Дуонинг одоблари ва шартлари

Рукн: Ислом ва иймон Чоп этилган: 26.09.2016

“Дуо” арабча сўраш, илтижо, чақириш маъноларини англатади.  Аллоҳ таоло бу ҳақда бундай марҳамат қилади: 

Яъни: “Сиздан (эй, Муҳаммад!) бандаларим Менинг ҳақимда сўрасалар, (айтинг) Мен уларга яқинман. Менга илтижо қилувчининг дуосини ижобат этурман. Бас, улар ҳам Мени (даъватларимни) ижобат (қабул) этиб, Менга имон келтирсинлар, шояд (шунда) тўғри йўлга тушиб кетсалар” (Бақара, 186).

“Роббингизга тазарруъ ила махфий дуо қилинг. Зотан, У ҳаддан ошувчиларни севмас” (Аъроф, 55).

Ушбу ояти каримада Аллоҳ таоло мўмин бандаларига дуо қилиш одобларини ўргатмоқда. Дуода тазарруъ – ёлбориш ва махфийлик бўлиши зарурлигини таъкидламоқда.

Худди шу маъно Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам))нинг ҳадиси шарифларида ҳам ўз ифодасини топган.

Имом Бухорий ва Имом Муслим Абу Мусо ал Ашъарий р.а.дан ривоят қилган ҳадиси шарифда қуйидагилар баён қилинган:

“Одамлар баланд овоз билан дуо қилган эдилар, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Эй, одамлар, ўзингизга шафқат қилинг, сизлар кар ёки ғайбга дуо қилаётганингиз йўқ. Сиз дуо қилаётган Зот энг яхши эшитувчи ва энг яқин Зотдир”, дедилар.

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Дуо ибодатдир”, дедилар ва (Ғофир сурасининг 60-ояти) “ва Роббингиз: “Менга дуо қилинглар, сизни ижобат  қилурман. Албатта, ибодатимдан такаббурлик қиладиганлар тезда жаҳаннамга бўйин эгган ҳолларида кирурлар” оятини қироат қилдилар.

Ушбу ҳадисда келтирилган ояти каримада дуо маъноси ибодат маъноси билан бир хилда ишлатилган. Бинобарин, дуонинг ибодат эканини Аллоҳ таолонинг ўзи бандаларига билдирмоқда. Буни қуйидаги ҳадислар ҳам қувватлайди:

“Аллоҳ таолонинг наздида дуодан кўра мукаррамроқ нарса йўқ”.

“Дуо ибодатнинг мағзидир”.

“Ким Аллоҳ таолодан сўрамаса, У зот ундан ғазабланади”.

“Кимга дуо эшиги очилса, унга раҳмат эшиклари очилган бўлади. Аллоҳ таоло бериладиган нарсалар ичида энг маҳбуб бўлгани офиятни сўрашдир”, дедилар”.

Имом Жазарий дуоларнинг қабул бўлиш борасида ёзган асарларида бир нечта шартларни зикр қилганлар, жумладан:

– Ейдиган, ичадиган, киядиган нарсалари ва яшайдиган ерлари ҳаромдан бўлмаслиги.

– Ихлос билан дуо қилиши.

– Таҳоратли бўлиши ва қиблага юзланмоқ.

– Аввал нафл намоз ўқимоқ.

– Хайрли ишлар қилиш.

– Камбағаллар ва толиби илмларни хурсанд қилиш.

– Аллоҳ таолога ҳамду санолар айтиш.

– Энг афзал салавот намозда ўқийдиганмиз “Аллоҳумма солли...” ва “Аллоҳумма борик...”дир. буни қанча кўп ўқиса, дуо шунча тез қабул бўлади.

– Қўлларни кўтариб дуо қилиш, дуони қўллари билан юзини силаб тугатиш.

– Хушу ва тазарруъ билан Аллоҳ таолога ёлвориш.

– Асмоул ҳуснани – Аллоҳ таолонинг исмларини ўқиб тилак тилаш. Пайғамбарлар ёки солиҳ киишларни васила қилиб дуо қилиш мумкин.

– Гуноҳларини эътироф этиб, Аллоҳ таолодан авф ва мағфират сўраш

– Пайғамбарлардан ва авлиёлардан ворид бўлган саҳиҳ дуоларни ўқиш

– Қалб ҳузури билан тилагини сўрамоғи лозим.

– Ҳамду сано билан ҳамда саловотлар билан дуосини якунламоғи.

– Умид ва қўрқув билан дуо қилиш.

Ана шундай одобларга риоя қилмоқ керак ва шуни ҳам унитмаслик керакки Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) дуода  дунё ва охират саодатини тиламоқни тавсия этганлар. Аллоҳ таоло барчаларимизни дуолари ижобат бўладиган зотлар қаторида қилсин!

Muslim.uz

* * *

“Duo” arabcha so‘rash, iltijo, chaqirish ma’nolarini anglatadi.  Alloh taolo bu haqda bunday marhamat qiladi: 

Ya’ni: “Sizdan (ey, Muhammad!) bandalarim Mening haqimda so‘rasalar, (ayting) Men ularga yaqinman. Menga iltijo qiluvchining duosini ijobat eturman. Bas, ular ham Meni (da’vatlarimni) ijobat (qabul) etib, Menga imon keltirsinlar, shoyad (shunda) to‘g‘ri yo‘lga tushib ketsalar” (Baqara, 186).

“Robbingizga tazarru’ ila maxfiy duo qiling. Zotan, U haddan oshuvchilarni sevmas” (A’rof, 55).

Ushbu oyati karimada Alloh taolo mo‘min bandalariga duo qilish odoblarini o‘rgatmoqda. Duoda tazarru’ – yolborish va maxfiylik bo‘lishi zarurligini ta’kidlamoqda.

Xuddi shu ma’no Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam))ning hadisi shariflarida ham o‘z ifodasini topgan.

Imom Buxoriy va Imom Muslim Abu Muso al Ash’ariy r.a.dan rivoyat qilgan hadisi sharifda quyidagilar bayon qilingan:

“Odamlar baland ovoz bilan duo qilgan edilar, Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Ey, odamlar, o‘zingizga shafqat qiling, sizlar kar yoki g‘aybga duo qilayotganingiz yo‘q. Siz duo qilayotgan Zot eng yaxshi eshituvchi va eng yaqin Zotdir”, dedilar.

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Duo ibodatdir”, dedilar va (G‘ofir surasining 60-oyati) “va Robbingiz: “Menga duo qilinglar, sizni ijobat  qilurman. Albatta, ibodatimdan takabburlik qiladiganlar tezda jahannamga bo‘yin eggan hollarida kirurlar” oyatini qiroat qildilar.

Ushbu hadisda keltirilgan oyati karimada duo ma’nosi ibodat ma’nosi bilan bir xilda ishlatilgan. Binobarin, duoning ibodat ekanini Alloh taoloning o‘zi bandalariga bildirmoqda. Buni quyidagi hadislar ham quvvatlaydi:

“Alloh taoloning nazdida duodan ko‘ra mukarramroq narsa yo‘q”.

“Duo ibodatning mag‘zidir”.

“Kim Alloh taolodan so‘ramasa, U zot undan g‘azablanadi”.

“Kimga duo eshigi ochilsa, unga rahmat eshiklari ochilgan bo‘ladi. Alloh taolo beriladigan narsalar ichida eng mahbub bo‘lgani ofiyatni so‘rashdir”, dedilar”.

Imom Jazariy duolarning qabul bo‘lish borasida yozgan asarlarida bir nechta shartlarni zikr qilganlar, jumladan:

– Yeydigan, ichadigan, kiyadigan narsalari va yashaydigan yerlari haromdan bo‘lmasligi.

– Ixlos bilan duo qilishi.

– Tahoratli bo‘lishi va qiblaga yuzlanmoq.

– Avval nafl namoz o‘qimoq.

– Xayrli ishlar qilish.

– Kambag‘allar va tolibi ilmlarni xursand qilish.

– Alloh taologa hamdu sanolar aytish.

– Eng afzal salavot namozda o‘qiydiganmiz “Allohumma solli...” va “Allohumma borik...”dir. buni qancha ko‘p o‘qisa, duo shuncha tez qabul bo‘ladi.

– Qo‘llarni ko‘tarib duo qilish, duoni qo‘llari bilan yuzini silab tugatish.

– Xushu va tazarru’ bilan Alloh taologa yolvorish.

– Asmoul husnani – Alloh taoloning ismlarini o‘qib tilak tilash. Payg‘ambarlar yoki solih kiishlarni vasila qilib duo qilish mumkin.

– Gunohlarini e’tirof etib, Alloh taolodan avf va mag‘firat so‘rash

– Payg‘ambarlardan va avliyolardan vorid bo‘lgan sahih duolarni o‘qish

– Qalb huzuri bilan tilagini so‘ramog‘i lozim.

– Hamdu sano bilan hamda salovotlar bilan duosini yakunlamog‘i.

– Umid va qo‘rquv bilan duo qilish.

Ana shunday odoblarga rioya qilmoq kerak va shuni ham unitmaslik kerakki Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) duoda  dunyo va oxirat saodatini tilamoqni tavsiya etganlar. Alloh taolo barchalarimizni duolari ijobat bo‘ladigan zotlar qatorida qilsin!

Muslim.uz