Муҳаббат имондандир

Халқимизда: “Одам тафтини одам олади”, деган ажойиб нақл бор. Инсон зоти ширин гапга, ён-атрофидагиларининг меҳр-муҳаббатига доим ташна бўлади. Шу сабаб, гарчи қариндоши бўлмаса-да, яхши кишилар билан дўстлашади, улфат бўлади. Умрининг ажиб дамларини улар билан ўтказишга ҳаракат қилади.
Динимизда Аллоҳ учун дўстлашиш, ўзаро меҳр-муҳаббатли бўлиш савобли амаллардан ҳисобланади.
Мўминларга меҳр-муҳаббатли бўлиш вожибдир. Бу ҳақда кўплаб ҳадислар бор: Абу Ҳурайрадан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ айтдилар: Имон келтирмагунингизча жаннатга кирмайсизлар, ўзаро бир-бирларингизга муҳаббат қўймагунингизча имонли бўлмайсизлар. Сизларни, агар амал қилсангиз, ўзаро муҳаббат пайдо қиладиган ишга далолат қилайми? Саломни ораларингизда ёйинглар” (Имом Муслим). Ҳадис шарҳида Имом Нававий фақат ўзаро меҳр-муҳаббат сабаб ҳолингиз яхшиланади, имонингиз комил бўлади, дейдилар.
Анасдан ривоят қилинади: “Набий : “Сизлардан бирортангиз ўзи яхши кўрган нарсани биродарига раво кўрмагунича мўмин бўлолмайди” (Имом Бухорий), дедилар. Имом Нававий ҳадис шарҳида айтадилар: “Имон комил, тўлиқ бўлмайди. Фақат шу сифат бўлсагина, тўлиқ бўлиши мумкин. Бундан мурод тоат-ибодатларни ҳам биродарига раво кўриш, мубоҳ нарсаларни илинишдир”. Инсон ўзига керак бўлса-да, суйган нарсасини дўстига инъом қилиши юксак фазилат ҳисобланади.
Инсонларга муҳаббатли бўлишнинг энг яхши мукофоти Аллоҳ таоло севгисига сазовор бўлишдир.
Бу муҳаббат янада зиёда бўлиши учун қуйидагиларга амал қилган яхши:
– кимни яхши кўрса, ҳурмат қилса, унга билдириб қўйиш;
– тез-тез ҳадя улашиб туриш;
– кишини яхши кўрган исми билан чақириш;
– саломни ёйиш;
– вақти-вақти билан зиёрат қилиш, хабар олиш.
 Уламолар Аллоҳ таоло йўлида яхши кўришнинг шартлари сифатида қуйидагиларга амал қилишни тавсия этишган:
– насиҳат қилиш;
– ўзига раво кўрганини яхши кўрганига ҳам раво кўриш;
– зиёратига бориб, ҳолини сўраб туриш;
– доимо ёрдам беришга шошилиш;
– обрўсини сақлаш;
– сирини фош этмаслик;
– яхшиликка чақириш;
– ёмонликлардан қайтариш;
– ғойибона ҳаққига дуо қилиш;
– адашса, тўғри йўл кўрсатиш.
Убода ибн Сомит Расулуллоҳдан ривоят қилади: «Аллоҳ таборака ва таоло айтади: “Менинг йўлимда яхши кўришганларга муҳаббатим ҳақдир. Менинг йўлимда ўзаро алоқаларини сақлаганларга муҳаббатим ҳақдир, менинг йўлимда бир-бирларини зиёрат қиладиганларга муҳаббатим ҳақдир, менинг йўлимда ўзаро саховат қиладиганларга муҳаббатим ҳақдир”».
Динимиз кўрсатмаларида фақат ва фақат инсонлар фойдаси кўзланади. Аҳиллик ва муҳаббат асосига бунёд этилган дўстлик шарофати билан мамлакатлар тинч-осойишта, инсонлар эса бахтиёр яшайдилар.

Фахриддин МАМАНОСИРОВ,
Имом Бухорий номидаги
Тошкент Ислом институти ўқитувчиси

* * *

Xalqimizda: “Odam taftini odam oladi”, degan ajoyib naql bor. Inson zoti shirin gapga, yon-atrofidagilarining mehr-muhabbatiga doim tashna bo‘ladi. Shu sabab, garchi qarindoshi bo‘lmasa-da, yaxshi kishilar bilan do‘stlashadi, ulfat bo‘ladi. Umrining ajib damlarini ular bilan o‘tkazishga harakat qiladi.
Dinimizda Alloh uchun do‘stlashish, o‘zaro mehr-muhabbatli bo‘lish savobli amallardan hisoblanadi.
Mo‘minlarga mehr-muhabbatli bo‘lish vojibdir. Bu haqda ko‘plab hadislar bor: Abu Hurayradan rivoyat qilinadi: “Rasululloh aytdilar: Imon keltirmaguningizcha jannatga kirmaysizlar, o‘zaro bir-birlaringizga muhabbat qo‘ymaguningizcha imonli bo‘lmaysizlar. Sizlarni, agar amal qilsangiz, o‘zaro muhabbat paydo qiladigan ishga dalolat qilaymi? Salomni oralaringizda yoyinglar” (Imom Muslim). Hadis sharhida Imom Navaviy faqat o‘zaro mehr-muhabbat sabab holingiz yaxshilanadi, imoningiz komil bo‘ladi, deydilar.
Anasdan rivoyat qilinadi: “Nabiy : “Sizlardan birortangiz o‘zi yaxshi ko‘rgan narsani birodariga ravo ko‘rmagunicha mo‘min bo‘lolmaydi” (Imom Buxoriy), dedilar. Imom Navaviy hadis sharhida aytadilar: “Imon komil, to‘liq bo‘lmaydi. Faqat shu sifat bo‘lsagina, to‘liq bo‘lishi mumkin. Bundan murod toat-ibodatlarni ham birodariga ravo ko‘rish, muboh narsalarni ilinishdir”. Inson o‘ziga kerak bo‘lsa-da, suygan narsasini do‘stiga in’om qilishi yuksak fazilat hisoblanadi.
Insonlarga muhabbatli bo‘lishning eng yaxshi mukofoti Alloh taolo sevgisiga sazovor bo‘lishdir.
Bu muhabbat yanada ziyoda bo‘lishi uchun quyidagilarga amal qilgan yaxshi:
– kimni yaxshi ko‘rsa, hurmat qilsa, unga bildirib qo‘yish;
– tez-tez hadya ulashib turish;
– kishini yaxshi ko‘rgan ismi bilan chaqirish;
– salomni yoyish;
– vaqti-vaqti bilan ziyorat qilish, xabar olish.
 Ulamolar Alloh taolo yo‘lida yaxshi ko‘rishning shartlari sifatida quyidagilarga amal qilishni tavsiya etishgan:
– nasihat qilish;
– o‘ziga ravo ko‘rganini yaxshi ko‘rganiga ham ravo ko‘rish;
– ziyoratiga borib, holini so‘rab turish;
– doimo yordam berishga shoshilish;
– obro‘sini saqlash;
– sirini fosh etmaslik;
– yaxshilikka chaqirish;
– yomonliklardan qaytarish;
– g‘oyibona haqqiga duo qilish;
– adashsa, to‘g‘ri yo‘l ko‘rsatish.
Uboda ibn Somit Rasulullohdan rivoyat qiladi: «Alloh taboraka va taolo aytadi: “Mening yo‘limda yaxshi ko‘rishganlarga muhabbatim haqdir. Mening yo‘limda o‘zaro aloqalarini saqlaganlarga muhabbatim haqdir, mening yo‘limda bir-birlarini ziyorat qiladiganlarga muhabbatim haqdir, mening yo‘limda o‘zaro saxovat qiladiganlarga muhabbatim haqdir”».
Dinimiz ko‘rsatmalarida faqat va faqat insonlar foydasi ko‘zlanadi. Ahillik va muhabbat asosiga bunyod etilgan do‘stlik sharofati bilan mamlakatlar tinch-osoyishta, insonlar esa baxtiyor yashaydilar.

Faxriddin MAMANOSIROV,
Imom Buxoriy nomidagi
Toshkent Islom instituti o‘qituvchisi
"Hidoyat" jurnalining 2012-yil, 7-sonidan olindi.

• Олдинги
• Кейинги