Гадойликдан олимликкача

Буюк ҳинд уламоларидан Анваршоҳ Кашмирий ёшликларида ота-онадан етим қолиб, Деҳлидаги Шоҳ Жаҳон қурдирган масжидда гадойлик қилган эканлар. Бир куни у кишининг олдиларига бир одам келиб сўрабди:
— Ўғлим, туришингдан жуда заковатли болага ўхшайсан. Илм ўқимадингми?
— Илм ўқитгани менинг ота-онам йўқ.
— Мен ҳамма харажатларингга кафил бўламан, илм ўқийсанми?
Ўша киши болакайни Маҳмуд Девбандий ҳузурига илм ўрганишга олиб борган экан...

* * *

Анваршоҳ Кашмирий айтадилар: «Мен 137000 китоб ўқидим. Фаразан, агар Девбанд кутубхонасини кимдир ёқиб, кул қилиб юборса ҳам заррача парво қилмайман. Чунки у ердаги китобларнинг ҳаммасини ёдлаб олганман».

* * *

Анваршоҳ Кашмирий Ҳажга борганларида бир кишида «Нурул изоҳ» китобига «Мароқул фалоҳ» ҳошиясини ёзган олимнинг ўз дастхати билан қолдирган нодир нусхани кўриб, эгасидан сўраган эканлар:
— Шу китобни менга бир йилга берсангиз. Кейинги йил Ҳажгача мен бу китобни Девбандда бостириб сизга қайтараман. 
— Китобни беролмайман. Мусаннифнинг ўз дастхати билан қолган...
— У ҳолда бир кечага бериб туринг.
Ҳазрат бир кечага 500 саҳифалик ушбу китобни ўқиб, ёдлаб олган эканлар. Кейин уни Девбандда бостириб, кейинги йили Ҳажга олиб келиб солиштиришса, олдинги китобдаги хатоларни ҳам тузатилган ҳолда чоп қилинган экан...

* * *

Анваршоҳ Кашмирий айтадилар: «Аллоҳ таоло менга шунча зеҳн ато этди-ю, лекин Қуръони каримни ёдлашни насиб этмади. Ҳар йили Рамазонда 30 кун эътикоф ўтириб, Қуръони каримни каримни хатм қиламан, деб ният қиламан. 30 кун ичида 30 саҳифа Қуръон ўқий оламан холос. Бир оятни ўқишим билан Аллоҳ таоло менинг кўз ўнгимда чеки йўқ денгиз пайдо қилади. У ердаги дурларни тераман деб, шу даражада киришиб кетаманки, натижада яна хатм қилолмай қоламан.  Шунинг учун ҳам мен Каломуллоҳни ёдлай олмадим».

* * *

Анваршоҳ Кашмирий «Саҳиҳи Бухорий»га «Файзул Борий» деган шарҳ ёзиб машҳур бўлиб кетган вақтларида дунёнинг энг машҳур уламолари (улар орасида Миср муфтийси Рашид Ризо ҳам бор эди) 300 нафар араб олимлари билан Деҳлидаги Шоҳ Жаҳон масжидига Анваршоҳ Кашмирийни зиёрат қилгани келган эканлар. 300 нафар олим билан сўрашиб чиққанларидан сўнг ҳазрат деворга суяниб, йиғлаган эканлар. Шунда Рашид Ризо йиғи сабабини сўраганда, у зот:
— Бир пайтлар мен шу ерда гадойлик қилардим. Бир неча марта калтак ҳам еганман. Бир пайтлар менга нон бермаган бу гўшада илм сабабидан бугун дунёнинг энг забардаст олимлари қўлимни ўпди...
Аллоҳ у кишидан рози бўлсин!

* * * * * * * * *

Buyuk hind ulamolaridan Anvarshoh Kashmiriy yoshliklarida ota-onadan yetim qolib, Dehlidagi Shoh Jahon qurdirgan masjidda gadoylik qilgan ekanlar. Bir kuni u kishining oldilariga bir odam kelib so‘rabdi:
— O‘g‘lim, turishingdan juda zakovatli bolaga o‘xshaysan. Ilm o‘qimadingmi?
— Ilm o‘qitgani mening ota-onam yo‘q.
— Men hamma xarajatlaringga kafil bo‘laman, ilm o‘qiysanmi?
O‘sha kishi bolakayni Mahmud Devbandiy huzuriga ilm o‘rganishga olib borgan ekan...

* * *

Anvarshoh Kashmiriy aytadilar: «Men 137000 kitob o‘qidim. Farazan, agar Devband kutubxonasini kimdir yoqib, kul qilib yuborsa ham zarracha parvo qilmayman. Chunki u yerdagi kitoblarning hammasini yodlab olganman».

* * *

Anvarshoh Kashmiriy Hajga borganlarida bir kishida «Nurul izoh» kitobiga «Maroqul faloh» hoshiyasini yozgan olimning o‘z dastxati bilan qoldirgan nodir nusxani ko‘rib, egasidan so‘ragan ekanlar:
— Shu kitobni menga bir yilga bersangiz. Keyingi yil Hajgacha men bu kitobni Devbandda bostirib sizga qaytaraman. 
— Kitobni berolmayman. Musannifning o‘z dastxati bilan qolgan...
— U holda bir kechaga berib turing.
Hazrat bir kechaga 500 sahifalik ushbu kitobni o‘qib, yodlab olgan ekanlar. Keyin uni Devbandda bostirib, keyingi yili Hajga olib kelib solishtirishsa, oldingi kitobdagi xatolarni ham tuzatilgan holda chop qilingan ekan...

* * *

Anvarshoh Kashmiriy aytadilar: «Alloh taolo menga shuncha zehn ato etdi-yu, lekin Qur’oni karimni yodlashni nasib etmadi. Har yili Ramazonda 30 kun e’tikof o‘tirib, Qur’oni karimni karimni xatm qilaman, deb niyat qilaman. 30 kun ichida 30 sahifa Qur’on o‘qiy olaman xolos. Bir oyatni o‘qishim bilan Alloh taolo mening ko‘z o‘ngimda cheki yo‘q dengiz paydo qiladi. U yerdagi durlarni teraman deb, shu darajada kirishib ketamanki, natijada yana xatm qilolmay qolaman.  Shuning uchun ham men Kalomullohni yodlay olmadim».

* * *

Anvarshoh Kashmiriy «Sahihi Buxoriy»ga «Fayzul Boriy» degan sharh yozib mashhur bo‘lib ketgan vaqtlarida dunyoning eng mashhur ulamolari (ular orasida Misr muftiysi Rashid Rizo ham bor edi) 300 nafar arab olimlari bilan Dehlidagi Shoh Jahon masjidiga Anvarshoh Kashmiriyni ziyorat qilgani kelgan ekanlar. 300 nafar olim bilan so‘rashib chiqqanlaridan so‘ng hazrat devorga suyanib, yig‘lagan ekanlar. Shunda Rashid Rizo yig‘i sababini so‘raganda, u zot:
— Bir paytlar men shu yerda gadoylik qilardim. Bir necha marta kaltak ham yeganman. Bir paytlar menga non bermagan bu go‘shada ilm sababidan bugun dunyoning eng zabardast olimlari qo‘limni o‘pdi...
Alloh u kishidan rozi bo‘lsin!

• Олдинги
• Кейинги