Дурли маржон қиссаси

Рукн: Ибрат Чоп этилган: 14.05.2018

Қози Абу Бакр ибн Абдулбоқий Баззор Ансорий Бағдодийдан ривоят қилинади:

Мен Макка яқинида турар эдим. Бир куни жуда оч қолдим ва очликни кетказадиган ҳеч нарса тополмадим. Ипакдан тикилган ва попуги ҳам ипакдан бўлган бир ҳамён топиб олдим ва уни кўтариб уйимга йўл олдим. Уни очганимда ичида дурдан бўлган бир маржон бор экан. Мен олдин у каби маржонни сира кўрмаганман.

Кўчага чиқсам бир киши қўлида беш юз динор пулни кўтариб шундай деб жар соларди: “Ким менга ичида дури бор ҳамённи қайтарса бу мукофот уники”. Ўзимга-ўзим ичимда: “Мен муҳтожман, очман. Бу пулларни олиб фойдаланаман ва ҳамённи унга қайтараман”, дедим.

Унга: “Олдимга келинг”, дедим ва уни уйимга олиб бордим. У менга ҳамён, попук ва дурнинг белгилари, уларнинг сони ҳамда ҳамён нима билан боғланганини айтиб берди. Ҳамённи унга олиб чиқиб бердим. Шунда менга беш юз динор тутқазди. Лекин уни олмадим ва: “Ўзи мен уни сизга қайтаришим керак эди, унга энди мукофот олмайман”, дедим. У эса менинг берган нарсасини олишим кераклигини уқтирди. Унинг бир динорини ҳам олмадим. Кейин у ҳамённи олиб олдимдан чиқиб кетди.

Мен Маккадан чиқиб кемага миндим. Кема ҳалокатга учраб, одамлар ғарқ бўлди ва моллари ҳам чўкиб кетди. Мен эса кеманинг бир бўлагида омон қолдим. Бир муддат денгизда юрдим, қаерга кетаётганимни билмасдим. Одамлар яшайдиган бир оролга тушдим ва масжидларнинг бирига кирдим. Қироат қилаётганимни эшитиб оролдаги барча одам олдимга келиб: “Менга Қуръон ўргатинг”, деди. Уларнинг орқасидан кўп мол орттирдим.

Кейин масжидга кирсам Қуръон суралари ёзилган варақларни кўрдим. Уларни ўқий бошладим. Оролдагилар: “Ёзишни ҳам яхши ўзлаштирганмисиз?”, деб сўрашди. Ҳа, дейишим билан бизга ёзишни ўргатинг, дейишди. Улар кичик ва ўрта ёшдаги болалари билан олдимга келишди. Уларга ёзишни ўргатар эдим. Бу сабабли ҳам мен анча-мунча бойликка эга бўлдим. Улар бир куни: “Ичимизда бир етим қиз бор ва унинг мол-дунёси ҳам бор. Биз сизни унга уйлантирмоқчимиз”, дейишди. Рад жавобини берсам ҳам улар унга уйланишим лозимлигини айтишди. Кейин айтганларига рози бўлдим.

Тўй ўтгач у қизга қарай бошладим. Мен топиб олган маржоннинг айни ўзини унинг бўйнида кўрдим. Ўша пайт мен маржонга қарашдан бошқа нарса қила олмасдим. Оролдагилар: “Шайх, маржонга бундай қараб етимнинг кўнглини синдириб қўйдингиз-ку. Нима учун унга бунча тикилиб қолдингиз?”, деб сўрашди. Мен маржон қиссасини уларга айтиб бердим. Улар бор овозлари билан таҳлил ва такбир айтиб юборишди. Оролдагиларнинг барчасига овозлар етиб борди.

Улар айтишди: “Сиздан маржонни олган киши бу қизнинг отасидир. У тинмай: “Мен дунёда мана бу маржонни қайтарган кишидек мусулмон одамни кўрмадим”, дер ва шундай дуо қилар эди: “Аллоҳим, у ва менинг ўртамизни жамла, қизимга уни уйлантир”. Ҳозир ўша муддат келди ва ўша иш содир бўлди. Мен ундан икки фарзанд кўрдим. Кейин у вафот этди. Менга маржон ва икки ўғлим мерос қолди. Сўнгра икки фарзанд ҳам вафот этди ва маржонга эга бўлдим. Уни юз минг динорга сотдим. Менда сизлар кўриб турган бу мол-мулк ўшанинг пулидан қолганидир”.

Манба: Ҳонеъ Ҳожнинг "Солиҳлар ҳаётидан минг бир қисса" асари

Араб тилидан Аъзамхон Абдураҳмонов таржимаси

Qozi Abu Bakr ibn Abdulboqiy Bazzor Ansoriy Bag‘dodiydan rivoyat qilinadi:

Men Makka yaqinida turar edim. Bir kuni juda och qoldim va ochlikni ketkazadigan hech narsa topolmadim. Ipakdan tikilgan va popugi ham ipakdan bo‘lgan bir hamyon topib oldim va uni ko‘tarib uyimga yo‘l oldim. Uni ochganimda ichida durdan bo‘lgan bir marjon bor ekan. Men oldin u kabi marjonni sira ko‘rmaganman.

Ko‘chaga chiqsam bir kishi qo‘lida besh yuz dinor pulni ko‘tarib shunday deb jar solardi: “Kim menga ichida duri bor hamyonni qaytarsa bu mukofot uniki”. O‘zimga-o‘zim ichimda: “Men muhtojman, ochman. Bu pullarni olib foydalanaman va hamyonni unga qaytaraman”, dedim.

Unga: “Oldimga keling”, dedim va uni uyimga olib bordim. U menga hamyon, popuk va durning belgilari, ularning soni hamda hamyon nima bilan bog‘langanini aytib berdi. Hamyonni unga olib chiqib berdim. Shunda menga besh yuz dinor tutqazdi. Lekin uni olmadim va: “O‘zi men uni sizga qaytarishim kerak edi, unga endi mukofot olmayman”, dedim. U esa mening bergan narsasini olishim kerakligini uqtirdi. Uning bir dinorini ham olmadim. Keyin u hamyonni olib oldimdan chiqib ketdi.

Men Makkadan chiqib kemaga mindim. Kema halokatga uchrab, odamlar g‘arq bo‘ldi va mollari ham cho‘kib ketdi. Men esa kemaning bir bo‘lagida omon qoldim. Bir muddat dengizda yurdim, qaerga ketayotganimni bilmasdim. Odamlar yashaydigan bir orolga tushdim va masjidlarning biriga kirdim. Qiroat qilayotganimni eshitib oroldagi barcha odam oldimga kelib: “Menga Qur’on o‘rgating”, dedi. Ularning orqasidan ko‘p mol orttirdim.

Keyin masjidga kirsam Qur’on suralari yozilgan varaqlarni ko‘rdim. Ularni o‘qiy boshladim. Oroldagilar: “Yozishni ham yaxshi o‘zlashtirganmisiz?”, deb so‘rashdi. Ha, deyishim bilan bizga yozishni o‘rgating, deyishdi. Ular kichik va o‘rta yoshdagi bolalari bilan oldimga kelishdi. Ularga yozishni o‘rgatar edim. Bu sababli ham men ancha-muncha boylikka ega bo‘ldim. Ular bir kuni: “Ichimizda bir yetim qiz bor va uning mol-dunyosi ham bor. Biz sizni unga uylantirmoqchimiz”, deyishdi. Rad javobini bersam ham ular unga uylanishim lozimligini aytishdi. Keyin aytganlariga rozi bo‘ldim.

To‘y o‘tgach u qizga qaray boshladim. Men topib olgan marjonning ayni o‘zini uning bo‘ynida ko‘rdim. O‘sha payt men marjonga qarashdan boshqa narsa qila olmasdim. Oroldagilar: “Shayx, marjonga bunday qarab yetimning ko‘nglini sindirib qo‘ydingiz-ku. Nima uchun unga buncha tikilib qoldingiz?”, deb so‘rashdi. Men marjon qissasini ularga aytib berdim. Ular bor ovozlari bilan tahlil va takbir aytib yuborishdi. Oroldagilarning barchasiga ovozlar yetib bordi.

Ular aytishdi: “Sizdan marjonni olgan kishi bu qizning otasidir. U tinmay: “Men dunyoda mana bu marjonni qaytargan kishidek musulmon odamni ko‘rmadim”, der va shunday duo qilar edi: “Allohim, u va mening o‘rtamizni jamla, qizimga uni uylantir”. Hozir o‘sha muddat keldi va o‘sha ish sodir bo‘ldi. Men undan ikki farzand ko‘rdim. Keyin u vafot etdi. Menga marjon va ikki o‘g‘lim meros qoldi. So‘ngra ikki farzand ham vafot etdi va marjonga ega bo‘ldim. Uni yuz ming dinorga sotdim. Menda sizlar ko‘rib turgan bu mol-mulk o‘shaning pulidan qolganidir”.

Manba: Hone’ Hojning "Solihlar hayotidan ming bir qissa" asari

Arab tilidan A’zamxon Abdurahmonov tarjimasi