloh taolo mulki qatrasining qatrasidir.
Kishi erishgan har bir yaxshilik Alloh taoloning fazlidir. Yomonlikka  duch kelsa qilmishidandir. Buni yaxshi anglamagan kimsalar adashadi. Yaxshilikni o‘zidan deb bilgan kibr va manmanlikka beriladi. Yomonlikni o‘zidan ko‘rmagan kimsa o‘zini tuzatish, o‘nglanish o‘rniga atrofidagilarni tanqid qilish, o‘zi yashab turgan jamiyat qonun-qoidasidan norozilik kabi illatlar chohiga tushib qoladi. Bu ikki holatdan ham Alloh taolo asrasin!
 
No‘mon Abdulmajid tayyorladi.
“Hidoyat” jurnalining 2011 yil, 3-sonidan olindi.