Ота-онанинг вафотларидан кейинги ҳақлари

Рукн: Жамият Чоп этилган: 25.05.2015

Ота-онанинг ҳаётлик пайтларидагидек, вафотидан кейин ҳам фарзандлари устида қатор ҳақлари мавжуд. Улар қу­йидагилар:

Дафн ишларига тезроқ киришиш;

Суннатга мувофиқ ювиш, бу ишни билган шахсларга қилдириш;

Суннатга мувофиқ кафанлаш;

Жоиз бўлмаган матодан кафанламаслик;

Суннат бўлган ададга эътибор қилиш, эркакларга уч парчадан орттирмаслик;

Кафанда исрофга йўл қўймаслик;

Ҳалол пулга кафан сотиб олиш;

Жаноза намозини билса ўзи ўқиш;

Улар ҳақларига доимо дуода бўлиш;

Тупроққа ўзи қўйиш;

Қабрни кавлаган ва ёрдамлашганларни рози қилиш;

Қабр устини озода қилиб қўйиш;

Қабр ичи учун хом ғишт ишлатиш;

Пишган ғишт ишлатмаслик (мих, пишган ғишт каби оловда тайёрланган ашёларни қабр ичига қўйиш макруҳ, агар устига бўлса жоиздир);

Қабр бошида дуода бўлиш;

Садақа ва дуони кечиктирмаслик, пайшанбалик, йигирмалик 40- ёки 52-кеча каби бидъат ишлардан узоқда бўлиш;

Қарзлари бўлса уларни тўлаш;

Васиятларини бажариш (шариатга тўғри келмаганларига эътибор қилинмайди);

Намозлардан сўнг дуо қилиб, савобини марҳумларнинг руҳларига бағишлаш;

Савоби уларга бўлишлиги шарти билан рўза тутиш;

Савоби уларга бўлиши шарти билан садақа бериш;

Қабрларини зиёрат қилиб, Қуръон оятларини ўқиш;

Қабрларини жума кунлари зиёрат қилиш;

Ўз ёмонликлари билан уларни қабрда азоблантирмаслик (улардан ёмонликларни ўрганган бўлса, ҳар ёмон иш қилганида уларга гуноҳ ва азоб бориб туради);

Ота-онани сўкмаслик («Киши ўз ота-онасини сўкиши катта гуноҳдир» Бухорий ривояти);

Яқинларига яхши муносабатда бўлиш (Имом Бухорий келтирган ҳадисга кўра: «Вафот этган ота-онангиз учун дуо ва истиғфорда бўлиб, қарзларини адо этинг, дўстларига ҳурмат кўрсатиб, яқинларини зиёрат қилиб туринг ва уларга икром кўрсатинг»);

Рамазон ҳайити байрамида, савоби уларга бўлиши шарти билан фитр садақаси бериш;

Қурбон ҳайити байрамида савоби уларга бўлиши шарти билан қурбонлик қилиш;

Ота-онаси яхши кўрган таомлардан тайёрлаб, мискинларга бериш;

Ёмонликлари ҳақида гапирмаслик.

“Ирфон” тақвимининг 2011 йил, 1-сонидан олинди.

* * *

Ota-onaning hayotlik paytlaridagidek, vafotidan keyin ham farzandlari ustida qator haqlari mavjud. Ular qu­yidagilar:

Dafn ishlariga tezroq kirishish;

Sunnatga muvofiq yuvish, bu ishni bilgan shaxslarga qildirish;

Sunnatga muvofiq kafanlash;

Joiz bo‘lmagan matodan kafanlamaslik;

Sunnat bo‘lgan adadga e’tibor qilish, erkaklarga uch parchadan orttirmaslik;

Kafanda isrofga yo‘l qo‘ymaslik;

Halol pulga kafan sotib olish;

Janoza namozini bilsa o‘zi o‘qish;

Ular haqlariga doimo duoda bo‘lish;

Tuproqqa o‘zi qo‘yish;

Qabrni kavlagan va yordamlashganlarni rozi qilish;

Qabr ustini ozoda qilib qo‘yish;

Qabr ichi uchun xom g‘isht ishlatish;

Pishgan g‘isht ishlatmaslik (mix, pishgan g‘isht kabi olovda tayyorlangan ashyolarni qabr ichiga qo‘yish makruh, agar ustiga bo‘lsa joizdir);

Qabr boshida duoda bo‘lish;

Sadaqa va duoni kechiktirmaslik, payshanbalik, yigirmalik 40- yoki 52-kecha kabi bid’at ishlardan uzoqda bo‘lish;

Qarzlari bo‘lsa ularni to‘lash;

Vasiyatlarini bajarish (shariatga to‘g‘ri kelmaganlariga e’tibor qilinmaydi);

Namozlardan so‘ng duo qilib, savobini marhumlarning ruhlariga bag‘ishlash;

Savobi ularga bo‘lishligi sharti bilan ro‘za tutish;

Savobi ularga bo‘lishi sharti bilan sadaqa berish;

Qabrlarini ziyorat qilib, Qur’on oyatlarini o‘qish;

Qabrlarini juma kunlari ziyorat qilish;

O‘z yomonliklari bilan ularni qabrda azoblantirmaslik (ulardan yomonliklarni o‘rgangan bo‘lsa, har yomon ish qilganida ularga gunoh va azob borib turadi);

Ota-onani so‘kmaslik («Kishi o‘z ota-onasini so‘kishi katta gunohdir» Buxoriy rivoyati);

Yaqinlariga yaxshi munosabatda bo‘lish (Imom Buxoriy keltirgan hadisga ko‘ra: «Vafot etgan ota-onangiz uchun duo va istig‘forda bo‘lib, qarzlarini ado eting, do‘stlariga hurmat ko‘rsatib, yaqinlarini ziyorat qilib turing va ularga ikrom ko‘rsating»);

Ramazon hayiti bayramida, savobi ularga bo‘lishi sharti bilan fitr sadaqasi berish;

Qurbon hayiti bayramida savobi ularga bo‘lishi sharti bilan qurbonlik qilish;

Ota-onasi yaxshi ko‘rgan taomlardan tayyorlab, miskinlarga berish;

Yomonliklari haqida gapirmaslik.

“Irfon” taqvimining 2011yil, 1-sonidan olindi.