“Билиб, амал қилмайдиганларнинг ҳолига етти марта вой бўлсин!”

Рукн: Ибрат Чоп этилган: 04.01.2016

Саҳл (р.а.) айтадилар: «Илмнинг ҳаммаси дунёдир. Охират эса, унга амал қилишдир. Ихлослисидан бошқа амалнинг ҳаммаси беҳуда».

Яна айтганларки: «Олимлардан ташқари ҳамма ўликдир. Илмига амал қилувчилардан бошқа барча олимлар сархушдир. Ихлослилардан ташқари барча амал қилувчилар алдангандир. Ихлосли киши эса, оқибати нима билан тугашини билгунча хавфдадир».

Исо (а.с.) айтган эканлар: «Йўли охиратга йўналгани ҳолда, ўзи дунёга юзланган одам қандай қилиб илм аҳлидан бўлади?! Каломни унга амал қилиш учун эмас, балки фақат билиш учунгина ўрганган киши қандай қилиб илм аҳлидан бўлади?!»

Солиҳ ибн Кайсон Басрий (р.а.) айтадилар: «Мен кўп олимларни кўрдим.  Улар ҳадисларни билувчи фожир олимлардан Аллоҳдан паноҳ тилар эдилар».

Абу Дардо (р.а.) айтадилар: «Билмайдиганларнинг ҳолига бир бора вой бўлсин! Билиб, амал қилмайдиганларнинг ҳолига етти марта вой бўлсин!»

Шаъбий (р.а.) айтадилар: «Қиёмат куни жаннат аҳлларидан бир қавм дўзах аҳлларидан бир қавмни кўриб қолади ва улардан: «Сизни нима дўзахга киритиб қўйди? Ҳолбуки, сизлар ўргатган одоб ва илм фазилати  билан Аллоҳ бизни жаннатга киритди-ку!» деб сўрайди. Улар: «Биз яхшиликка буюриб, ўзимиз қилмасдик. Ёмонликдан қайтариб, ўзимиз қилар эдик», деб жавоб беради.

Ҳотамул Асом (р.а.) дейдилар: «Қиёматда одамларга илм ўргатган, одамлар ўша илмга амал қилиб, нажот топган, лекин ўзи унга амал қилмасдан, ҳалок бўлган кишидан-да қаттиқ ҳасрат қилувчи кимса бўлмайди».

Имом Ғаззолийнинг “Иҳёу улумид-дин” китобидан

* * *

Sahl (r.a.) aytadilar: «Ilmning hammasi dunyodir. Oxirat esa, unga amal qilishdir. Ixloslisidan boshqa amalning hammasi behuda».

Yana aytganlarki: «Olimlardan tashqari hamma o‘likdir. Ilmiga amal qiluvchilardan boshqa barcha olimlar sarxushdir. Ixloslilardan tashqari barcha amal qiluvchilar aldangandir. Ixlosli kishi esa, oqibati nima bilan tugashini bilguncha xavfdadir».

Iso (a.s.) aytgan ekanlar: «Yo‘li oxiratga yo‘nalgani holda, o‘zi dunyoga yuzlangan odam qanday qilib ilm ahlidan bo‘ladi?! Kalomni unga amal qilish uchun emas, balki faqat bilish uchungina o‘rgangan kishi qanday qilib ilm ahlidan bo‘ladi?!»

Solih ibn Kayson Basriy (r.a.) aytadilar: «Men ko‘p olimlarni ko‘rdim.  Ular hadislarni biluvchi fojir olimlardan Allohdan panoh tilar edilar».

Abu Dardo (r.a.) aytadilar: «Bilmaydiganlarning holiga bir bora voy bo‘lsin! Bilib, amal qilmaydiganlarning holiga yetti marta voy bo‘lsin!»

Sha’biy (r.a.) aytadilar: «Qiyomat kuni jannat ahllaridan bir qavm do‘zax ahllaridan bir qavmni ko‘rib qoladi va ulardan: «Sizni nima do‘zaxga kiritib qo‘ydi? Holbuki, sizlar o‘rgatgan odob va ilm fazilati  bilan Alloh bizni jannatga kiritdi-ku!» deb so‘raydi. Ular: «Biz yaxshilikka buyurib, o‘zimiz qilmasdik. Yomonlikdan qaytarib, o‘zimiz qilar edik», deb javob beradi.

Hotamul Asom (r.a.) deydilar: «Qiyomatda odamlarga ilm o‘rgatgan, odamlar o‘sha ilmga amal qilib, najot topgan, lekin o‘zi unga amal qilmasdan, halok bo‘lgan kishidan-da qattiq hasrat qiluvchi kimsa bo‘lmaydi».

Imom G‘azzoliyning “Ihyou ulumid-din” kitobidan