Абдураҳмон ибн Абу Бакр

Абдураҳмон ибн Абу Бакр (р.а.)нинг исми олдин Абдул Каъба бўлган. Кейинчалик Расулуллоҳ (с.а.в.) унга “Абдураҳмон” деб исм қўйдилар. Онаси Умму Румон бинти Омир (р.ан.). Абдураҳмоннинг оиласи бошқаларда топилмаган бир фазилат билан ажралиб турарди. Яъни, унинг хонадонидан тўрт авлод: бобоси Абу Қуҳофа, отаси Абу Бакр Сиддиқ, ўзи ва ўғли Абул Атиқ (р.м.) Расулуллоҳ (с.а.в.)га саҳоба бўлиш бахтига мушарраф бўлишди.

*  *  *

Аллоҳ таоло яратганларига инъом этиши мумкин бўлган барча яхшиликлардан Абдураҳмонни ҳам бенасиб қолдирмади. Қурайш қавмининг энг ботири, моҳир мергани ҳамда ажойиб шоири, ўз замонасида араб жазирасининг ўзғир чавандози ҳам Абдураҳмон эди.

Кунларнинг энг улуғи, мукаррами эди. Отасининг дўсти Муҳаммад Амин (алайҳиссалом)га Аллоҳ таоло томонидан рисолат берилди ҳамда у зот (а.с.)ни оламлар Сарвари бўлиш шарафига муяссар айлади. Албатта, бу ҳодиса ота бошлиқ ука-сингиллари томонидан қувонч билан қарши олинди. Лекин Абдул Каъбани асло қувонтирмади. У ўз йўлида давом этишни истарди.

Бадрда мушриклар томонида иштирок этди. Уҳуд куни эса жанг олдидан яккама-якка курашиш учун мусулмонлардан ўзига рақиб чорлади. Унинг бу чақириғига отаси Абу Бакр Сиддиқ (р.а.) жавоб қилмоқчи бўлди. Лекин Расулуллоҳ (с.а.в.) бунга йўл қўймадилар.

Кун келиб, ҳидоят нурлари Абдураҳмоннинг қалбини ёритди. Жаҳолат зулматидан озод бўлиш учун Мадина сари йўл олди. Макка фатҳидан бироз олдин, Ҳудайбия сулҳи арафасида мусулмон бўлиш шарафи унга насиб этди. Бундан отаси Абу Бакр Сиддиқ (р.а.) жуда қувонди. Ниҳоят, унинг тўнғич фарзанди, оиласининг ардоғи, эртасининг умиди Пайғамбар (а.с.)га эргашиб, саҳобалар қаторидан ўзига муносиб жой эгаллади. Исломни қабул қилган Абдураҳмон (р.а.)нинг ҳаёти янги тус, янги мазмун олди. У мақтовга сазовор мусулмонлардан бирига айланди. Самимий, қатъиятли, ихлосли, солиҳ ҳамда хушомаддан йироқлиги билан одамлар эътиборини қозонди. Ножўя хатти-ҳаракатлардан йироқ бўлди ва бор куч-ғайратини мусулмонлар фойдасига сарфлай бошлади.

От изини той босади, дейишади. Абдураҳмон ҳам отаси Абу Бакр Сиддиқ (розияллоҳу анҳу) сингари одамлардан ёрдамини аямайдиган очиқ қўл инсон бўлиб етишди. Ривоят қилишларича, бир араб аёли Абдураҳмон (р.а.)нинг олдига келиб, бундай шикоят қилади: “Ҳузурингга баланд-пастликлардан иборат кенг ердан келдим. Чўл мени оздириб, суягимни мўртлаштирди ҳамда ғамга ботириб юборди. Оилам ва кўп болаларимдан жудо бўлдим. Шундан сўнг юртим менга торлик қилди. Бошпана берадиган қариндошим ҳам, ҳимоя қиладиган қавмим ҳам йўқ. Мен араб маҳаллаларидан саховатпеша, айб-нуқсонлардан холи, кўп кишиларга яхшилиги теккан, сўраган кишини қуруқ қайтармаган инсон ҳақида суриштирдим. Сенга йўллашди. Ҳавозинлик бир аёлман. Шунинг учун ё шикоятларимни қондирасан ёки юртимга жўнатиб юборасан”. Абдураҳмон ибн Абу Бакр (р.а.): “Барча сўраганларинг амалга оширилади”, деб айтди.

*  *  *

Ойша онамиз (р.ан.) ривоят қилади: «Акам Абдураҳмон (р.а.) Пайғамбаримиз (а.с.)нинг бетоблик вақтларида зиёратларига кирди. Қўлида ҳўл мисвок ҳам бор эди. Расулуллоҳ (с.а.в.) мисвокни жуда яхши кўрардилар. Шунинг учун назарларини мисвокка тикдилар. Мен: “Эй Абдураҳмон, мисвокдан синдириб бер”, деб айтдим. Сўнг уни оғзимда юмшатиб Расулуллоҳ (с.а.в.)нинг оғизларига солдим. Улар мисвок қилдилар».

*  *  *

Абдураҳмон (р.а.)нинг саботи ва қаҳрамонлиги Мусайлама каззоб ва диндан қайтганларга қарши жанг майдонларида катта самара берди. У диндан қайтганларни ҳимоя қилган Муҳаккам ибн Туфайлни енгиб, тарафдорларининг тарқалиб кетишига эришди.

Абдураҳмон (р.а.) ҳеч қачон ёлғон сўз ёки амал содир этмади. Абдуллоҳ ибн Нофе ибн Собит Жубайрий айтади: «Муовия одамларни ўғли Язидга мажбуран байъат қилишга чақирди. Абдураҳмон (р.а.) бош тортганда, Муовия унга минг дирҳам юборди. Абдураҳмон (р.а.) пулни рад этаркан: “Динимни дунё учун сотмайман”, деди».

*  *  *

Абдураҳмон (р.а.) Пайғамбаримиз (а.с.), отаси ҳамда бошқа саҳобалардан саксонга яқин ҳадис ривоят қилди. У кишидан ўғли Абдуллоҳ, жияни Қосим ибн Муҳаммад, Абу Усмон Наҳдий ва бошқалар ривоят қилишди. Бу ҳадислардан ўттизтасини Имом Бухорий ҳам, Имом Муслим ҳам (раҳимаҳумуллоҳ) “Саҳиҳ”ларида ривоят қилган.

*  *  *

Абдураҳмон ибн Абу Бакр Сиддиқ (розияллоҳу анҳу) ҳижрий 53 йили (милодий 675) Маккадан олти (баъзи манбаларда ўн икки) мил, узоқликдаги Ҳубшуй (баъзи манбаларда Ҳабаший) деган жойда тўсатдан, уйқусида вафот этади.Уни Маккага келтириб дафн этишади.

Аллоҳ таоло у зотдан рози бўлсин!

Манбалар асосида Ҳасанбой Эргашев тайёрлади | Hidoyat.uz

Abdurahmon ibn Abu Bakr (r.a.)ning ismi oldin Abdul Ka’ba bo‘lgan. Keyinchalik Rasululloh (s.a.v.) unga “Abdurahmon” deb ism qo‘ydilar. Onasi Ummu Rumon binti Omir (r.an.). Abdurahmonning oilasi boshqalarda topilmagan bir fazilat bilan ajralib turardi. Ya’ni, uning xonadonidan to‘rt avlod: bobosi Abu Quhofa, otasi Abu Bakr Siddiq, o‘zi va o‘g‘li Abul Atiq (r.m.) Rasululloh (s.a.v.)ga sahoba bo‘lish baxtiga musharraf bo‘lishdi.

*  *  *

Alloh taolo yaratganlariga in’om etishi mumkin bo‘lgan barcha yaxshiliklardan Abdurahmonni ham benasib qoldirmadi. Quraysh qavmining eng botiri, mohir mergani hamda ajoyib shoiri, o‘z zamonasida arab jazirasining o‘zg‘ir chavandozi ham Abdurahmon edi.

Kunlarning eng ulug‘i, mukarrami edi. Otasining do‘sti Muhammad Amin (alayhissalom)ga Alloh taolo tomonidan risolat berildi hamda u zot (a.s.)ni olamlar Sarvari bo‘lish sharafiga muyassar ayladi. Albatta, bu hodisa ota boshliq uka-singillari tomonidan quvonch bilan qarshi olindi. Lekin Abdul Ka’bani aslo quvontirmadi. U o‘z yo‘lida davom etishni istardi.

Badrda mushriklar tomonida ishtirok etdi. Uhud kuni esa jang oldidan yakkama-yakka kurashish uchun musulmonlardan o‘ziga raqib chorladi. Uning bu chaqirig‘iga otasi Abu Bakr Siddiq (r.a.) javob qilmoqchi bo‘ldi. Lekin Rasululloh (s.a.v.) bunga yo‘l qo‘ymadilar.

Kun kelib, hidoyat nurlari Abdurahmonning qalbini yoritdi. Jaholat zulmatidan ozod bo‘lish uchun Madina sari yo‘l oldi. Makka fathidan biroz oldin, Hudaybiya sulhi arafasida musulmon bo‘lish sharafi unga nasib etdi. Bundan otasi Abu Bakr Siddiq (r.a.) juda quvondi. Nihoyat, uning to‘ng‘ich farzandi, oilasining ardog‘i, ertasining umidi Payg‘ambar (a.s.)ga ergashib, sahobalar qatoridan o‘ziga munosib joy egalladi. Islomni qabul qilgan Abdurahmon (r.a.)ning hayoti yangi tus, yangi mazmun oldi. U maqtovga sazovor musulmonlardan biriga aylandi. Samimiy, qat’iyatli, ixlosli, solih hamda xushomaddan yiroqligi bilan odamlar e’tiborini qozondi. Nojo‘ya xatti-harakatlardan yiroq bo‘ldi va bor kuch-g‘ayratini musulmonlar foydasiga sarflay boshladi.

Ot izini toy bosadi, deyishadi. Abdurahmon ham otasi Abu Bakr Siddiq (roziyallohu anhu) singari odamlardan yordamini ayamaydigan ochiq qo‘l inson bo‘lib yetishdi. Rivoyat qilishlaricha, bir arab ayoli Abdurahmon (r.a.)ning oldiga kelib, bunday shikoyat qiladi: “Huzuringga baland-pastliklardan iborat keng yerdan keldim. Cho‘l meni ozdirib, suyagimni mo‘rtlashtirdi hamda g‘amga botirib yubordi. Oilam va ko‘p bolalarimdan judo bo‘ldim. Shundan so‘ng yurtim menga torlik qildi. Boshpana beradigan qarindoshim ham, himoya qiladigan qavmim ham yo‘q. Men arab mahallalaridan saxovatpesha, ayb-nuqsonlardan xoli, ko‘p kishilarga yaxshiligi tekkan, so‘ragan kishini quruq qaytarmagan inson haqida surishtirdim. Senga yo‘llashdi. Havozinlik bir ayolman. Shuning uchun yo shikoyatlarimni qondirasan yoki yurtimga jo‘natib yuborasan”. Abdurahmon ibn Abu Bakr (r.a.): “Barcha so‘raganlaring amalga oshiriladi”, deb aytdi.

*  *  *

Oysha onamiz (r.an.) rivoyat qiladi: «Akam Abdurahmon (r.a.) Payg‘ambarimiz (a.s.)ning betoblik vaqtlarida ziyoratlariga kirdi. Qo‘lida ho‘l misvok ham bor edi. Rasululloh (s.a.v.) misvokni juda yaxshi ko‘rardilar. Shuning uchun nazarlarini misvokka tikdilar. Men: “Ey Abdurahmon, misvokdan sindirib ber”, deb aytdim. So‘ng uni og‘zimda yumshatib Rasululloh (s.a.v.)ning og‘izlariga soldim. Ular misvok qildilar».

*  *  *

Abdurahmon (r.a.)ning saboti va qahramonligi Musaylama kazzob va dindan qaytganlarga qarshi jang maydonlarida katta samara berdi. U dindan qaytganlarni himoya qilgan Muhakkam ibn Tufaylni yengib, tarafdorlarining tarqalib ketishiga erishdi.

Abdurahmon (r.a.) hech qachon yolg‘on so‘z yoki amal sodir etmadi. Abdulloh ibn Nofe ibn Sobit Jubayriy aytadi: «Muoviya odamlarni o‘g‘li Yazidga majburan bay’at qilishga chaqirdi. Abdurahmon (r.a.) bosh tortganda, Muoviya unga ming dirham yubordi. Abdurahmon (r.a.) pulni rad etarkan: “Dinimni dunyo uchun sotmayman”, dedi».

*  *  *

Abdurahmon (r.a.) Payg‘ambarimiz (a.s.), otasi hamda boshqa sahobalardan saksonga yaqin hadis rivoyat qildi. U kishidan o‘g‘li Abdulloh, jiyani Qosim ibn Muhammad, Abu Usmon Nahdiy va boshqalar rivoyat qilishdi. Bu hadislardan o‘ttiztasini Imom Buxoriy ham, Imom Muslim ham (rahimahumulloh) “Sahih”larida rivoyat qilgan.

*  *  *

Abdurahmon ibn Abu Bakr Siddiq (roziyallohu anhu) hijriy 53 yili (milodiy 675) Makkadan olti (ba’zi manbalarda o‘n ikki) mil, uzoqlikdagi Hubshuy (ba’zi manbalarda Habashiy) degan joyda to‘satdan, uyqusida vafot etadi.Uni Makkaga keltirib dafn etishadi.

Alloh taolo u zotdan rozi bo‘lsin!

Manbalar asosida Hasanboy Ergashev tayyorladi | Hidoyat.uz

• Олдинги
• Кейинги