Каъб ибн Молик

Рукн: Саҳобалар Чоп этилган: 13.12.2014

Каъб ибн Молик (розияллоҳу анҳу) ансорийларнинг улуғларидан, Ясрибда катта эътибор ва обрў топган кишилардан эди. У Ақоба куни Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) билан аҳдлашиб, мусулмон бўлди. Фахри коинотнинг Бадр ва Табукдан бошқа юришларида қатнашди. Каъб ибн Молик Пайғамбаримиздан (алайҳиссалом) ўнлаб ҳадис ривоят қилган. Маккада вафот этган.

Уҳуд куни Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) яраландилар. Шундай пайтда кимдир: «Муҳаммад ўлди!» деб бақирди. Шу пайт Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) мусулмонлар томон кела бошладилар. У зотни (алайҳиссалом) биринчи бўлиб Каъб ибн Молик таниб қолди ва баланд овозда: «Эй мусулмонлар, суюнчи! Расулуллоҳ тириклар!» деб қичқирди. Расулуллоҳ (алайҳиссалом) унга: «Жим!» ишорасини қилдилар. Мусулмонлар атрофларида тўпланишди. Кейин биргалашиб, тоққа кўтарилишди.

* * *

Каъб ибн Моликдан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинишича, у масжидда ибн Абу Ҳадраддан қарзини беришини талаб қилди. Шунда икковларининг овозлари кўтарилди. Шовқинни ҳатто Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) уйлари ичида туриб эшитдилар. Кейин ҳужралари пардасини очиб: «Eй Каъб!» деб чақирдилар. «Лаббай, ё Расулуллоҳ!» деди у. «Қарздан бунчасини кеч», деб унинг ярмига ишора қилдилар. «Шундай қилганим бўлсин, эй Аллоҳнинг расули», деди. Кейин Расулуллоҳ Ибн Абу Ҳадрадга: «Тур, қарзни адо эт», дедилар (Имом Бухорий, Муслим, Термизий, Насаий ривояти).

* * *

Каъб ибн Молик (розияллоҳу анҳу) айтади: «Расулуллоҳнинг (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Табук сафарлари мевали дарахтлар соя солиб, бу манзара одамга ёқадиган пайтга тўғри келди. Менда бундай роҳат-фароғатларга мойиллик бор эди. Эрта тонгда у зот ёнларига тайёргарлик қилиш учун борардим-у, лекин ҳеч нарса қилмай қайтиб келар эдим. Хизмат қилиб юравердим. Мусулмонлар Пайғамбар (алайҳиссалом) билан бирга жўнашди. Мен эса йўлга тайёр эмасдим. Уларга орқадан етиб олишни ҳам ўйладим, аммо бу ҳам менга насиб қилмади”.

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Табукдан қайтганлари хабари келганида мени ғам боса бошлади. Шунда баҳоналар излашга киришдим. «Eртага нима деб у зотнинг ғазабларидан қутулиб қолсам бўлади?» деб ўйлар эдим. Ақлли кишилардан ёрдам сўрадим. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) етиб келганлари маълум бўлганида мени ёмон хаёллар тарк этди. Охири рост гапиришга аҳд қилдим.

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) эрта тонгда шаҳарга кириб келдилар. Сафардан қайтсалар, олдин масжидга кириб, икки ракат намоз ўқир, сўнгра одамлар билан учрашар эдилар. Бу сафар ҳам шундай бўлди. Жойларига келиб ўтирганларида Табукка бормай қолганлар у зотга узр айта бошлашди. Мен ҳам у зот ҳузурларига келиб, салом бердим. Менга сал ғазабнок ҳолатда табассум қилдилар. Сўнгра: «Кел», дедилар. Мен қаршиларига ўтирдим. У зот бормаганим сабабини сўраганларида: «Аллоҳга қасам, менда узр йўқ», дедим. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Рост гапирдинг. Тур, то Аллоҳнинг ҳукми келгунича кут», дедилар.

Яна икки кишига шундай жавоб айтилди. Учовимизга одамлар билан гап-лашиш тақиқланди. Шу ҳолатда эллик кунни ўтказдик.

Мадина бозорида юрсам, шаҳарга дон сотгани келган Шом деҳқонларидан бири: «Ким менга Каъб ибн Моликни кўрсатиб қўяди?» деди. Одамлар менга ишора қилишди. У олдимга келиб, Ғассон подшоҳи битган мактубни узатди. Унда бундай деб ёзилган эди: «Бизга хабар етди, дўстинг сенга жафо қилибди. Ҳузуримизга кел, биз сенга тасалли берамиз». Мактубни ўқигач: «Бу бир фитна», дедим ва ёқиб юбордим.

Eллигинчи куни уйимда бомдод намозини ўқидим. Намоздан сўнг Аллоҳни зикр қилдим. Юрагим сиқилиб, кенг ер тора- йиб кетгандек бўлиб турган пайтда Абу Бакр Сиддиқнинг (розияллоҳу анҳу) бир тепаликка чиқиб, баланд овозда: «Eй Каъб ибн Молик, хурсандлик хабари!» деб бақирганини эшитдим. Аллоҳ таоло «Яна қолган уч кишининг ҳам (тавбаларини қабул этди). Уларга кенг ер торлик қилган, юраклари танг бўлган ва Аллоҳ (ғазаби)дан фақат Унинг Ўзига қочиш билан паноҳ топилишини билишганидан сўнг улар тавба қилувчилардан бўлишлари учун Аллоҳ тавбаларини қабул этди» (Тавба, 118) оятини туширган эди. Бир киши олдимга от чоптириб келди. Аслам қабиласидан яна бир киши пиёда келди. Бу киши тоғ ошиб келиб, баланд овоз билан хушхабар берди. Севинганимдан унга устки кийимларимни ечиб, кийдириб қўйдим. Сўнг Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳузурларига жўнадим. Одамлар йўлда тавбам қабул бўлгани билан мени табриклашарди.

Масжидга кирдим. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) атрофларида одамлар билан ўтирган эканлар. Шунда Талҳа ибн Убайдуллоҳ (розияллоҳу анҳу) мен билан қўшқўллаб сўрашди. Сўнг Расулуллоҳга (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) салом берсам, хурсанд бўлганларидан у зотнинг юзлари ёришиб кетди.

Расулуллоҳнинг (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) олдиларида ўтириб: “Албатта, Аллоҳ ростгўйлигим сабабидан нажот берди. Энди тавбамнинг натижаси ўлароқ, умримнинг қолган қисмида фақат рост гапираман...” дедим (Имом Бухорий ва Муслим ривояти).

Абдураҳмон Раъфат Пошо китоби асосида Аҳмад Муҳаммад таржимаси.

“Ҳидоят” журналининг 2011 йил, 4-сонидан олинди.

* * *

Ka’b ibn Molik (roziyallohu anhu) ansoriylarning ulug‘laridan, Yasribda katta e’tibor va obro‘ topgan kishilardan edi. U Aqoba kuni Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bilan ahdlashib, musulmon bo‘ldi. Faxri koinotning Badr va Tabukdan boshqa yurishlarida qatnashdi. Ka’b ibn Molik Payg‘ambarimizdan (alayhissalom) o‘nlab hadis rivoyat qilgan. Makkada vafot etgan.

Uhud kuni Payg‘ambarimiz (alayhissalom) yaralandilar. Shunday paytda kimdir: «Muhammad o‘ldi!» deb baqirdi. Shu payt Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) musulmonlar tomon kela boshladilar. U zotni (alayhissalom) birinchi bo‘lib Ka’b ibn Molik tanib qoldi va baland ovozda: «Ey musulmonlar, suyunchi! Rasululloh tiriklar!» deb qichqirdi. Rasululloh (alayhissalom) unga: «Jim!» ishorasini qildilar. Musulmonlar atroflarida to‘planishdi. Keyin birgalashib, toqqa ko‘tarilishdi.

* * *

Ka’b ibn Molikdan (roziyallohu anhu) rivoyat qilinishicha, u masjidda ibn Abu Hadraddan qarzini berishini talab qildi. Shunda ikkovlarining ovozlari ko‘tarildi. Shovqinni hatto Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) uylari ichida turib eshitdilar. Keyin hujralari pardasini ochib: «Ey Ka’b!» deb chaqirdilar. «Labbay, yo Rasululloh!» dedi u. «Qarzdan bunchasini kech», deb uning yarmiga ishora qildilar. «Shunday qilganim bo‘lsin, ey Allohning rasuli», dedi. Keyin Rasululloh Ibn Abu Hadradga: «Tur, qarzni ado et», dedilar (Imom Buxoriy, Muslim, Termiziy, Nasaiy rivoyati).

* * *

Ka’b ibn Molik (roziyallohu anhu) aytadi: «Rasulullohning (sollallohu alayhi va sallam) Tabuk safarlari mevali daraxtlar soya solib, bu manzara odamga yoqadigan paytga to‘g‘ri keldi. Menda bunday rohat-farog‘atlarga moyillik bor edi. Erta tongda u zot yonlariga tayyorgarlik qilish uchun borardim-u, lekin hech narsa qilmay qaytib kelar edim. Xizmat qilib yuraverdim. Musulmonlar Payg‘ambar (alayhissalom) bilan birga jo‘nashdi. Men esa yo‘lga tayyor emasdim. Ularga orqadan yetib olishni ham o‘yladim, ammo bu ham menga nasib qilmadi”.

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Tabukdan qaytganlari xabari kelganida meni g‘am bosa boshladi. Shunda bahonalar izlashga kirishdim. «Ertaga nima deb u zotning g‘azablaridan qutulib qolsam bo‘ladi?» deb o‘ylar edim. Aqlli kishilardan yordam so‘radim. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) yetib kelganlari ma’lum bo‘lganida meni yomon xayollar tark etdi. Oxiri rost gapirishga ahd qildim.

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) erta tongda shaharga kirib keldilar. Safardan qaytsalar, oldin masjidga kirib, ikki rakat namoz o‘qir, so‘ngra odamlar bilan uchrashar edilar. Bu safar ham shunday bo‘ldi. Joylariga kelib o‘tirganlarida Tabukka bormay qolganlar u zotga uzr ayta boshlashdi. Men ham u zot huzurlariga kelib, salom berdim. Menga sal g‘azabnok holatda tabassum qildilar. So‘ngra: «Kel», dedilar. Men qarshilariga o‘tirdim. U zot bormaganim sababini so‘raganlarida: «Allohga qasam, menda uzr yo‘q», dedim. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): «Rost gapirding. Tur, to Allohning hukmi kelgunicha kut», dedilar.

Yana ikki kishiga shunday javob aytildi. Uchovimizga odamlar bilan gap-lashish taqiqlandi. Shu holatda ellik kunni o‘tkazdik.

Madina bozorida yursam, shaharga don sotgani kelgan Shom dehqonlaridan biri: «Kim menga Ka’b ibn Molikni ko‘rsatib qo‘yadi?» dedi. Odamlar menga ishora qilishdi. U oldimga kelib, G‘asson podshohi bitgan maktubni uzatdi. Unda bunday deb yozilgan edi: «Bizga xabar yetdi, do‘sting senga jafo qilibdi. Huzurimizga kel, biz senga tasalli beramiz». Maktubni o‘qigach: «Bu bir fitna», dedim va yoqib yubordim.

Elliginchi kuni uyimda bomdod namozini o‘qidim. Namozdan so‘ng Allohni zikr qildim. Yuragim siqilib, keng yer tora- yib ketgandek bo‘lib turgan paytda Abu Bakr Siddiqning (roziyallohu anhu) bir tepalikka chiqib, baland ovozda: «Ey Ka’b ibn Molik, xursandlik xabari!» deb baqirganini eshitdim. Alloh taolo «Yana qolgan uch kishining ham (tavbalarini qabul etdi). Ularga keng yer torlik qilgan, yuraklari tang bo‘lgan va Alloh (g‘azabi)dan faqat Uning O‘ziga qochish bilan panoh topilishini bilishganidan so‘ng ular tavba qiluvchilardan bo‘lishlari uchun Alloh tavbalarini qabul etdi» (Tavba, 118) oyatini tushirgan edi. Bir kishi oldimga ot choptirib keldi. Aslam qabilasidan yana bir kishi piyoda keldi. Bu kishi tog‘ oshib kelib, baland ovoz bilan xushxabar berdi. Sevinganimdan unga ustki kiyimlarimni yechib, kiydirib qo‘ydim. So‘ng Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) huzurlariga jo‘nadim. Odamlar yo‘lda tavbam qabul bo‘lgani bilan meni tabriklashardi.

Masjidga kirdim. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) atroflarida odamlar bilan o‘tirgan ekanlar. Shunda Talha ibn Ubaydulloh (roziyallohu anhu) men bilan qo‘shqo‘llab so‘rashdi. So‘ng Rasulullohga (sollallohu alayhi va sallam) salom bersam, xursand bo‘lganlaridan u zotning yuzlari yorishib ketdi.

Rasulullohning (sollallohu alayhi va sallam) oldilarida o‘tirib: “Albatta, Alloh rostgo‘yligim sababidan najot berdi. Endi tavbamning natijasi o‘laroq, umrimning qolgan qismida faqat rost gapiraman...” dedim (Imom Buxoriy va Muslim rivoyati).

Abdurahmon Ra’fat Posho kitobi asosida Ahmad Muhammad tarjimasi.

“Hidoyat” jurnalining 2011 yil, 4-sonidan olindi.