Мубоҳлар билан зийнатланиш катта хатардир

Яҳё ибн Язид Навфалий (р.а.) Имом Молик ибн Анасга (р.а.) шундай мактуб ёзган экан: «Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм. Ўтмиш ва келажакдагилар ичида Унинг пайғамбари Муҳаммадга Аллоҳнинг салот ва саломи бўлсин! Яҳё ибн Язид ибн Абдулмаликдан Молик ибн Анасга. Аммо баъд.

Менга маълум бўлдики, сен нафис кийимлар кийиб, нозик таомлар ер эмишсан. Яна кўрпачалар устида ўтириб, эшигингга соқчиларни қўйибсан. Ҳолбуки, сен илм курсисига ўтирган зотсан. Сенинг ҳузурингга келиш учун уловлар тайёрланган ва одамлар ҳам доимо сен томонга ошиқадилар. Улар сени имом қилиб олганлар ва сўзларингдан рози бўладилар (қабул қиладилар). Шундай экан, Аллоҳдан қўрқ, эй Молик! Мутавозеъ бўл. Буларни  сенга насиҳат учун ёздимки, Аллоҳдан ўзга ҳеч ким бундан хабардор эмас. Вассалом!»
Молик (р.а.) унга шундай жавоб ёздилар: «Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм. Аллоҳ таолодан саййидимиз Муҳаммадга, аҳли ва асҳобига салот ва саломлар бўлсин! Молик ибн Анасдан Яҳё ибн Язидга. Сенга Аллоҳнинг саломи бўлсин! Аммо баъд.

Мактубинг менга етиб келди ва насиҳат, шафқат, адаб бўлиб (қалбимга) жойлашди. Аллоҳ сени тақво билан сийласин ва насиҳатинг эвазига яхшилик билан мукофотласин. Аллоҳ таолодан тавфиқ сўрайман. (Яхшилик қилишга) куч ва (ёмонликдан сақланишга) қувват фақатгина буюк ва олий зот бўлган Аллоҳдандир. Тўғри, сен зикр қилганингдек, мен нозик таомлар ейман, нафис кийимлар кияман, (соқчи билан ўзимни) қўриқлатаман ва юмшоқ ўринларда ўтираман. Мана шуларни қиламиз ва Аллоҳ таолодан мағфират сўраймиз. Зеро, Аллоҳ таоло:
«Бандалари учун чиқарилган Аллоҳнинг зийнатини ва пок ризқларни ким ҳаромга чиқаради?» (Аъроф сураси, 33-оят) деб марҳамат қилган. Албатта, буни тарк этиш унга киришдан кўра яхшироқ эканини биламан. (Бундан кейин ҳам) бизни мактубингдан дариғ тутма. Биз ҳам сени мактубимиздан дариғ тутмаймиз. Вассалом!»

Моликнинг (р.а.) инсофига қараки, зийнатни тарк этиш уни олишдан яхшироқ эканини эътироф этиб, унинг мубоҳлигига фатво бердилар. У зот иккала ҳолатда ҳам тўғри сўзлагандирлар. Бир инсон қачон, бу насиҳатдаги каби инсоф ва эътироф билан нафсини ислоҳ этса, кейин унинг нафси мубоҳлар ҳузурида тўхташга қодир бўлса, аммо бу уни риёкорликка, хушомадгўйликка ва ёмон кўрилган ишларга ўтиб кетишга мажбур қилмаган бўлса, у киши Имом Молик каби (буюк) мақомдадир. Лекин кўплар зийнатлар олдида ўзини тўхтатишга қодир бўлмайди. Шу сабабдан мубоҳлар билан зийнатланиш катта хатардир. Бу ҳолат хавф ва қўрқувдан узоқ. Ҳолбуки, охират уламоларининг асосий хусусияти қўрқувдир. Қўрқувнинг хусусияти эса, хатар эҳтимоли бўлган ишлардан узоқлашишдир.

Имом Ғаззолийнинг “Иҳёу улумид-дин” китобидан

* * *

Yahyo ibn Yazid Navfaliy (r.a.) Imom Molik ibn Anasga (r.a.) shunday maktub yozgan ekan: «Bismillahir rohmanir rohiym. O‘tmish va kelajakdagilar ichida Uning payg‘ambari Muhammadga Allohning salot va salomi bo‘lsin! Yahyo ibn Yazid ibn Abdulmalikdan Molik ibn Anasga. Ammo ba’d.

Menga ma’lum bo‘ldiki, sen nafis kiyimlar kiyib, nozik taomlar yer emishsan. Yana ko‘rpachalar ustida o‘tirib, eshigingga soqchilarni qo‘yibsan. Holbuki, sen ilm kursisiga o‘tirgan zotsan. Sening huzuringga kelish uchun ulovlar tayyorlangan va odamlar ham doimo sen tomonga oshiqadilar. Ular seni imom qilib olganlar va so‘zlaringdan rozi bo‘ladilar (qabul qiladilar). Shunday ekan, Allohdan qo‘rq, ey Molik! Mutavoze’ bo‘l. Bularni  senga nasihat uchun yozdimki, Allohdan o‘zga hech kim bundan xabardor emas. Vassalom!»
Molik (r.a.) unga shunday javob yozdilar: «Bismillahir rohmanir rohiym. Alloh taolodan sayyidimiz Muhammadga, ahli va ashobiga salot va salomlar bo‘lsin! Molik ibn Anasdan Yahyo ibn Yazidga. Senga Allohning salomi bo‘lsin! Ammo ba’d.

Maktubing menga yetib keldi va nasihat, shafqat, adab bo‘lib (qalbimga) joylashdi. Alloh seni taqvo bilan siylasin va nasihating evaziga yaxshilik bilan mukofotlasin. Alloh taolodan tavfiq so‘rayman. (Yaxshilik qilishga) kuch va (yomonlikdan saqlanishga) quvvat faqatgina buyuk va oliy zot bo‘lgan Allohdandir. To‘g‘ri, sen zikr qilganingdek, men nozik taomlar yeyman, nafis kiyimlar kiyaman, (soqchi bilan o‘zimni) qo‘riqlataman va yumshoq o‘rinlarda o‘tiraman. Mana shularni qilamiz va Alloh taolodan mag‘firat so‘raymiz. Zero, Alloh taolo:
«Bandalari uchun chiqarilgan Allohning ziynatini va pok rizqlarni kim haromga chiqaradi?» (A’rof surasi, 33-oyat) deb marhamat qilgan. Albatta, buni tark etish unga kirishdan ko‘ra yaxshiroq ekanini bilaman. (Bundan keyin ham) bizni maktubingdan darig‘ tutma. Biz ham seni maktubimizdan darig‘ tutmaymiz. Vassalom!»

Molikning (r.a.) insofiga qaraki, ziynatni tark etish uni olishdan yaxshiroq ekanini e’tirof etib, uning mubohligiga fatvo berdilar. U zot ikkala holatda ham to‘g‘ri so‘zlagandirlar. Bir inson qachon, bu nasihatdagi kabi insof va e’tirof bilan nafsini isloh etsa, keyin uning nafsi mubohlar huzurida to‘xtashga qodir bo‘lsa, ammo bu uni riyokorlikka, xushomadgo‘ylikka va yomon ko‘rilgan ishlarga o‘tib ketishga majbur qilmagan bo‘lsa, u kishi Imom Molik kabi (buyuk) maqomdadir. Lekin ko‘plar ziynatlar oldida o‘zini to‘xtatishga qodir bo‘lmaydi. Shu sababdan mubohlar bilan ziynatlanish katta xatardir. Bu holat xavf va qo‘rquvdan uzoq. Holbuki, oxirat ulamolarining asosiy xususiyati qo‘rquvdir. Qo‘rquvning xususiyati esa, xatar ehtimoli bo‘lgan ishlardan uzoqlashishdir.

Imom G‘azzoliyning “Ihyou ulumid-din” kitobidan

• Олдинги
• Кейинги