Ислом билан шарафланган зотлар

Машҳур саҳобийлардан Абу Умар Омир ибн Фуҳайра (Аллоҳ у зотдан рози бўлсин) аслида қул эди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Арқам ибн Абул Арқам ҳовлисига киришлардан олдин Абу Бакр бу кишини сотиб олиб, озод қилган. Расулуллоҳ (алайҳиссалом) ва Абу Бакр Сиддиқ Мадинага ҳижрат қилишаётганда мушрикларни чалғитиб-адаштириб юрган одам Омир ибн Фуҳайра эди. У Бадр, Уҳуд воқеалари иштирокчиси, ҳижратнинг тўртинчи йили “Биъру маъина” куни, қирқ ёшда вафот этган.


Омир ибн Рабиъа (Аллоҳ у зотдан рози бўлсин) машҳур саҳобийлардан. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Арқам хонадонига киришларидан олдин Ислом билан шарафланган. Ҳабашистонга икки марта сафар қилган. Ясрибга Абу Саламадан кейин кўчган. Абдуллоҳ айтишича, одамлар ҳазрати Усмон (Аллоҳ у зотдан рози бўлсин) ҳақида турли гапларни айтиб юришганида, бу зот кечаси намоздан сўнг уйқуга кетиб, туш кўради. Тушида унга “Тургин, солиҳ бандалар сўрагани каби сен ҳам фитнадан омонлик сўраб, дуо қилгин”, дейилади. Омир дарҳол туриб, намоз ўқийди, дуо қилади. Воқидий айтишича, Омир ибн Рабиъа ҳазрати Усмон (Аллоҳ у зотдан рози бўлсин) вафот этганидан бир неча кун кейин оламдан ўтади.


Саҳобий Абул Ҳайсам Молик ибн Тоййиҳон (Аллоҳ у зотдан рози бўлсин) жоҳилият даврида ҳам бутларга сиғинишни ёмон кўрган. Асъад ибн Зурора (Аллоҳ ундан рози бўлсин) иккиси ансорийлардан биринчи бўлиб Маккада Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) билан кўришган. Абул Ҳайсам ва Ақоба воқеасида қатнашган етмиш саҳобанинг ўн икки бошлиғидан бири эди. Бадр ва Уҳуд воқеаларида иштирок этган. Ҳазрати Умар (Аллоҳ у зотдан рози бўлсин) даврида вафот этган.


Абу Абдуллоҳ Ҳориса ибн Нўъмон ибн Нуфайъ Ансорий (Аллоҳ у зотдан рози бўлсин) таниқли саҳобийлардан эди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) билан бирга Бадр ва ундан кейинги барча маъракаларда иштирок этган. Ҳориса бундай деган: “Жаброилни (алайҳиссалом) икки марта кўрдим. Биринчисида Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Бани Қурайза қавми олдига чиққанларида Жаброил (алайҳиссалом) Диҳятул Калбий суратида кўриндилар. Иккинчисида Ҳунайндан қайтганимизда Жаброил (алайҳиссалом) Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) билан гаплашиб турган эканлар. Улар олдидан ўтиб, салом бермадим. Жаброил (алайҳиссалом): “Бу ким?” деб сўрадилар. Атрофдагилар: “Бу Ҳориса”, дейишди. Шунда Жаброил (алайҳиссалом): “Агар салом берганида биз алик олар эдик”, дедилар”.
Ҳазрати Ойшадан (Аллоҳ у кишидан рози бўлсин) ривоят қилинади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай дедилар: “Ухлаб, тушимда жаннатни кўрдим. У ерда бир қорининг Қуръон ўқиётган овозини эшитдим. “Бу ким?” десам, “Ҳориса ибн Нўъмон”, дейишди”. Шунда у зот (алайҳиссалом): “Бу унинг яхшилиги сабаблидир”, дедилар. Чунки Ҳориса онасига кўп яхшилик қилувчи кишилардан эди. Ҳориса ибн Нўъмон Муовия даврида вафот этган.


Саҳобийлардан Зимод Аздий (Аллоҳ у зотдан рози бўлсин) жоҳилият даврида Маккадаги Аздишануа қабиласининг дам солувчиси эди. У баъзи ақлсизлардан «Муҳаммад жинни бўлиб қолган», деб эшитади. «Мен бу кишини учратиб, дам солсам, шояд қўлимда шифо топса», дейди. Сўнгра Коинот сарвари билан учрашиб: “Эй Муҳаммад, мен дам солувчи кишиман. Аллоҳ ўзи хоҳлаган одамларни қўлимда шифо топтиради», дейди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Аллоҳга ҳамд бўлсин, Ундан ёрдам сўраймиз, Аллоҳ кимни ҳидоят қилса, уни адаштирувчи йўқ. Кимни адаштирса, уни ҳидоят қилувчи йўқ. Якка Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ, Унинг шериги йўқ. Гувоҳлик бериб айтаманки, Муҳаммад (алайҳиссалом) Аллоҳнинг қули ва расулидир», дейдилар. Зимод: «Ушбу ўқиган калималарингни яна қайтар-чи», дейди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) уларни уч марта қайтарадилар. Шунда Зимод Аздий: «Мен коҳин, сеҳргар ва шоирларнинг гапларини кўп эшитганман, лекин сенинг айтганинг каби шарафлисини сира эшитмаганман. Бу айтган сўзларинг юрагимдан жой олди, кел, қўлингни узат», дейди ва мусулмон бўлади.


Маън ибн Адий (Аллоҳ у зотдан рози бўлсин) Ақоба, Бадр ва бошқа маъракаларида Расуллуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) билан бирга қатнашган саҳобалардан. Урва ибн Ҳишом баъзи одамлар: “Қанийди Расулуллоҳ (алайҳиссалом) вафот этмасларидан олдин биз ўлсак, чунки у зотдан кейин фитнада қолишдан кўрқамиз”, дейишганида, Маьн: “Аллоҳга қасам, мен у зотдан олдин ўлишни яхши кўрмайман, чунки мен у зотни тирикликларида қандай тасдиқлаган бўлсам, ўлганларидан сўнг ҳам шундай тасдиқлашни яхши кўраман”, деганини айтади.




Mashhur sahobiylardan Abu Umar Omir ibn Fuhayra (Alloh u zotdan rozi bo‘lsin) aslida qul edi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Arqam ibn Abul Arqam hovlisiga kirishlardan oldin Abu Bakr bu kishini sotib olib, ozod qilgan. Rasululloh (alayhissalom) va Abu Bakr Siddiq Madinaga hijrat qilishayotganda mushriklarni chalg‘itib-adashtirib yurgan odam Omir ibn Fuhayra edi. U Badr, Uhud voqealari ishtirokchisi, hijratning to‘rtinchi yili “Bi’ru ma’ina” kuni, qirq yoshda vafot etgan.


Omir ibn Rabi’a (Alloh u zotdan rozi bo‘lsin) mashhur sahobiylardan. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Arqam xonadoniga kirishlaridan oldin Islom bilan sharaflangan. Habashistonga ikki marta safar qilgan. Yasribga Abu Salamadan keyin ko‘chgan. Abdulloh aytishicha, odamlar hazrati Usmon (Alloh u zotdan rozi bo‘lsin) haqida turli gaplarni aytib yurishganida, bu zot kechasi namozdan so‘ng uyquga ketib, tush ko‘radi. Tushida unga “Turgin, solih bandalar so‘ragani kabi sen ham fitnadan omonlik so‘rab, duo qilgin”, deyiladi. Omir darhol turib, namoz o‘qiydi, duo qiladi. Voqidiy aytishicha, Omir ibn Rabi’a hazrati Usmon (Alloh u zotdan rozi bo‘lsin) vafot etganidan bir necha kun keyin olamdan o‘tadi.


Sahobiy Abul Haysam Molik ibn Toyyihon (Alloh u zotdan rozi bo‘lsin) johiliyat davrida ham butlarga sig‘inishni yomon ko‘rgan. As’ad ibn Zurora (Alloh undan rozi bo‘lsin) ikkisi ansoriylardan birinchi bo‘lib Makkada Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bilan ko‘rishgan. Abul Haysam va Aqoba voqeasida qatnashgan yetmish sahobaning o‘n ikki boshlig‘idan biri edi. Badr va Uhud voqealarida ishtirok etgan. Hazrati Umar (Alloh u zotdan rozi bo‘lsin) davrida vafot etgan.


Abu Abdulloh Horisa ibn No‘‘mon ibn Nufay’ Ansoriy (Alloh u zotdan rozi bo‘lsin) taniqli sahobiylardan edi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bilan birga Badr va undan keyingi barcha ma’rakalarda ishtirok etgan. Horisa bunday degan: “Jabroilni (alayhissalom) ikki marta ko‘rdim. Birinchisida Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Bani Qurayza qavmi oldiga chiqqanlarida Jabroil (alayhissalom) Dihyatul Kalbiy suratida ko‘rindilar. Ikkinchisida Hunayndan qaytganimizda Jabroil (alayhissalom) Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bilan gaplashib turgan ekanlar. Ular oldidan o‘tib, salom bermadim. Jabroil (alayhissalom): “Bu kim?” deb so‘radilar. Atrofdagilar: “Bu Horisa”, deyishdi. Shunda Jabroil (alayhissalom): “Agar salom berganida biz alik olar edik”, dedilar”.
Hazrati Oyshadan (Alloh u kishidan rozi bo‘lsin) rivoyat qilinadi: “Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bunday dedilar: “Uxlab, tushimda jannatni ko‘rdim. U yerda bir qorining Qur’on o‘qiyotgan ovozini eshitdim. “Bu kim?” desam, “Horisa ibn No‘‘mon”, deyishdi”. Shunda u zot (alayhissalom): “Bu uning yaxshiligi sabablidir”, dedilar. Chunki Horisa onasiga ko‘p yaxshilik qiluvchi kishilardan edi. Horisa ibn No‘‘mon Muoviya davrida vafot etgan.


Sahobiylardan Zimod Azdiy (Alloh u zotdan rozi bo‘lsin) johiliyat davrida Makkadagi Azdishanua qabilasining dam soluvchisi edi. U ba’zi aqlsizlardan «Muhammad jinni bo‘lib qolgan», deb eshitadi. «Men bu kishini uchratib, dam solsam, shoyad qo‘limda shifo topsa», deydi. So‘ngra Koinot sarvari bilan uchrashib: “Ey Muhammad, men dam soluvchi kishiman. Alloh o‘zi xohlagan odamlarni qo‘limda shifo toptiradi», deydi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): «Allohga hamd bo‘lsin, Undan yordam so‘raymiz, Alloh kimni hidoyat qilsa, uni adashtiruvchi yo‘q. Kimni adashtirsa, uni hidoyat qiluvchi yo‘q. Yakka Allohdan boshqa iloh yo‘q, Uning sherigi yo‘q. Guvohlik berib aytamanki, Muhammad (alayhissalom) Allohning quli va rasulidir», deydilar. Zimod: «Ushbu o‘qigan kalimalaringni yana qaytar-chi», deydi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) ularni uch marta qaytaradilar. Shunda Zimod Azdiy: «Men kohin, sehrgar va shoirlarning gaplarini ko‘p eshitganman, lekin sening aytganing kabi sharaflisini sira eshitmaganman. Bu aytgan so‘zlaring yuragimdan joy oldi, kel, qo‘lingni uzat», deydi va musulmon bo‘ladi.


Ma’n ibn Adiy (Alloh u zotdan rozi bo‘lsin) Aqoba, Badr va boshqa ma’rakalarida Rasullulloh (sollallohu alayhi va sallam) bilan birga qatnashgan sahobalardan. Urva ibn Hishom ba’zi odamlar: “Qaniydi Rasululloh (alayhissalom) vafot etmaslaridan oldin biz o‘lsak, chunki u zotdan keyin fitnada qolishdan ko‘rqamiz”, deyishganida, Man: “Allohga qasam, men u zotdan oldin o‘lishni yaxshi ko‘rmayman, chunki men u zotni tirikliklarida qanday tasdiqlagan bo‘lsam, o‘lganlaridan so‘ng ham shunday tasdiqlashni yaxshi ko‘raman”, deganini aytadi.