Усмонийлар даврида Рамазон

Усмонийлар даврида Рамазон болалар учун қандай ўтарди? Улар учун нималар қилинарди?

Усмонийлар даврида болаларга Рамаззонни севдириш учун бир қанча амаллар қилинарди. Рамазон келганида бир оила дафтари тутилиб, оила аъзоларнинг рамазонга боғлиқ тушунчаларини ёзишлари сўраларди. Илк бора рўза тутган болалардан ҳам шу ҳақида ёзиш сўраларди. Ифтор дастурхони болаларнинг диққатини тортадиган шаклда тайёрланарди. Баъзи уйларда рамазоннинг илк куни уйнинг кўримли бир бурчагига байрамона лавҳалар кўргазмалар қилиниб, "Хуш келдинг, Рамазон" деб ёзиларди.

Усмонийлар даврида болаларни рўзага қўшиш (ўргатиш) ўйинлари бор эди. Рўза болаларга турли ўйинлар билан ўргатилар ва севдириларди. Бу ўйинлар оиланинг ҳар бир аъзосига очлик, чанқоқлик, йўқлик билан тарбияланиш ва ўзларидан фақир бўлганларнинг аҳволини англаш имконини берарди.

Усмонийларда болаларга рўзанинг ҳикматлари тушунтириларди. Рўза тутган болалар учун кичик арқонлар кесиларди. Рамазон ойининг охирига яқин арқонлар кўпайгач оиланинг бувиси ёки бобоси у арқонларни бир-бирига боғларди. Кейин у арқонларни безаклар билан безатилган бир сандиққа боғлаб бу сандиқни ким ошди савдода боланинг қариндошларига тақдим этиларди. Шу шаклда сандиқ сотилиб, болаларга байрам пули бериларди. Болалар, кейинчалик ҳаётлари давомида сандиқни очиб арқонларни кўриб болалик хотираларини эслашарди.

УСМОНИЙЛАРДА РАМАЗОН ЎЙИНЛАРИ

Садақа тошлари ўйини. Бу ўйин жамиятга, тошни ҳам садақага айлантирган яхшилик тушунчасини берарди. Энг кўп ўйналган ўйинлардан бири эди. Болалар кўчаларда кезиб тош тўплаб ва бу тошлар билан, чўлоқ лайлакларга ин қурардилар.

Фақирлар дастурхони. Бу ўйин эҳтиёжмандларнинг аҳволини болалар кўпроқ тушунсин деб ўйналарди. Асосан рамазон ойининг боши, ўртаси ва охирида 3 марта ўйналарди. Ўйинда тахминан, "биз жуда фақирмиз" дейилар ва ўша кунларда ифтор дастурхонидан қоринлари тўймасдан туриларди.

Садақа қутиси ўйини. Болалар учун бозордан, безатилган, кичик картон ёки ёғоч қутилар олинарди. Рамазон бўйи бола рағбатлантирилар ва қутига солиш учун пул йиғиларди. Қутида тўпланган пул эса оилада ким эҳтиёжманд экани аниқланиб, пул унга бериларди. Бу сандиқлар безакли сеп сандиғини эслатарди.

Мeҳмондўстлик ўйини. Бу ўйинда маҳалланинг энг ёрдамга муҳтож оиласи, болалари билан ифторга чақириларди. Келган мусофирнинг кийими боши гапирилмасди (камситилмасди). Оила аҳли айниқса болалар, келган меҳмонларга хизмат қиларди.

Туркчадан Марям Осиё таржимаси

Usmoniylar davrida Ramazon bolalar uchun qanday o‘tardi? Ular uchun nimalar qilinardi?

Usmoniylar davrida bolalarga Ramazzonni sevdirish uchun bir qancha amallar qilinardi. Ramazon kelganida bir oila daftari tutilib, oila a’zolarning ramazonga bog‘liq tushunchalarini yozishlari so‘ralardi. Ilk bora ro‘za tutgan bolalardan ham shu haqida yozish so‘ralardi. Iftor dasturxoni bolalarning diqqatini tortadigan shaklda tayyorlanardi. Ba’zi uylarda ramazonning ilk kuni uyning ko‘rimli bir burchagiga bayramona lavhalar ko‘rgazmalar qilinib, "Xush kelding, Ramazon" deb yozilardi.

Usmoniylar davrida bolalarni ro‘zaga qo‘shish (o‘rgatish) o‘yinlari bor edi. Ro‘za bolalarga turli o‘yinlar bilan o‘rgatilar va sevdirilardi. Bu o‘yinlar oilaning har bir a’zosiga ochlik, chanqoqlik, yo‘qlik bilan tarbiyalanish va o‘zlaridan faqir bo‘lganlarning ahvolini anglash imkonini berardi.

Usmoniylarda bolalarga ro‘zaning hikmatlari tushuntirilardi. Ro‘za tutgan bolalar uchun kichik arqonlar kesilardi. Ramazon oyining oxiriga yaqin arqonlar ko‘paygach oilaning buvisi yoki bobosi u arqonlarni bir-biriga bog‘lardi. Keyin u arqonlarni bezaklar bilan bezatilgan bir sandiqqa bog‘lab bu sandiqni kim oshdi savdoda bolaning qarindoshlariga taqdim etilardi. Shu shaklda sandiq sotilib, bolalarga bayram puli berilardi. Bolalar, keyinchalik hayotlari davomida sandiqni ochib arqonlarni ko‘rib bolalik xotiralarini eslashardi.

USMONIYLARDA RAMAZON O‘YINLARI

Sadaqa toshlari o‘yini. Bu o‘yin jamiyatga, toshni ham sadaqaga aylantirgan yaxshilik tushunchasini berardi. Eng ko‘p o‘ynalgan o‘yinlardan biri edi. Bolalar ko‘chalarda kezib tosh to‘plab va bu toshlar bilan, cho‘loq laylaklarga in qurardilar.

Faqirlar dasturxoni. Bu o‘yin ehtiyojmandlarning ahvolini bolalar ko‘proq tushunsin deb o‘ynalardi. Asosan ramazon oyining boshi, o‘rtasi va oxirida 3 marta o‘ynalardi. O‘yinda taxminan, "biz juda faqirmiz" deyilar va o‘sha kunlarda iftor dasturxonidan qorinlari to‘ymasdan turilardi.

Sadaqa qutisi o‘yini. Bolalar uchun bozordan, bezatilgan, kichik karton yoki yog‘och qutilar olinardi. Ramazon bo‘yi bola rag‘batlantirilar va qutiga solish uchun pul yig‘ilardi. Qutida to‘plangan pul esa oilada kim ehtiyojmand ekani aniqlanib, pul unga berilardi. Bu sandiqlar bezakli sep sandig‘ini eslatardi.

Mehmondo‘stlik o‘yini. Bu o‘yinda mahallaning eng yordamga muhtoj oilasi, bolalari bilan iftorga chaqirilardi. Kelgan musofirning kiyimi boshi gapirilmasdi (kamsitilmasdi). Oila ahli ayniqsa bolalar, kelgan mehmonlarga xizmat qilardi.

Turkchadan Maryam Osiyo tarjimasi

• Олдинги
• Кейинги