Абдуллоҳ Зулбижодайн

Абдуллоҳ ибн Наҳм ибн Афифнинг асл исми Абдулуззо бўлган. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) номини Абудуллоҳга ўзгартириб, “Зулбижодайн” (икки бўлак мато эгаси) дея лақаб қўйганлар. Абдуллоҳ (розияллоҳу анҳу) акалари Ҳузоий ва Мағфалдан олдин мусулмон бўлди. Амр ибн Авф Музаний ҳамда Амр ибн Авф (розияллоҳу анҳумо) ундан ҳадис ривоят қилишган. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) беш кишини ўз қўллари билан қабрга қўйганлар. Улардан бири Абдуллоҳ Зулбижодайн (розияллоҳу анҳу)дир.

* * *

Муҳаммад ибн Саъд (розияллоҳу анҳу) бундай дейди: «Зулбижодайн моли йўқ бир етим эди. Отаси ўлганда унга мерос қолдирмади. Амакиси қарамоғига олиб, унга давлат берди.

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Мадинага келганларида Зулбижодайн мусулмон бўлишни жуда-жуда истади. Лекин амакисига айтишга ботинолмай юрди. Шу тарзда йиллар ўтди.

Бир куни у: “Эй амаки, Исломни қабул этишингизни узоқ кутдим. Лекин сиз буни истамас экансиз. Шундай экан, мусулмон бўлиш учун менга рухсат беринг”, деди. Амакиси: “Агар Муҳаммадга эргашадиган бўлсанг, қўлингда бир тийин қолдирмайман. Берган ҳамма нарсамни тортиб оламан, ҳатто кийимингни ҳам”, деди. Шунда Зулбижодайн: “Аллоҳга қасам, мен мусулмон бўлдим ва тошларга ибодат қилишни ташладим. Мана, менда бори. Уларни олинг”, деди-да, барча нарсани қайтариб берди. Амакиси ҳатто унинг шалварини ҳам ечиб олди.

Онаси қалин бир дағал матони иккига бўлди ва бир бўлагини шалвар, иккинчи бўлагини кўйлак қилиб берди. Шундан сўнг Абдуллоҳ Зулбижодайн Мадинага қараб йўлга тушди. Ўшанда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Вариқон тоғи этагидаги масжидда эдилар. Зулбижодайн бу ерга саҳар вақти етиб келди. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) бомдод намозини ўқиб бўлганларидан сўнг одатларича, одамларга юзландилар. Шу вақт нотаниш йигитни кўриб қолдилар ва: “Сен кимсан?” деб сўрадилар. У ўзини таништирди. Исми “Абдулуззо” эди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Сенинг исминг Абдуллоҳ, лақабинг Зулбижодайндир”, дедилар

Шу-шу Абдуллоҳ Зулбижодайн (розияллоҳу анҳу) Пайғамбаримиз (алайҳиссалом)нинг меҳмонларига айланди ва Қуръони каримни ўрганишга киришди».

* * *

Абдуллоҳ (розияллоҳу анҳу) масжидда намоз ўқиётганида овоз чиқариб қироат қилиши билан машҳур эди. Бир куни Умар ибн Хаттоб (розияллоҳу анҳу): “Ё Расулуллоҳ, Қуръонни баланд овозда ўқиётган анави аъробийни кўряпсизми, ахир одамларни бундан қайтарган эдингиз-ку?” деб сўради. Шунда Пайғамбаримиз (алайҳиссалом): “Эй Умар, уни тинч қўй, у Аллоҳ ва расули учун ҳижрат қилган муҳожирдир”, деб марҳамат қилдилар.

Уқба ибн Омир (розияллоҳу анҳу) ривоят қилади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Зулбижодайн исмли киши ҳақида: “У Аллоҳ таоло (азобидан) қўрқиб кўп йиғловчи бандадир”, деб айтдилар. Чунки у Қуръони каримни ўқиб, Аллоҳ таолони кўп зикр этар ва баланд овозда дуо қиларди”.

Адроъ (розияллоҳу анҳу) ривоят қилади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)­ни қўриқлаб юрардим. Бир кеча ташқарига чиққанларида мени кўриб қолиб, қўлимдан тутдилар ва биз бирга кетдик. Йўлда намоз ўқиётган кишининг ёнидан ўтдик. Унинг баланд овозда қироат қилаётганини кўриб: “Менимча, у риёкор”, дедим. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом): “Йўқ, аксинча, у кўп тавба қилувчидир”, дедилар. Мен ўша кишига қарадим, у Абдуллоҳ Зулбижодайн (розияллоҳу анҳу) экан” (Имом Аҳмад).

* * *

Абдуллоҳ Зулбижодайн (розияллоҳу анҳу) Табук ғазотига чиққанида: “Ё Расулуллоҳ, шаҳид бўлишимни сўраб, Аллоҳга дуо қилинг”, деди. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом): “Менга самура дарахтининг пўстини келтир”, дедилар. У топшириқни бажаргач, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) пўстлоқни олиб Абдуллоҳ (розияллоҳу анҳу)нинг билагига боғлаб қўйдилар ва: “Ё Аллоҳ, мен унинг қонини кофирларга ҳаром қиламан”, дея дуо қилдилар. Буни эшитган Абдуллоҳ (розияллоҳу анҳу): “Ё Расулуллоҳ, мен истаётган нарса бу эмас”, деб эътироз билдирди. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом): “Агар сен Аллоҳ йўлида ғозий бўлиб йўлга чиқсанг ва иситмалаб, вафот этсанг, шаҳидсан. Уловингдан йиқилиб, бўйнинг синса ҳам шаҳидсан”, деб тушунтирдилар. Улар Табукда бир кун турдилар. Сўнг Абдуллоҳ Зулбижодайн (розияллоҳу анҳу) вафот этди (Имом Воқидий, “Мағозий” асари).

Абдуллоҳ ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу) Абдуллоҳ Зулбижодайн (розияллоҳу анҳу)нинг вафоти ҳақида бундай ҳикоя қилади: «Ярим кечаси ўрнимдан турдим. Ўшанда мен Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) билан Табукда эдим. Шу вақт аскарлар томонида машъала кўринди. Бориб қарасам, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва салам), Абу Бакр ва Умар (розияллоҳу анҳумо) экан. Абдуллоҳ Зулбижодайн Музаний (розияллоҳу анҳу)нинг жони узилган эди. Улар унга қабр ковлашибди. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) қабрга тушдилар. Абу Бакр ва Умар Абдуллоҳ (розияллоҳу анҳу)ни у зот (алайҳиссалом)га узатишмоқда эди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Дўстингизни менга яқин келтиринглар”, дедилар. Маййит қабрга туширилди. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) Абдуллоҳни лаҳадга қўйиб бўлгач: “Ё Аллоҳ, мен ундан рози бўлдим. Сен ҳам ундан рози бўл”, деб дуо қилдилар. Шундан кейин: “Кошки қабр эгаси мен бўлсам эдим”, деб орзу қилдим» (Ҳофиз ибн Ҳажар).

Манбалар асосида Луқмонхон Олимов тайёрлади | Hidoyat.uz

Abdulloh ibn Nahm ibn Afifning asl ismi Abduluzzo bo‘lgan. Payg‘ambarimiz (alayhissalom) nomini Abudullohga o‘zgartirib, “Zulbijodayn” (ikki bo‘lak mato egasi) deya laqab qo‘yganlar. Abdulloh (roziyallohu anhu) akalari Huzoiy va Mag‘faldan oldin musulmon bo‘ldi. Amr ibn Avf Muzaniy hamda Amr ibn Avf (roziyallohu anhumo) undan hadis rivoyat qilishgan. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) besh kishini o‘z qo‘llari bilan qabrga qo‘yganlar. Ulardan biri Abdulloh Zulbijodayn (roziyallohu anhu)dir.

* * *

Muhammad ibn Sa’d (roziyallohu anhu) bunday deydi: «Zulbijodayn moli yo‘q bir yetim edi. Otasi o‘lganda unga meros qoldirmadi. Amakisi qaramog‘iga olib, unga davlat berdi.

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Madinaga kelganlarida Zulbijodayn musulmon bo‘lishni juda-juda istadi. Lekin amakisiga aytishga botinolmay yurdi. Shu tarzda yillar o‘tdi.

Bir kuni u: “Ey amaki, Islomni qabul etishingizni uzoq kutdim. Lekin siz buni istamas ekansiz. Shunday ekan, musulmon bo‘lish uchun menga ruxsat bering”, dedi. Amakisi: “Agar Muhammadga ergashadigan bo‘lsang, qo‘lingda bir tiyin qoldirmayman. Bergan hamma narsamni tortib olaman, hatto kiyimingni ham”, dedi. Shunda Zulbijodayn: “Allohga qasam, men musulmon bo‘ldim va toshlarga ibodat qilishni tashladim. Mana, menda bori. Ularni oling”, dedi-da, barcha narsani qaytarib berdi. Amakisi hatto uning shalvarini ham yechib oldi.

Onasi qalin bir dag‘al matoni ikkiga bo‘ldi va bir bo‘lagini shalvar, ikkinchi bo‘lagini ko‘ylak qilib berdi. Shundan so‘ng Abdulloh Zulbijodayn Madinaga qarab yo‘lga tushdi. O‘shanda Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Variqon tog‘i etagidagi masjidda edilar. Zulbijodayn bu yerga sahar vaqti yetib keldi. Payg‘ambarimiz (alayhissalom) bomdod namozini o‘qib bo‘lganlaridan so‘ng odatlaricha, odamlarga yuzlandilar. Shu vaqt notanish yigitni ko‘rib qoldilar va: “Sen kimsan?” deb so‘radilar. U o‘zini tanishtirdi. Ismi “Abduluzzo” edi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Sening isming Abdulloh, laqabing Zulbijodayndir”, dedilar

Shu-shu Abdulloh Zulbijodayn (roziyallohu anhu) Payg‘ambarimiz (alayhissalom)ning mehmonlariga aylandi va Qur’oni karimni o‘rganishga kirishdi».

* * *

Abdulloh (roziyallohu anhu) masjidda namoz o‘qiyotganida ovoz chiqarib qiroat qilishi bilan mashhur edi. Bir kuni Umar ibn Xattob (roziyallohu anhu): “Yo Rasululloh, Qur’onni baland ovozda o‘qiyotgan anavi a’robiyni ko‘ryapsizmi, axir odamlarni bundan qaytargan edingiz-ku?” deb so‘radi. Shunda Payg‘ambarimiz (alayhissalom): “Ey Umar, uni tinch qo‘y, u Alloh va rasuli uchun hijrat qilgan muhojirdir”, deb marhamat qildilar.

Uqba ibn Omir (roziyallohu anhu) rivoyat qiladi: “Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Zulbijodayn ismli kishi haqida: “U Alloh taolo (azobidan) qo‘rqib ko‘p yig‘lovchi bandadir”, deb aytdilar. Chunki u Qur’oni karimni o‘qib, Alloh taoloni ko‘p zikr etar va baland ovozda duo qilardi”.

Adro’ (roziyallohu anhu) rivoyat qiladi: “Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam)­ni qo‘riqlab yurardim. Bir kecha tashqariga chiqqanlarida meni ko‘rib qolib, qo‘limdan tutdilar va biz birga ketdik. Yo‘lda namoz o‘qiyotgan kishining yonidan o‘tdik. Uning baland ovozda qiroat qilayotganini ko‘rib: “Menimcha, u riyokor”, dedim. Payg‘ambarimiz (alayhissalom): “Yo‘q, aksincha, u ko‘p tavba qiluvchidir”, dedilar. Men o‘sha kishiga qaradim, u Abdulloh Zulbijodayn (roziyallohu anhu) ekan” (Imom Ahmad).

* * *

Abdulloh Zulbijodayn (roziyallohu anhu) Tabuk g‘azotiga chiqqanida: “Yo Rasululloh, shahid bo‘lishimni so‘rab, Allohga duo qiling”, dedi. Payg‘ambarimiz (alayhissalom): “Menga samura daraxtining po‘stini keltir”, dedilar. U topshiriqni bajargach, Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) po‘stloqni olib Abdulloh (roziyallohu anhu)ning bilagiga bog‘lab qo‘ydilar va: “Yo Alloh, men uning qonini kofirlarga harom qilaman”, deya duo qildilar. Buni eshitgan Abdulloh (roziyallohu anhu): “Yo Rasululloh, men istayotgan narsa bu emas”, deb e’tiroz bildirdi. Payg‘ambarimiz (alayhissalom): “Agar sen Alloh yo‘lida g‘oziy bo‘lib yo‘lga chiqsang va isitmalab, vafot etsang, shahidsan. Ulovingdan yiqilib, bo‘yning sinsa ham shahidsan”, deb tushuntirdilar. Ular Tabukda bir kun turdilar. So‘ng Abdulloh Zulbijodayn (roziyallohu anhu) vafot etdi (Imom Voqidiy, “Mag‘oziy” asari).

Abdulloh ibn Mas’ud (roziyallohu anhu) Abdulloh Zulbijodayn (roziyallohu anhu)ning vafoti haqida bunday hikoya qiladi: «Yarim kechasi o‘rnimdan turdim. O‘shanda men Payg‘ambarimiz (alayhissalom) bilan Tabukda edim. Shu vaqt askarlar tomonida mash’ala ko‘rindi. Borib qarasam, Rasululloh (sollallohu alayhi va salam), Abu Bakr va Umar (roziyallohu anhumo) ekan. Abdulloh Zulbijodayn Muzaniy (roziyallohu anhu)ning joni uzilgan edi. Ular unga qabr kovlashibdi. Payg‘ambarimiz (alayhissalom) qabrga tushdilar. Abu Bakr va Umar Abdulloh (roziyallohu anhu)ni u zot (alayhissalom)ga uzatishmoqda edi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Do‘stingizni menga yaqin keltiringlar”, dedilar. Mayyit qabrga tushirildi. Payg‘ambarimiz (alayhissalom) Abdullohni lahadga qo‘yib bo‘lgach: “Yo Alloh, men undan rozi bo‘ldim. Sen ham undan rozi bo‘l”, deb duo qildilar. Shundan keyin: “Koshki qabr egasi men bo‘lsam edim”, deb orzu qildim» (Hofiz ibn Hajar).

Manbalar asosida Luqmonxon Olimov tayyorladi | Hidoyat.uz

• Олдинги
• Кейинги