Абу Салама Абдуллоҳ ибн Абдул Асад

Абдуллоҳ ибн Абдул Асад (араб:أبو سلمة عبد الله بن عبد الأسد‎) - Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг холаваччалари эди. У кўпроқ Абу Салама номи билан ҳам машҳурдир.

Унинг онаси Барроҳ бинти Абдулмутталиб Пайғамбаримизнинг холаларидан бири ҳисобланади. Отаси Абдул Асад Қурайшнинг Бану Махзум оиласидан эди. Унинг яна Абу Суфён бин Абдул Асад номли акаси ҳам бўлган.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг туғилишларида доялик қилган Абу Лаҳабнинг чўриси бўлмиш Сувайба, Абу Саламага ҳам доялик қилган. Шунинг учун бўлса керак улар орасида жуда илиқ муносабат мавжуд эди.

Абу Салама ва аёли Ҳинд (Умму Салама) Иймон келтирган илк мусулмонлардан (ас-сабиқун ал-аввалун) ҳисобланишади. Умму Салама эса Исломга кирган илк аёллардандир.

Иймонга келганларидан сўнг кўп мусулмонлар қатори Абу Салама ва аёлига нисбатан Қурайш мушриклари томонидан қаттиқ зулм ўтказилади. Бора бора бу тазйиқлар ҳаддан зиёда бўлиб, тоқат қилиш мушкул бўлиб қолганда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобаларга Ҳабашистонга ҳижрат қилишга изн берадилар. Натижада Абу Салама ва Ҳинд кўпчилик мусулмонлар қатори кичик-кичик гуруҳларга бўлинган ҳолда сафарга чиқишади. Жами 80 га яқин мусулмонлар Ҳабашистонга ҳижрат қилишади.

Бу биринчи ҳижрат бўлиб у билан иккинчиси орасида 9 йил фарқ бордир.

Бир қанча муддат у ерда истиқомат қилишгач, Ҳабашистонга Маккада барча мусулмон бўлди деган миш-мишлар етиб кела бошлайди ва кўпчилик мусулмонлар қатори улар ҳам ортга – Маккага қайтишга қарор қилишади. Қайтиб келишгач, бу гаплар асоссиз эканлигини – Қурайш ҳануз мусулмонларга душманлик тошларини отаётганлигини билишади. Шунинг учун шаҳарга кириш мақсадида ўз уруғдошларидан Қурайшнинг таъқибидан ҳимояга олишни сўрашга мажбур бўлишади.

Абу Салама ва Умму Салама Макка шаҳрига ўз амакилари – Абу Толиб ибн Абдулмутталибнинг ҳимояси остида кириб келишади. Бироқ Қурайшнинг зуғумлари яна янги куч билан авж олади ва кўпчилик мусулмонлар яна ортга - Ҳабашистонга ҳижрат қилиб қайтиб кетишга мажбур бўлишади. Абу Салама ва аёли ҳам Мадина ҳижратидан 6 йил бурун, Ҳабашистонга қайтиб кетишга мажбур бўлишади.

Бир қанча вақт истиқомат қилишгач, Абу Саламанинг оиласи яна ортга қайтиб келишади. Бу орада Макка шаҳридаги мусулмонлар Ясрибга (Мадина) ҳижрат қилишга таёргарлик кўришаётган эди. Бу Сафар Мадина шаҳрига Абу Саламанинг якка ўзи ҳижрат қилишига тўғри келади, чунки аёли Умму Саламани Макка шаҳрида Абдуллоҳнинг уруғдошлари мажбуран тутқун қилган ҳолда ушлаб қолишади. Умму Саламадан унинг ўғли Салама бин Абдуллоҳни ҳам тортиб оладилар. Тахминан бир йиллардан кейин Умму Салама ва ўғли Салама бир амаллаб Мадина шаҳрига ҳижрат қилишга муваффақ бўлишади. Бироқ кетиш чоғида чиққан тортишув ва жанжалда ёш Саламанинг елкаси чиқиб кетади. Бу ногиронлик умрининг оҳиригача тузалмайди.

Абу Салама кечган Бадр жангида қаҳрамонларча жанг қилади. Бир йилдан сўнг – ҳижратнинг 3-йилида кечган Уҳуд жангида ҳам жуда жонбозлик кўрсатади ва камондан яралайди. Келаси йили худди шу жароҳати туфайли шаҳид бўлади. Натижада Ҳинд ёш болалари билан бева қолади.

Бир қанча муддатдан сўнг Ҳиндга Абу Бакр ва Умар р.а. томонида совчи юборилади аммо Умму Салама уларга рад жавобини беради. Шаввол ойида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам унга совчи қўядилар ва ўз никоҳларига оладилар. Шундай қилиб Ҳинд ҳам мўминлар онаси (Уммул муъминин) мартабасига эришади.

Абу Салама ва Ҳинднинг никоҳидан 4 фарзанд қолади – Умар бин Абдуллоҳ, Салама бин Абдуллоҳ, Дурра бинти Абдуллоҳ, Зайнаб бинти Абдуллоҳ.

Кейинчалик Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Саламани  амакилари бўлмиш Ҳамза р.а. қизи Умомага уйлантириб қўядилар.

Салама Умавийлари халифаси Абдулмалик бин Марвоннинг ҳукмронлик пайтида вафот топади.

Abdulloh ibn Abdul Asad (arab:أبو سلمة عبد الله بن عبد الأسد‎) - Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning xolavachchalari edi. U ko‘proq Abu Salama nomi bilan ham mashhurdir.

Uning onasi Barroh binti Abdulmuttalib Payg‘ambarimizning xolalaridan biri hisoblanadi. Otasi Abdul Asad Qurayshning Banu Maxzum oilasidan edi. Uning yana Abu Sufyon bin Abdul Asad nomli akasi ham bo‘lgan.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning tug‘ilishlarida doyalik qilgan Abu Lahabning cho‘risi bo‘lmish Suvayba, Abu Salamaga ham doyalik qilgan. Shuning uchun bo‘lsa kerak ular orasida juda iliq munosabat mavjud edi.

Abu Salama va ayoli Hind (Ummu Salama) Iymon keltirgan ilk musulmonlardan (as-sabiqun al-avvalun) hisoblanishadi. Ummu Salama esa Islomga kirgan ilk ayollardandir.

Iymonga kelganlaridan so‘ng ko‘p musulmonlar qatori Abu Salama va ayoliga nisbatan Quraysh mushriklari tomonidan qattiq zulm o‘tkaziladi. Bora bora bu tazyiqlar haddan ziyoda bo‘lib, toqat qilish mushkul bo‘lib qolganda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam sahobalarga Habashistonga hijrat qilishga izn beradilar. Natijada Abu Salama va Hind ko‘pchilik musulmonlar qatori kichik-kichik guruhlarga bo‘lingan holda safarga chiqishadi. Jami 80 ga yaqin musulmonlar Habashistonga hijrat qilishadi.

Bu birinchi hijrat bo‘lib u bilan ikkinchisi orasida 9 yil farq bordir.

Bir qancha muddat u yerda istiqomat qilishgach, Habashistonga Makkada barcha musulmon bo‘ldi degan mish-mishlar yetib kela boshlaydi va ko‘pchilik musulmonlar qatori ular ham ortga – Makkaga qaytishga qaror qilishadi. Qaytib kelishgach, bu gaplar asossiz ekanligini – Quraysh hanuz musulmonlarga dushmanlik toshlarini otayotganligini bilishadi. Shuning uchun shaharga kirish maqsadida o‘z urug‘doshlaridan Qurayshning ta’qibidan himoyaga olishni so‘rashga majbur bo‘lishadi.

Abu Salama va Ummu Salama Makka shahriga o‘z amakilari – Abu Tolib ibn Abdulmuttalibning himoyasi ostida kirib kelishadi. Biroq Qurayshning zug‘umlari yana yangi kuch bilan avj oladi va ko‘pchilik musulmonlar yana ortga - Habashistonga hijrat qilib qaytib ketishga majbur bo‘lishadi. Abu Salama va ayoli ham Madina hijratidan 6 yil burun, Habashistonga qaytib ketishga majbur bo‘lishadi.

Bir qancha vaqt istiqomat qilishgach, Abu Salamaning oilasi yana ortga qaytib kelishadi. Bu orada Makka shahridagi musulmonlar Yasribga (Madina) hijrat qilishga tayorgarlik ko‘rishayotgan edi. Bu Safar Madina shahriga Abu Salamaning yakka o‘zi hijrat qilishiga to‘g‘ri keladi, chunki ayoli Ummu Salamani Makka shahrida Abdullohning urug‘doshlari majburan tutqun qilgan holda ushlab qolishadi. Ummu Salamadan uning o‘g‘li Salama bin Abdullohni ham tortib oladilar. Taxminan bir yillardan keyin Ummu Salama va o‘g‘li Salama bir amallab Madina shahriga hijrat qilishga muvaffaq bo‘lishadi. Biroq ketish chog‘ida chiqqan tortishuv va janjalda yosh Salamaning yelkasi chiqib ketadi. Bu nogironlik umrining ohirigacha tuzalmaydi.

Abu Salama kechgan Badr jangida qahramonlarcha jang qiladi. Bir yildan so‘ng – hijratning 3-yilida kechgan Uhud jangida ham juda jonbozlik ko‘rsatadi va kamondan yaralaydi. Kelasi yili xuddi shu jarohati tufayli shahid bo‘ladi. Natijada Hind yosh bolalari bilan beva qoladi.

Bir qancha muddatdan so‘ng Hindga Abu Bakr va Umar r.a. tomonida sovchi yuboriladi ammo Ummu Salama ularga rad javobini beradi. Shavvol oyida Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam unga sovchi qo‘yadilar va o‘z nikohlariga oladilar. Shunday qilib Hind ham mo‘minlar onasi (Ummul mu’minin) martabasiga erishadi.

Abu Salama va Hindning nikohidan 4 farzand qoladi – Umar bin Abdulloh, Salama bin Abdulloh, Durra binti Abdulloh, Zaynab binti Abdulloh.

Keyinchalik Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam Salamani  amakilari bo‘lmish Hamza r.a. qizi Umomaga uylantirib qo‘yadilar.

Salama Umaviylari xalifasi Abdulmalik bin Marvonning hukmronlik paytida vafot topadi.

• Олдинги
• Кейинги