Равзаи шарифа

Имом Бухорий ва Имом Муслим бундай ривоят қилишади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай деганлар: “Менинг уйим ва минбарим ораси жаннат боғларидан бир богмадир”. Имом Бухорий “минбарим ҳовузим устидадир” деган қўшимчани ҳам келтирган. Ҳовуздан мурод Аллоҳ таоло Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) учун жаннатда ҳозирлаб қўйган “Кавсар” номли ҳовуздир. Охиратда кимга ундан сув ичиш насиб қилса, асло чанқамайди.
Ҳадисдаги “уйим”дан мурод Масжиди Набавийнинг жанубий-шарқий қисмида жойлашган (ҳозирги кунда Пайғамбаримизга салом бериш учун туриш жойлари) ҳамда масжид шимоли шарқ томонидан ўша даврдаги Раҳмат эшигигача (оналаримизга қурилган) саодат ҳужраларидир. Масжиднинг ғарбий томонида ҳужралар бўлмаган.
Равзанинг кенглиги ғарбдан шарқ томонга олтмиш етти зироъни ташкил этади. Усмонийлар даврида Равзаи шарифанинг ҳудуди ундаги устунларни оқ рангга бўяб ажратилган. Устунлар нураб кетгани учун, ҳижрий 1404 йили Саудия Арабистони подшоҳи фармони билан оқ рангли мармар қоплаб чиқилган.
Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) масжидлари жойлашган ер аслида катта боғ бўлган. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Мадинаи мунавварага келганларидан сўнг у боғни сотиб олиб, бир қисмида масжид тиклаганлар. Кейин Ойшанинг (розийаллоҳу анҳо) ҳужраларини, ундан сўнг Савданинг (розийаллоҳу анҳо) ва бирин-кетин бошқа оналаримизнинг ҳам ҳужраларини қурганлар.
Баъзи муҳожирларга уй-жой қуриш учун у ердан ажратиб берганлар.
Али ибн Абу Толиб (розийаллоҳу анҳу) оиласи билан масжиднинг шарқ томонидаги ҳужрада яшаган. Уларнинг ҳужраси билан Ойшанинг (розийаллоҳу анҳо) ҳужраси орасида тор йўлак бўлган. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) масжидга кириладиган йўлакларни беркитишни буюрганларида фақат Абу Бакр Сиддиқ (розийаллоҳу анҳу) йўлакларини беркитмасликни айтганлар. Али билан Фотима (розийаллоҳу анҳумо) яшаган ҳужрада улардан кейин авлодлари истиқомат қилишган. Сўнг Валид ибн Абдулмалик даврида масжидга қўшиб юборилган.
Абу Бакр Сиддиқнинг (розийаллоҳу анҳу) уйлари масжиднинг ғарбий томонида жойлашган эди. Уйларидан масжиднинг эшиги томон йўлак бўлган.
Саъд ибн Абу Ваққоснинг (розийаллоҳу анҳу) уйлари масжиднинг “Салом” эшигига қараб жойлашган эди. Усмон (розийаллоҳу анҳу) даврларида масжид кенгайтирилганида Саъд ибн Абу Ваққоснинг уйлари масжидга қўшилиб кетган.
Аббос ибн Абдулмутгалибнинг (розийаллоҳу анҳу) уйлари масжиднинг қибла томонида, усмонийлар давлати қурдирган, ҳозирги Сулаймоний меҳроби яқинида бўлган.
Аббос (розийаллоҳу анҳу) уйларини кейинчалик мусулмонларга садақа қилади. Умар (розийаллоҳу анҳу) даврларида бу уй масжидга қўшиб юборилган.
Жаъфар ибн Абу Толибнинг (розийаллоҳу анҳу) уйлари масжиднинг қибла томонида, Аббос (розийаллоҳу анҳу) билан Амморнинг (розийаллоҳу анҳу) уйлари орасида жойлашган эди. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) бу жойни Жаъфар (розийаллоҳу анҳу) Ҳабашистон ҳижратидан қайтиб келганидан сўнг унга ажратиб берганлар. У ер ҳам Умар (розийаллоҳу анҳу) даврида масжид ҳудудига қўшилган.
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) масжидни қурган вақтларида унга учта — жануб, шимоли-ғарб ва шарқ томондан эшик очганлар.
Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) одатда масжидга шарқ томондаги эшикдан кирар эдилар. Шу боис дастлаб “Пайғамбар эшиги” дейилган. Кейинчалик “Жаброил эшиги” деб номланган. Шимоли-ғарбий бурчақдаги эшик “Раҳмат эшиги” деб танилган. Қибла Макка томонга ўзгарганидан кейин жанубий эшик беркитилиб, унинг қаршисида, шимол томонида, битта ва меҳробнинг икки томонида бир-бирига қараган иккита эшик очилади. Қибла ўзгарганидан сўнг масжиднинг эшиги бешта бўлади.
Супа Масжиди Набавийнинг орқасида, шимоли-шарқ томонида эди. Супа тепаси соябон билан тўсилган жой бўлган ва Мадинага ҳижрат қилиб келган, уй-жойи йўқ ғариблар учун бошпана вазифасини ўтаган. Улар сони гоҳида уч юз кишига етар эди. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) уларнинг даврасида ўтирар, суҳбатлашар, уйларига уларни чақириб, меҳмон қилар эдилар. Расулуллоҳ уларни оила аъзолари қаторида кўрар эдилар. Уй-жойлари бор саҳобалар ҳам супа аҳлини уйларига олиб бориб, меҳмон қилишарди. Идишларда хурмо олиб келиб, супа бостирмасига осиб қўйишар, супадагилар ундан ейишар эди.
Машҳур саҳобий Абу Ҳурайра (розийаллоҳу анҳу) ҳам супа аҳлидан бўлган. Шу боис кўп ҳадис ривоят қилган. Абу Ҳурайра (розийаллоҳу анҳу) бундай деган: “Мен Супада ўзим билан бирга уч юздан зиёд одам яшаганини кўрганман. Кейинчалик ана шу кишиларнинг бири амир, бири волий бўлганини кўрдим. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бир куни уларнинг ёнидан ўтаётиб, уларнинг ҳолатини кўриб, келажакда улар ана шундай мартабада бўлишларини башорат қилган эдилар”.

Imom Buxoriy va Imom Muslim bunday rivoyat qilishadi: Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bunday deganlar: “Mening uyim va minbarim orasi jannat bog‘laridan bir bogmadir”. Imom Buxoriy “minbarim hovuzim ustidadir” degan qo‘shimchani ham keltirgan. Hovuzdan murod Alloh taolo Payg‘ambarimiz (alayhissalom) uchun jannatda hozirlab qo‘ygan “Kavsar” nomli hovuzdir. Oxiratda kimga undan suv ichish nasib qilsa, aslo chanqamaydi.
Hadisdagi “uyim”dan murod Masjidi Nabaviyning janubiy-sharqiy qismida joylashgan (hozirgi kunda Payg‘ambarimizga salom berish uchun turish joylari) hamda masjid shimoli sharq tomonidan o‘sha davrdagi Rahmat eshigigacha (onalarimizga qurilgan) saodat hujralaridir. Masjidning g‘arbiy tomonida hujralar bo‘lmagan.
Ravzaning kengligi g‘arbdan sharq tomonga oltmish yetti ziro’ni tashkil etadi. Usmoniylar davrida Ravzai sharifaning hududi undagi ustunlarni oq rangga bo‘yab ajratilgan. Ustunlar nurab ketgani uchun, hijriy 1404 yili Saudiya Arabistoni podshohi farmoni bilan oq rangli marmar qoplab chiqilgan.
Payg‘ambarimiz (alayhissalom) masjidlari joylashgan yer aslida katta bog‘ bo‘lgan. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Madinai munavvaraga kelganlaridan so‘ng u bog‘ni sotib olib, bir qismida masjid tiklaganlar. Keyin Oyshaning (roziyallohu anho) hujralarini, undan so‘ng Savdaning (roziyallohu anho) va birin-ketin boshqa onalarimizning ham hujralarini qurganlar.
Ba’zi muhojirlarga uy-joy qurish uchun u yerdan ajratib berganlar.
Ali ibn Abu Tolib (roziyallohu anhu) oilasi bilan masjidning sharq tomonidagi hujrada yashagan. Ularning hujrasi bilan Oyshaning (roziyallohu anho) hujrasi orasida tor yo‘lak bo‘lgan. Payg‘ambarimiz (alayhissalom) masjidga kiriladigan yo‘laklarni berkitishni buyurganlarida faqat Abu Bakr Siddiq (roziyallohu anhu) yo‘laklarini berkitmaslikni aytganlar. Ali bilan Fotima (roziyallohu anhumo) yashagan hujrada ulardan keyin avlodlari istiqomat qilishgan. So‘ng Valid ibn Abdulmalik davrida masjidga qo‘shib yuborilgan.
Abu Bakr Siddiqning (roziyallohu anhu) uylari masjidning g‘arbiy tomonida joylashgan edi. Uylaridan masjidning eshigi tomon yo‘lak bo‘lgan.
Sa’d ibn Abu Vaqqosning (roziyallohu anhu) uylari masjidning “Salom” eshigiga qarab joylashgan edi. Usmon (roziyallohu anhu) davrlarida masjid kengaytirilganida Sa’d ibn Abu Vaqqosning uylari masjidga qo‘shilib ketgan.
Abbos ibn Abdulmutgalibning (roziyallohu anhu) uylari masjidning qibla tomonida, usmoniylar davlati qurdirgan, hozirgi Sulaymoniy mehrobi yaqinida bo‘lgan.
Abbos (roziyallohu anhu) uylarini keyinchalik musulmonlarga sadaqa qiladi. Umar (roziyallohu anhu) davrlarida bu uy masjidga qo‘shib yuborilgan.
Ja’far ibn Abu Tolibning (roziyallohu anhu) uylari masjidning qibla tomonida, Abbos (roziyallohu anhu) bilan Ammorning (roziyallohu anhu) uylari orasida joylashgan edi. Payg‘ambarimiz (alayhissalom) bu joyni Ja’far (roziyallohu anhu) Habashiston hijratidan qaytib kelganidan so‘ng unga ajratib berganlar. U yer ham Umar (roziyallohu anhu) davrida masjid hududiga qo‘shilgan.
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) masjidni qurgan vaqtlarida unga uchta — janub, shimoli-g‘arb va sharq tomondan eshik ochganlar.
Payg‘ambarimiz (alayhissalom) odatda masjidga sharq tomondagi eshikdan kirar edilar. Shu bois dastlab “Payg‘ambar eshigi” deyilgan. Keyinchalik “Jabroil eshigi” deb nomlangan. Shimoli-g‘arbiy burchaqdagi eshik “Rahmat eshigi” deb tanilgan. Qibla Makka tomonga o‘zgarganidan keyin janubiy eshik berkitilib, uning qarshisida, shimol tomonida, bitta va mehrobning ikki tomonida bir-biriga qaragan ikkita eshik ochiladi. Qibla o‘zgarganidan so‘ng masjidning eshigi beshta bo‘ladi.
Supa Masjidi Nabaviyning orqasida, shimoli-sharq tomonida edi. Supa tepasi soyabon bilan to‘silgan joy bo‘lgan va Madinaga hijrat qilib kelgan, uy-joyi yo‘q g‘ariblar uchun boshpana vazifasini o‘tagan. Ular soni gohida uch yuz kishiga yetar edi. Payg‘ambarimiz (alayhissalom) ularning davrasida o‘tirar, suhbatlashar, uylariga ularni chaqirib, mehmon qilar edilar. Rasululloh ularni oila a’zolari qatorida ko‘rar edilar. Uy-joylari bor sahobalar ham supa ahlini uylariga olib borib, mehmon qilishardi. Idishlarda xurmo olib kelib, supa bostirmasiga osib qo‘yishar, supadagilar undan yeyishar edi.
Mashhur sahobiy Abu Hurayra (roziyallohu anhu) ham supa ahlidan bo‘lgan. Shu bois ko‘p hadis rivoyat qilgan. Abu Hurayra (roziyallohu anhu) bunday degan: “Men Supada o‘zim bilan birga uch yuzdan ziyod odam yashaganini ko‘rganman. Keyinchalik ana shu kishilarning biri amir, biri voliy bo‘lganini ko‘rdim. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bir kuni ularning yonidan o‘tayotib, ularning holatini ko‘rib, kelajakda ular ana shunday martabada bo‘lishlarini bashorat qilgan edilar”.

• Олдинги
• Кейинги