Кўздан йироқ – кўнгилдан йироқми?

Onam rahmatli: “Birov senga ish buyurayotganida, ko‘ziga qarab tur”, degan gapni ko‘p qaytarardilar. Hatto nimanidir olib kelishni aytsalar, biz o‘shani topolmay yursak, “Sen oldin ko‘zimga qaragin”, derdilar. Keyin izlaganimizni ko‘zlari bilan ko‘rsatgan joydan topardik.

“Mehr – ko‘zda” degan hikmatning ma’nosi juda keng. Inson ma’naviy ehtiyojlari izhorini ham, ularga yetish istagini ham so‘zlardan ko‘ra ko‘zlar to‘kis ifodalasa kerak. 

...Hozir ko‘p xonadonlarda oila a’zolari to‘planib o‘tirganida uyning bir burchagidagi televizor  doim yonib turishi odatiy holga aylangan. Xuddi kungaboqar quyoshga qaraganidek, o‘tirganlarning boshi teleekran tomonga o‘girilgan. Gap-so‘zlar ham asosan kino qahramonlari taqdiri bilan bog‘liq. Yolg‘on to‘qimalar asosiga qurilgan chet el seriallari uzundan-uzoq. Ulardagi ibosiz xatti-harakatlaru munosabatlar kattayu kichik orasida bemalol muhokama bo‘laveradi. 

Bir momo bilan suhbatlashib qoldik:

– Onajon, chet el seriallarini ham ko‘rasizlarmi? – deb so‘radim.

– Ha, ko‘ramiz.

– Kimlar bilan?

– Hammamiz...

– Ba’zida sal behayo joylari bo‘ladi, unda nima qilasizlar?

– E-e, biz chiqib ketamiz, bolalar ko‘raveradi, – dedilar momo.

To‘g‘ri, barcha oiladagi tartib-qoida bir qolipga tushmaydi. Ammo yuqoridagi kabi holatlar ham kam emas.

“Ekkaningni o‘rasan!” haqiqatiga tayanib, tanamizga o‘ylab ko‘raylik. Agar yosh bolalarimiz teleekranlarda namoyish qilinayotgan hayosiz lavhalarni bemalol tomosha qilishsa, bu haqdagi bahsu munozaralarga ham qo‘shilib ketaverishsa, serial qahramonlariga taqlid qilishsa, demak, biz kattalar ularga bu ishlarning odob doirasiga sig‘masligini, yaxshi emasligini anglatmabmiz...

Nonushta, tushlik, oqshom paytlari to‘planib televizorga termulishning salbiy oqibatini chuqurroq his etishimiz uchun bolalik yillarimizga xayolan qaytmoqchiman. Dasturxon atrofida hamma jam bo‘lib, ota-onalarimizning so‘zlari, ko‘zlari mehridan baxtiyor, ularning pandu nasihatlariga ixlos bilan quloq tutardik, ibratli hikoyat, rivoyat, ertaklarini intiqlik bilan kutardik. Bir-birini hurmat bilan tinglab, o‘tirganlarning yoshi va mavqei, istagu takliflariga qarab so‘z navbati aylanadigan bunday davralarda yoshlar muomala madaniyatini o‘rganishardi. Ota-onalarimiz bizning yuz-ko‘zlarimizga sinchkov nigoh solishardi. Shu qarashda bolalarining har hollaridan ogoh bo‘lisharkan! Yana muhimi, ular chiroyli o‘tirish, odob bilan ovqatlanish, non va taomga hurmatda bo‘lishni dasturxon atrofida ham o‘rgatishardi. Har bir yaxshi ishimiz, maktabda olgan yaxshi bahomiz uchun o‘sha kuniyoq rag‘batlantirishardi. Qandaydir moddiy sovg‘a bilan emas, boshimizni silagan qo‘llarining harorati, yurakdan chiqqan gap-so‘zlari va ayniqsa mehr-muhabbat to‘la ko‘z qarashlari eng oliy mukofot bo‘lardi.

Mening adbiyotga, she’riyatga qiziqishim juda yoshlik paytlarimdan oqshomlari dadam o‘qigan Fuzuliy, Navoiy, Mashrab, Ahmad Yassaviy g‘azallarini tinglashdan boshlangan.

“Ko‘zdan yiroq – ko‘ngildan yiroq” deb bejiz aytishmagan. Qalblar ko‘zgusi bo‘lgan  ko‘zlarimiz nuri, muhabbati ham umr kabi g‘animat. Ota-onasining ko‘zlaridan ularning dilida nimalar kechayotganini anglaydigan, shunga qarab chiroyli munosabat ko‘rsatadigan farzandni  tarbiyalagan saodatmand insonlar naqadar baxtli. Bu baxtga erishish uchun esa qalbimiz, ko‘zlarimiz nuri, muhabbatini o‘tkinchi, bema’ni, ko‘ngilxushi tomoshalaru davralarga emas, Alloh roziligi yo‘lida o‘g‘il-qizlarimizning tarbiyasiga bag‘ishlaylik.